Lista kontrolna przystosowania się dziecka do pracy w klasie

„Lista kontrolna przystosowania się dziecka do pracy w klasie, podana również przez American Occupational Therapy Associatoion – Watertown, P.C., została stworzona po to, aby dostarczyć dziecku skutecznego i kontrolowanego bodźca, który ułatwi integrację sensoryczną. Lista ta dogłębnie opisuje elementy fizyczne bodźców sensorycznych. Przeczytaj sugestie i zaznacz te, które Twoim zdaniem dotyczą konkretnego dziecka. Omów listę z rodzicami i innymi nauczycielami, gdyż przyczynisz się tym do lepszej komunikacji i głębszego zrozumienia problemu przez wszystkich, którzy pomagają dziecku przebyć drogę do edukacji.

Imię i nazwisko dziecka:……………………………………………………….. Data………………………………

Przetwarzanie sensoryczne

W każdej chwili człowiek otrzymuje z otoczenia i własnego ciała informacje, z których musi wyłuskać te ważne, aby móc zorganizować swoje działanie w danym otoczeniu.

• Uczniowi, który jest nadmiernie pobudzony przez otoczenie, zapewnij ciche miejsce, w którym będzie mógł odsapnąć (np. kącik czytelniczy za regałem, poduszki wyłożone pod stołem, miękki worek do siedzenia w cichym kącie). W ten sposób pomożesz dziecku przegrupować informacje i się zorganizować.
• Uczniowi, który jest wrażliwy na dotyk (nadwrażliwość dotykowa), pozwól stać na końcu kolejki, a ławki w klasie ustaw w taki sposób, aby ryzyko, że inni uczniowie wpadną na niego lub go potrącą, było jak najmniejsze (np. ustaw ławkę tego dziecka albo w pobliżu nauczyciela, albo na końcu sali).
• Kiedy planujesz zadanie plastyczne, pamiętaj o dziecku wrażliwym na dotyk i wprowadź odpowiednie modyfikacje (pamiętaj, że materiały takie jak klej, farby do malowania rękami, glina, papier mâché i inne mogą wywołać u dziecka awersję). Dziecku może być łatwiej uczestniczyć w zadaniu, jeżeli będzie korzystało z narzędzi (młotka, pędzla itp.).
• Ostrzegaj dzieci, że za moment usłyszą hałas (np. dzwonek na przerwę lub alarm).
• wykładzina lub dywan na podłodze pomogą wytłumić hałasy z zewnątrz, a tym samym zmniejszyć rozproszenie uwagi u dziecka wywołane bodźcami słuchowymi.
• Aby ograniczyć wiercenie się ucznia w ławce i sprzyjać lepszemu ułożeniu ciała, pozwól mu stać przy ławce lub pracować na podłodze w pozycji podpartej łokciami (na brzuchu). Owinięta wokół nóg krzesła taśma elastyczna dostarcza bodźców sensorycznych, dzięki którym dziecku łatwiej jest dłużej usiedzieć w miejscu.
• Częściowo wypełniona powietrzem nadmuchiwana poduszka może pomóc w kontrolowaniu postawy dziecka dzięki zwiększonej liczbie informacji zwrotnych, które otrzymuje jego ciało w pozycji siedzącej.
• Pozwól aby dziecko było Twoim asystentem i rozdawało materiały. Dzięki temu będzie mogło przejść po sali w taki sposób, aby wykonać zadanie.
• Świetnymi metodami na wzmocnienie mięśni utrzymujących postawę oraz na zwiększenie ich wytrzymałości są: huśtanie się, ćwiczenia na drabinkach, wspinanie się po linie, rytmika, ciągnięcie lub pchanie wózka, przenoszenie ciężarów, jeżdżenie na leżąco na desce z kółkami, jeżdżenie taczką.
• Tak dopasuj wysokość krzesła i ławki do wzrostu ucznia, aby praca na blacie była jak najwygodniejsza (stopy muszą dotykać podłogi, a łokcie spoczywać na blacie w taki sposób, aby dziecko nie musiało unosić ramion).
• Dzieci z rozluźnionym napięciem mięśniowym (ogólnym i w jamie ustnej) często lepiej radzą sobie z ćwiczeniami angażującymi małą motorykę, kiedy pozwoli im się żuć gumę lub ssać landrynkę podczas zadań wymagających pisania. Sugestię tę stosuj zgodnie z zasadami obowiązującymi w szkole.
• Dziecko które ma trudności z kontrolowaniem jamy ustnej, może potrzebować dopasowania rodzaju serwowanych przekąsek do jego potrzeb. Ponadto należy ocenić postawę siedzącą dziecka, aby określić, czy ma ona bezpośredni wpływ na trudności z kontrolowaniem mięśni jamy ustnej. Ocenę taką należy przeprowadzić z pomocą terapeuty zajęciowego.
• Każ dziecku, które ma trudności z kontrolowaniem mięśni jamy ustnej, bawić się gwizdkiem, puszczać bańki lub malować obrazki farbą wydmuchiwaną przez słomkę (tzw. fajerwerki).

Mała motoryka

Rozwój umiejętności zwanych małą motoryką pomoże dziecku wykształcić zdolności takie jak zapinanie, pisanie czy cięcie nożyczkami.

• Praca na powierzchniach pionowych pomaga dziecku wykształcić siłę mięśni ramion i nadgarstków, która potrzebna jest do pisania. W tym ćwiczeniu można wykorzystać tablicę, sztalugę, sztalugę stołową lub papier przymocowany do ściany.
• Usprawnieniu pracy palców (kciuka, palca wskazującego i środkowego), niezbędnej do udoskonalenia pisania ręcznego i operowania nożyczkami, dobrze służą następujące czynności: używanie spreju do spryskania obrazu wodą, podnoszenie pęsetą bawełnianych kulek lub innych materiałów potrzebnych do zrobienia kolażu, używanie małych przedmiotów, takich jak guziki, paciorki, klocki.
• Rozwojowi przestrzeni między palcowej dziecka („kółka” tworzonego przez dotknięcie kciukiem palca wskazującego), która potrzebna jest do prawidłowego trzymania ołówka, dobrze służą następujące czynności: wyciskanie palcem bąbelków w folii bąbelkowej, otwieranie i zamykanie torebek z zamknięciem strunowym, pstrykanie palcami, nakręcanie zabawek, które wyposażone w gałkę, używanie do zakraplacza do malowania obrazków rozwodnionym barwnikiem spożywczym na ręcznikach papierowych, nakręcanie bączków, szycie dużymi plastikowymi igłami płótna z przędzy, rolowanie kulek z bibuły i wyklejanie nimi obrazków.
• Aby zwiększyć siłę w palcach i kontrolę nad nimi, zastosuj ćwiczenia takie jak: robienie dziurek dziurkaczem, wciskanie kołków w glinę, cięcie kartonu i podnoszenie małych przedmiotów za pomocą pęsety.
• Przeprowadzaj ćwiczenia usprawniające kontrolę i planowanie w zakresie małej motoryki. Korzystaj z zabaw polegających na konstruowaniu przestrzennym, takich jak klocki typu lego, gry polegające na łączeniu różnych elementów za pomocą patyczków, origami, budowanie z drewna i tym podobne.
• Zanim wprowadzisz standardowe nożyczki, korzystaj z nożyczek z mających zaokrąglone lub połączone taśmą uchwyty, ponieważ są one łatwiejsze w użyciu. Doskonal umiejętność posługiwania się nożyczkami, ćwicząc cięcie pasków papieru, słomek lub wałków ciastoliny.
• Sprawdź, w jaki sposób dziecko chwyta nożyczki (kciuk i palec środkowy w otworach, palec wskazujący ułożony pod palcem środkowym dla stabilizacji  i lepszej kontroli), i przypomnij mu, żeby „sterowało” kartką papieru trzymaną w drugiej ręce.
• Używanie nakładki na ołówek dzięki zwiększonej powierzchni uchwytu ułatwi doskonalenie pisma ręcznego.
• Aby rozwijać umiejętność pisania, przeprowadzaj ćwiczenia wymagające świadomości dotykowej lub czuciowo-ruchowej, jak np. rysowanie dużych liter w powietrzu lub kredą na tablicy, pisanie w ciastolinie lub w piance do golenia czy pisanie z zamkniętymi oczami. Naucz prawidłowego pisania liter lub powtórz je, zaczynając od dużych liter i stopniowo zmniejszając ich rozmiar.
• Daj dzieciom papier w linie lub zaznacz na nim kropkami ślad, dzięki czemu będzie im łatwiej zachować odpowiednie odległości. Starszym uczniom możesz przypomnieć, aby sami narysowali linie za pomocą linijki.
• Przypomnij dziecku żeby drugiej ręki lub podkładki do pisania z klipsem używało do przytrzymania kartki.
• Ćwicz umiejętności wzrokowo-motoryczne poprzez rysowanie z wykorzystaniem kształtów i liter. Świetne książki uczące rysowania, pełne wspaniałych pomysłów, napisał Ed Emberley. Mogą się one znaleźć w twojej biblioteczce! Jeżeli trzeba, możesz przygotować przykładowe rysunki w większym formacie i przekazać dzieciom instrukcje rysowania krok po kroku” (J. Komar, C. Kranowiz, S. Sklut, L. Balzer-Martin, E. Haber, D. I. Sava: „Integracja sensoryczna…”, HARMONIA, Gdańsk 2016).

Ciąg dalszy tutaj