Dysfunkcja proprioceptyczna – lista kontrolna

Cechy charakterystyczne dysfunkcji proprioceptycznej

„Poniższe listy kontrolne pozwolą ci zbadać, czy twoje dziecko/twój uczeń cierpi na dysfunkcję prorioceptyczną. Zaznacz cechy, które u niego zauważasz. Wyłoni się z nich wzór, który pomoże ci zrozumieć „nie-zgrane” zachowanie dziecka

Dziecko nadreaktywne na bodźce proprioceptyczne może:

• woleć bezruch
• denerwować się biernym ruchem własnych kończyn
• irytować się, kiedy musi rozciągnąć lub napiąć  mięśnie
• unikać zadań, które wymagają przenoszenia ciężaru ciała, takich jak skakanie, podskakiwanie, bieganie, czołganie się, turlanie, oraz innych czynności fizycznych, które dostarczają mięśniom  silnych bodźców prioprioceptycznych
• być wybredne w jedzeniu.

Dziecko podwrażliwe może:

• mieć rozluźnione napięcie mięśniowe
• przyciskać łokcie do żeber podczas pisania lub ściskać kolana podczas stania, żeby zrekompensować niskie napięcie mięśniowe
• łatwo niszczyć zabawki.

Dziecko szukające bodźców sensorycznych może:

• umyślnie wpadać na przedmioty w swoim otoczeniu, na przykład skakać z wysoka, nurkować w stercie liści, wchodzić innym ludziom w drogę
• tupać lub uderzać nogami, kiedy idzie
• odbijać pięty o podłogę lub krzesło
• idąc, uderzać kijem lub innym przedmiotem w ścianę lub w płot
• modyfikować swój poziom pobudzenia, angażować się w samostymulację, wykonując takie czynności, jak uderzanie głową, obgryzanie paznokci, ssanie palca lub wyłamywanie palców
• wielokrotnie pocierać rękami o stół
• lubić ciasno owijać się kocem lub dokładnie otulać do spania
• woleć mocno zawiązane sznurowadła i kaptury, ciasno zapięte paski
• ciągle coś żuć, na przykład kołnierzyk lub mankiet koszuli, sznurki kaptura, ołówki, zabawki czy gumę. Dziecko może lubić ciągnące się pokarmy.
• sprawiać wrażenie agresywnego.

Dziecko cierpiące na słabo rozwiniętą dyskryminację, zaburzenie posturalne i dyspraksję może:

• mieć niską świadomość swojego ciała i słabą kontrolę nad ruchem mięśni
• mieć trudności z planowaniem i wykonaniem ruchu. Kontrolowanie lub nadzorowanie zadań motorycznych, takich jak zapinanie kołnierzyka lub nakładanie okularów, może być szczególnie trudne, jeżeli dziecko nie widzi, co robi
• mieć trudności z odpowiednim ułożeniem ciała, na przykład kiedy ktoś pomaga mu nałożyć płaszcz lub gdy samo próbuje się ubrać lub rozebrać
• mieć trudności z rozumieniem położenia własnego ciała w stosunku do innych przedmiotów i ludzi; często upadać, potykać się lub wpadać na przeszkody
• mieć trudności z wchodzeniem i schodzeniem po schodach
• okazywać strach przed poruszaniem się w przestrzeni.

Dziecko z niewydolnym różnicowaniem ruchu może:

• wyginać i rozciągać mięśnie bardziej lub mniej, niż wymagają tego wykonywane zadania, takie jak wkładanie rąk do rękawów, wspinanie się
• trzymać kredkę lub ołówek zbyt lekko, aby zostawiły wyraźny ślad, lub zbyt mocno, aż złamie się czubek
• brzydko pisać, często zmazywać litery tak mocno, że robią się dziury w kartce
• często tłuc lub łamać delikatne przedmioty, zachowywać się jak „słoń w składzie porcelany”
• niszczyć łatwe w obsłudze przedmioty, takie jak włączniki światła, spinki do włosów, zabawki które trzeba składać i rozkładać
• podnosić przedmiot, na przykład szklankę mleka, z większą siłą, niż to potrzebne, tak, że wylatuje mu w powietrze
• unosić przedmiot z mniejszą siłą, niż to potrzebne, tak że nie może go podnieść. Dziecko może narzekać, że przedmioty, takie jak kozaki lub zabawki, są za ciężkie
• mieć trudności z podnoszeniem lub trzymaniem przedmiotów o różnej wadze. Może nie rozumieć pojęć „ciężki” i „lekki”.

Dziecko z sensorycznie uwarunkowanym zaburzeniem posturalnym może:

• mieć złą postawę ciała
• opierać głowę na rękach podczas pracy przy biurku
• osuwać się na krześle, pokładać na stole lub kłaść się na podłodze zamiast siedzieć
• siedzieć na krawędzi krzesła, trzymając jedną stopę na podłodze, aby zapewnić sobie stabilność
• tracić równowagę.

Dziecko, które utraciło poczucie bezpieczeństwa emocjonalnego, może:

• unikać uczestniczenia w zwyczajnych doświadczeniach ruchowych, ponieważ wywołuje to u nie dyskomfort lub wrażenie  niższości
• być nieelastyczne, trzymać się tych czynności, które już opanowało, i opierać się nowym wyzwaniom
• nie wierzyć w siebie i nawet przed podjęciem próby mówić: „Nie umiem tego zrobić”.
• być nieśmiałe w nieznanych mu sytuacjach”(Koomar, Kranowitz, Szklut i inni, 2016).

źródło: J. Koomar, C. Kranowitz, S. Szklut, L. Blazer-Martin, E. Haber,  D. I. Sava: „Integracja sensoryczna…”, HARMONIA UNIVERSALIS, Gdańsk 2016