Autyzm w szkole

Rewalidacja z definicji oznacza przywracanie człowiekowi pełnej sprawności (z łac. re – znów, validus – mocny). Jest procesem wychowawczym, z zaplanowanymi celami, uwzgledniającym wiedzę teoretyczną i działanie skierowane na osobę niepełnosprawną; usprawnianie zaburzonych funkcji. Celem zajęć rewalidacyjnych jest wyrównywanie braków, stawianie na mocne strony dziecka oraz szukanie tego, co w nim najlepsze.

Kierunki oddziaływań rewalidacyjnych:

maksymalne usprawnianie, rozwijanie tych wszystkich funkcji psychicznych i fizycznych, które są najsilniejsze i najmniej zaburzone,

• optymalne korygowanie funkcji zaburzonych,
• kompensowanie, czyli wyrównywanie przez zastępowanie
• dynamizowanie rozwoju

Praca z dziećmi polega na zasadach pedagogiki specjalnej, ale uwzględnia specyfikę zajęć indywidualnych. Preferowane obecnie nauczanie całościowe, sytuacyjne, zintegrowane, postrzeganie wielozmysłowe – pozwalają na łączenie różnorodnych metod, technik i sposobów postępowania rehabilitacyjnego z uczeniem o specjalnych potrzebach edukacyjnych:

Metoda dobrego startu – ma wszechstronne zastosowanie w pracy z dziećmi. Stosuje się ją w przypadkach dotyczących dzieci z zaburzeniami rozwojowymi, usprawniając nieprawidłowo rozwijające się funkcje oraz do dzieci o prawidłowym rozwoju psychomotorycznym. Dla dzieci dotkniętych autyzmem istnieje: METODA WCZESNEGO STARTU DLA DZIECKA Z AUTYZMEM (ESDM) – „Jak wykorzystywać codzienne aktywności, aby pomóc dzieciom tworzyć więzi, komunikować się i uczyć” oraz:

Istnieje kilka różnych powszechnie dostępnych programów interwencyjnych przeznaczonych do realizacji przez rodziców – kilka podlega obecnie badaniom. Należą do nich m.in.: Hanen More than Words; Denwerski Model Wczesnego Startu (The Early Start Denver Model); Pivotal Response Training; Nauczanie Reakcji Podstawowej (Responsive Teaching); Komunikacja Społeczna, Kontrola Emocji (Social Communication, Emotional Regulation) oraz Wsparcie Transakcji (Transactional Support SCERTS) (Rogers, Dawson, Vismara, 2015). Wszelkie zestawy i techniki łatwych do zastosowania strategii z których rodzice mogą korzystać w swojej codziennej aktywności znajdziecie w książce – patrz źródło poniżej:

źródło: Sally J. Rogers, Geraldine Dawson, Laurie A. Vismara „Metoda Wczesnego Startu Dla Dziecka z Autyzmem (ESDM) Jak wykorzystywać codzienne aktywności, aby pomóc dzieciom tworzyć więzi, komunikować się i uczyć”, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2015

Integracja sensoryczna (SI) – terapia ma postać „naukowej zabawy” w której dziecko chętnie uczestniczy i ma przekonanie, że kreuje zajęcia wspólnie z terapeutą. Podczas terapii nie uczy się konkretnych umiejętności lecz poprawiając integrację sensoryczną wzmacnia procesy nerwowe leżące u podstaw tych umiejętności, a one pojawiają się w sposób naturalny jako konsekwencja poprawy funkcjonowania ośrodkowego układu nerwowego. Zburzenia integracji sensorycznej występują często u dzieci dotkniętych autyzmem.

Terapia zabawą – H. Olechowicz proponuje, by te skuteczne sposoby oddziaływania terapeutycznego, jakimi są zabawy objąć wspólną nazwą „metody wyzwalające”, gdyż ich celem jest wyzwolenie samorzutnej aktywności dzieci w dążeniu do samorealizacji. Na marginesie dodam, że pisząc ten tekst wzoruję się na stronce pewnej szkoły (sp272.waw.pl). Zauważyłam, że nazwy terapii (tych polskich) są tylko odpowiednikami już od dawna stosowanych metod na zachodzie – tylko pod amerykańskimi/kanadyjskimi/angielskimi prototypami kryją się uproszczone polskie wersje i nazwy.Tak np. „Terapia zabawą” to nic innego jak od wielu lat stosowana na zachodzie metoda Floortime – jest wielopłaszczyznowa więc można do niej dopiąć wszystko co jest związane z edukacją/rehabilitacją poprzez zabawę. Jest też popularna Metoda Krakowska, która też ma korzenie właśnie we Floortime – jeśli nie jest jej kopią… ale o tym innym razem.

Metoda Denisona – ćwiczenia relaksacyjne i energetyzujące służące integracji półkul mózgowych w celu efektywniejszego działania. Jest prosta i sprzyja harmonijnemu rozwojowi – stosowana cierpliwie i wytrwale pomaga przezwyciężyć rozmaite trudności dziecka. – Brzmi wspaniale jednak dodam ze swojego doświadczenia, że ćwiczenia wcale nie są takie proste, korzystaliśmy z nich  wzorując się na książce Romana Warszewskiego pt. „Jak wyleczyłem dziecko z dysleksji” gdy rozważaliśmy odroczenie Piotrka. Oczywiście sumiennie wykonywaliśmy polecenia, zrobiliśmy nawet własnoręcznie tabliczkę z  leniwą ósemką i z toczącą się kulką… piliśmy wodę: „czysta woda prądu doda”… i ćwiczenia naprzemienne… ale po paru latach przeczytałam w gazecie (Polityka), że metoda Denisona nie posiada żadnych podstaw naukowych. Małżeństwo Denisonów – twórców, wprowadziło ją w życie bez stosownych badań i certyfikatów. Długo po tym widziałam jak  jedna z Piotrka terapeutek z dumą wieszała na ścianie w poczekalni swojego gabinetu: certyfikat ukończenia kursu z metod stosowanych przez Denisona. Także w zerówce Staśka (młodszego syna) nauczycielka pytała mnie czy słyszałam o Denisonowskich metodach i wywodzącej się od nich kinezjologii, można je przecież stosować u dzieci w naszej klasie… Powiedziałam, że tak owszem słyszałam i wydrukowałam tejże pani scenariusz takowej lekcji. Bardzo się cieszyła.

Metoda Ruchu Rozwijającego – V. Sherborne – zajęcia te stanowią element doskonałej zabawy. Dając chwile odprężenia stają się czynnikiem umożliwiającym rozładowanie napięć i tym samym obniżają spastyczność. Wrzucam kolejny kamyczek do tego ogródka: najlepszym sposobem rozładowania napięć u dzieci z dysfunkcjami i tych bez problemów rozwojowych jest po prostu zajmowanie się tym co naprawdę lubią. Mój syn uwielbiał zabawy w wodzie – więc jeździliśmy na basen – dodam, że woda jest najlepszym masażem i relaksem dla dziecka – jeśli się jej nie boi…

Program M. Frosting i D. Horne – program rozwijający percepcję wzrokową ponoć rozwija i integruje zdolność koordynowania ruchów gałek ocznych z precyzyjnymi ruchami ciała. Ćwiczenia te usprawniają dokładność, wytrwałość oraz koncentrację uwagi. Wykorzystuje się je do pracy z dziećmi z zaburzoną koordynacją wzrokowo – ruchową oraz praksją, czego dowodami są prace plastyczno – konstrukcyjne, graficzne a także udział i wykonywanie ćwiczeń ruchowych.

Edukacja matematyczna – metoda E. Gruszczyk-Kolczyńskiej uwzględnia rolę rozwoju emocjonalnego w zakresie hartowania w sytuacjach trudnych dla dziecka. Stwarza się sytuacje wyzwalające spore napięcia i zmuszające do wysiłku umysłowego a zarazem bezpieczne. Są one dostosowane do możliwości dziecka a zarazem fascynujące.

Piotrek chodził zawsze na zajęcia wyrównawcze z matematyki ( zawsze na nie nalegałam) – matma to królowa nauk, nie ważne jaką metodę stosuje nauczyciel…

U dzieci z autyzmem sugerowałabym szachy. Mieliśmy to szczęście, że w naszej podstawówce były takie zajęcia a prowadzący przebijał wszystkich nauczycieli jakich znałam. Nauczył grać w szachy nawet Staśka (młodszego syna) i to w przedszkolu. Piotrek (ASD) był szczęśliwy na zajęciach i uczestniczył w paru turniejach zdobył IV kategorię szachową chyba w 4 klasie szkoły podstawowej. Nie piszę o tym by się chwalić tylko pragnę zaznaczyć, że dobry terapeuta/nauczyciel/rehabilitant – to połowa sukcesu a metody… sami wiecie. Szachy mają ogromny wpływ na logiczne myślenie, rozwijanie często zaburzonej przy autyzmie zdolności postrzegania czasu i przestrzeni (ruchy bierek mają przewidziany czas nie wspomnę o mnogości kombinacji), uczy przyzwoitych zachowań społecznych (etykieta szachisty), zasad fear play, rywalizacji, właściwej strategii, przewidywania, uczy przegrywać i wygrywać… – tak z naszego doświadczenia.

Arterapia – terapia przez sztukę, to twórczy trening. Wykorzystuje proces tworzenia lub wynik tegoż procesu do wzbogacenia własnej osobowości. To metoda poznawania siebie, przygoda z tworzeniem oraz twórczym myśleniem.

Muzykoterapia – to niewerbalna forma psychoterapii, umożliwia przeżycie i odreagowanie emocji oraz problemów. Pomaga ujawnić treści tłumione i werbalizowanie ich. Dziecko może poznać własne problemy oraz trudności innych osób, analizować je i szukać rozwiązań, co pozwala na łatwiejsze nawiązywanie kontaktów. Dodam, że ważnana i stosowana od lat w psychiatrii.

Bajkoterapia – to terapia przez bajki. Czytając określone bajki można dziecku pomóc w wielu trudnych dla niego sytuacjach emocjonalnych. To także doskonała metoda relaksacyjna zyskująca na popularności dzięki swojej prostocie i efektywności…

Drama – kształtuje umiejętności społeczne i intelektualne oraz pozwala na wyrażanie własnych uczuć, myśli i emocji. Pozwala przyjrzeć się sytuacjom problemowym i je rozwiązać oraz poszerzyć możliwości rozumienia postaw i zachowań i nnych ludzi, bo ukazuje motywy i konsekwencje określonych zachowań. Dzięki temu dzieci uczą się analizowania postaw i innych i bardziej świadomie interpretują relacje międzyludzkie.

Metoda Marii Montessori – jej zadaniem jest, wspieranie twórczej aktywności dziecka oraz danie mu szansy na wszechstronny rozwój fizyczny duchowy, kulturowy i społeczny. Rozwija w dziecku samodzielność i wiarę we własne siły…

Metod jak widać jest bardzo wiele,mogłabym je wymieniać bez końca i nie raz będę do nich wracać – sztuką jest wybrać tą właściwą/skuteczną dla specyficznego profilu naszego dziecka a nie ku uciesze terapeuty czy nauczyciela… Podpowiem, że u dzieci z autyzmem istotną rolę odgrywa trening umiejętności społecznych. Godne polecenia:

Szkolenie z zakresu teorii umysłu: Rozmowy komiksowe

źródło: sp275.waw.pl