Zmysły

Zmysły dziecka u którego zdiagnozowano autyzm stanowią zagadkę nie tylko dla rodziców ale i dla lekarzy, którzy na próżno próbują znaleźć receptę na niedowrażliwość lub nadwrażliwość. To, że możemy opisać problem zaburzeń integracji sensorycznej  – nie znaczy, że jest on do końca przebadany.

Istnieją charakterystyczne objawy, które mogą szybko doprowadzić do diagnozy. Czasami wystarczy uważnie się przyglądać, bo żadne testy nie zastąpią wnikliwej obserwacji. W skrajnych przypadkach ani obserwacja ani testy nie kończą się właściwymi wnioskami.

Jednak znajomość charakterystycznych cech dziecka z autyzmem pozwolą nauczycielom swobodniej prowadzić zajęcia w szkole zamiast tracić czas na doszukiwanie się niedociągnięć u rodziców m. in. w sferze wychowania.

Matt Winter ucząc dzieci z ASD i aby ułatwić nauczycielom pracę z nimi streścił swoje obserwacje w kilkadziesiąt praktycznych punktów.”

Strona fizyczna/zmysły dzieci z ASD:

Niezdarność motoryczna

• Często ma niezwykły sposób chodzenia.
• Często ma trudności zadaniami, które wymagają subtelnych umiejętności motorycznych (np. wiązanie sznurowadeł).
• Często niewyraźnie pisze.
• Sporty związane z piłką i aktywności związane z utrzymaniem równowagi mogą być dla niego trudne.
• W okresie dorastania niezdarność motoryczna może stawać się bardziej wyraźna.
• Ma skłonność do odrzucania sportów związanych z rywalizacją drużynową, ze względu na to, że są dla niego trudne.

Rytm

• Może fantastycznie chwytać rytm, kiedy gra sam.
• Utrzymywanie rytmu z innymi może być dla niego bardzo trudne.
• Rytm jest dla niego czymś, co daje poczucie dużego komfortu, ale jednocześnie jest bardzo frustrujący.

Wrażliwość sensoryczna

• Często jest znacznie bardziej wrażliwe niż inne dzieci na bodźce zmysłowe.
• Niektóre zapachy, dźwięki, światła lub smaki mogą być dla niego tak nieprzyjemne, że graniczą z torturą.
• Może się czuć fizycznie chore, kiedy poczuje jakiś zapach, lub odczuwać prawdziwy fizyczny ból, kiedy się go dotknie.

Bodźce wizualne

• Jasne światło może być nie do zniesienia. Migające światło może być nie do zniesienia.
• Niektóre światła mogą je fascynować.
• Czytanie niektórych tekstów może być dla niego fizycznie nieprzyjemne.
• Może nie lubić, kiedy się na nie patrzy; jedno z takich dzieci powiedziało kiedyś: „Czuję się tak jakby ten ktoś widział mnie w środku”.

Bodźce słuchowe

• Wysokie tony, nagły lub głośny hałas może być dla niego albo nie do zniesienia, albo bardzo je rozpraszać.
• Może coś słyszeć zanim usłyszą to inni.
• Może słyszeć rzeczy, których inni albo nie słyszą, albo nie zauważają, np. dźwięk elektrycznego światła.

Bodźce dotykowe

• Może intensywnie nie znosić dotyku niektórych materiałów, szczególnie w ubraniu.
• Dotyk metek na ubraniu może być dla niego bardzo nieprzyjemny lub bolesny.
• Może być bardzo wrażliwe na niewygodne ubrania.

Bodźce węchowe

• Silne zapachy, zwłaszcza perfumy, mogą być dla niego porażające.
• Często poczuje coś jako pierwsze.
• Może intensywnie nie lubić niektórych zapachów.

Słaby zmysł przestrzeni

• Potrzebuje wiele wizualnych wskazówek, pomagających znaleźć kierunek.
• U niektórych dzieci z Zespołem Aspergera może rozwinąć się znakomita pamięć długoterminowa w odniesieniu do konkretnego miejsca, jeśli już raz ustali się wskazówki. Będzie ono potrzebowało jakiejś jednej wizyty, zapoznającej je z danym miejscem i będzie potrafiło je natychmiast je odnaleźć następnym razem.

Kłopoty z koordynacją bilateralną

• Harmonijne ruchy obu stron ciała mogą być dla niego trudne.
• W wyniku tego pisanie i zabawy z piłką mogą być dla niego trudne.

Trudności z percepcją wizualną

• Może być mu trudno odróżnić przedmiot od tła.
• Ma trudności w ocenie bliskości przedmiotu.
• Ma trudności w rozpoznawaniu różnic w przedmiotach podobnych.
• Może być mu ogromnie trudno patrzeć na kogoś i jednocześnie mówić, gdyż ma zbyt wiele informacji wizualnych i słuchowych do przetworzenia w tym samym czasie.
• Może mieć trudności w schodzeniu ze schodów, ze względu na dezorientację wizualną.

Problemy z percepcją słuchową

• Oddzielenie dźwięku (na przykład głosu nauczyciela) od hałasu w tle może być dla niego trudne.
• Interpretowanie wyrazów, jako posiadającego znaczenie języka, może być dla niego trudne.
• Zrozumienie tego, co się mówi, jeżeli istnieją jakieś konkurencyjne hałasy, może być dla niego trudne.

Wysoki próg bólu

• Może sprawiać wrażenie, że nie odczuwa niskiego poziomu bólu.
• Może wyrażać ból przez zachowanie. Np. jeśli dziecko boli brzuch, zamiast trzymać się za niego i skarg, że boli, tak jak to robią inne dzieci, dziecko z Z.A. może być bardzo poirytowane i niechętne do współpracy, jeśli będziesz chciał nawiązać z nim kontakt.
• Może być zbyt wrażliwe, albo za mało wrażliwe na temperaturę” (Winter, 2011).

źródło: Matt Winter: „Zespół Aspergera co nauczyciel wiedzieć powinien”, Fraszka Edukacyjna, Warszawa 2011