Cechy charakterystyczne dysfunkcji dotykowej

Poniższe listy kontrolne pozwolą zbadać czy dziecko cierpi na dysfunkcję dotykową. Zaznacz cechy, które u niego zauważasz. Wyłoni się z nich wzór, który pomoże zrozumieć „nie-zgrane” zachowanie. Nie wszystkie cechy mogą dotyczyć twojego podopiecznego. Zaznaczenie wielu pól sugeruje, że cierpi ono na zaburzenie przetwarzania sensorycznego

Dziecko pragnące i szukające bodźców sensorycznych potrzebuje dodatkowych bodźców dotykowych, zarówno biernych, jak i czynnych. Dziecko takie może:

• „prosić, aby je łaskotać lub drapać po plecach.
• czerpać radość z wibracji lub ruchu dostarczającego silnych doznań sensorycznych.
• mieć potrzebę dotykania i czucia wszystkiego co widzi, na przykład może wpadać na innych i ich dotykać, przesuwać dłonią po meblach i ścianach. Dziecko czuje, że musi dotknąć przedmiotów, których inne dzieci nauczone są nie dotykać.
• pocierać niektóre faktury o ręce i nogi, aby odczuć delikatne bodźce dotykowe.
• mocno trzeć lub nawet gryźć swoją skórę.
• nieustannie kręcić loki palcami.
• często zdejmować skarpety i buty.
• sprawiać wrażenie, że czuje przymus dotykania lub chodzenia boso po niektórych powierzchniach i fakturach, uważanych przez innych za niewygodne lub powodujące ból.
• dążyć do wykonywania czynności, często długotrwałych, podczas których może się pobrudzić.
• pragnąć bardzo wysokiej lub niskiej temperatury w pomieszczeniu lub wody do kąpieli.
• bardzo dobrze tolerować gorące i wilgotne lato lub lodowatą zimę.
• rzucać się na jedzenie, często wkładając za dużo pokarmu do ust.
• woleć bardzo gorące lub zimne jak lód, niezmiernie pikantne lub nadzwyczaj słodkie jedzenie.
• badać przedmioty za pomocą ust, nawet po ukończeniu dwóch lat (usta dostarczają intensywnych informacji niż dłonie),
• zachowywać się bezczelnie, przysuwając się bardzo blisko do innych osób i ich dotykać nawet jeżeli tamci sobie tego nie życzą.

Dziecko ze słabo rozwiniętą dyskryminacją dotykową może:

• mieć niską świadomość swojego ciała, nie widzieć, gdzie znajdują się poszczególne jego partie lub jaki mają związek z innymi częściami. Może sprawiać wrażenie, że nie ma kontaktu z własnymi rękami, stopami i innymi częściami ciała, jak gdyby były nieznanymi mu dodatkami.
• nie potrafić określić bez patrzenia, która część ciała została dotknięta.
• mieć trudności ze skoordynowaniem rąk i dłoni, nóg i stóp podczas ubierania się.
• nie umieć zidentyfikować znanych mu przedmiotów wyłącznie za pomocą dotyku i musieć posiłkować się wzrokiem, np. kiedy sięga po przedmioty do kieszeni, pudła lub biurka.
• nie potrafić odróżnić podobnych przedmiotów np. kredek od pisaków.
• wyglądać niechlujnie: buty włożone na nogi odwrotnie, zwisające skarpety, rozwiązane sznurowadła, pokręcona gumka w pasie i koszula wyciągnięta ze spodni.
• unikać inicjowania doświadczeń dotykowych, jak np. podnoszenie zabawek materiałów i narzędzi, które dla innych są atrakcyjne.
• mieć trudności z postrzeganiem różnic fizycznych między przedmiotami, np. ich faktury, kształtu, rozmiaru, temperatury lub gęstości.
• bać się ciemności.
• stać zamiast siedzieć, żeby utrzymywać kontrolę wzrokową nad otoczeniem.
• wygłupiać się w klasie, odgrywać rolę klasowego błazna.
• mieć ubogą wyobraźnię.
• mieć ograniczony zasób słownictwa.

Dziecko cierpiące na dyspraksję może:

• mieć trudności ze zrozumieniem, zorganizowaniem i wykonaniem czynności złożonych z sekwencji ruchów, takich jak cięcie, wyklejanie, kolorowanie, robienie kolaży lub przygotowywanie składników według przepisu, malowanie paznokci i tym podobnych. Zarówno nowe doświadczenia, jak i te już znane dziecku mogą być dla niego trudne.
• mieć niską ogólną sprawność ruchową potrzebną do biegania, wspinania się i skakania.
• mieć nie najlepszą koordynację wzrokowo-ruchową.
• potrzebować wskazówek wzrokowych, aby wykonać pewne zadania ruchowe, które inne dzieci mogą zrobić bez patrzenia, np. zapinanie zamka, pstrykanie palcami, rozpinanie guzików.
• wkładać rękawiczki lub skarpety w dziwny sposób.
• nie za dobrze kontrolować precyzyjne ruchy palców podczas wykonywania zadań manualnych wymagających dokładności, takich jak trzymanie i używanie przyrządów kuchennych i szkolnych (kredki, nożyczki, zszywacze i dziurkacze).
• mieć trudności z pisaniem ręcznym, rysowaniem, wypełnianiem arkuszy pracy i podobnymi zadaniami.
• mieć słabą kontrolę nad precyzyjnym ruchem palców potrzebnym do chodzenia boso lub w klapkach.
• mieć niezbyt dobrą kontrolę nad precyzyjnym ruchem mięśni jamy ustnej niezbędnym do ssania i połykania, żucia i mówienia.
• jeść niechlujnie.
• mieć słabo rozwinięte zdolności radzenia sobie samodzielnie; nie rozpoczynać samo aktywności, lecz potrzebować pomocy drugiej osoby, aby się ruszyć” (Koomar, Kranowitz i in., 2016).

Powiązane:

Dysfunkcja dotykowa – listy kontrolne cz.1

źródło: J. Koomar, C. Kranowitz, S. Szklut, L. Balzer-Martin, E. Haber, D. I. Sava: „Integracja sensoryczna…”, HARMONIA UNIVERSALIS, Gdańsk 2016