Wrażliwość sensoryczna – podsumowanie
Dorośli z Zespołem Aspergera uważają, że ich wrażliwość sensoryczna ma większy wpływ na ich życie codzienne niż problemy z zawieraniem przyjaźni, kierowaniem emocjami i znalezieniem odpowiedniego zatrudnienia
„Najpowszechniejszą formą wrażliwości jest wrażliwość na specyficzne dźwięki, ale zdarza się też wrażliwość na doznania dotykowe, intensywność światła, smak i konsystencję pokarmu oraz konkretne zapachy.
Przejawy wrażliwości sensorycznej obejmują niedostateczną lub nadmierną reakcję na ból i dyskomfort oraz zaburzenie poczucia równowagi, percepcji ruchu i orientacji ciała w przestrzeni.
Dziecko wrażliwe sensorycznie staje się nadmiernie czujne i spięte łatwo je rozproszyć w stymulującym sensorycznie otoczeniu, takim jak sala lekcyjna.
Jest niepewne, kiedy nastąpi kolejne bolesne sensorycznie doświadczenie.
Objawy wrażliwości sensorycznej są bardziej widoczne we wczesnym dzieciństwie i stopniowo zanikają w okresie adolescencji, mogąc jednak przybrać formę trwałych cech charakterystycznych dla zespołu Aspergera.
Wrażliwość słuchowa:
- istnieją trzy rodzaje dźwięku, które postrzegane są jako skrajnie nieprzyjemne. Do pierwszej kategorii należą nagłe, niespodziewane hałasy, do drugiej wysokie, ciągłe dźwięki, a do trzeciej – mylące lub złożone odgłosy;
- niektórych z tych dźwięków można uniknąć. Silikonowe zatyczki do uszu to dobra bariera, dzięki której można zredukować poziom stymulacji słuchowej. W przypadku małych dzieci pomocne są historyjki społeczne, za pomoc których można wyjaśnić przyczynę i długość trwania dźwięku postrzeganego jako nie do zniesienia;
- są dwa rodzaje terapii wykorzystywane do redukowania wrażliwości słuchowej u dzieci z ZA: terapia integracji sensorycznej oraz terapia integracji słuchowej. Skuteczność obu podejść nie została jeszcze obiektywnie potwierdzona.
Może występować skrajna wrażliwość na konkretny rodzaj dotyku, stopień nacisku lub dotyk konkretnych obszarów ciała.
Wrażliwość węchowa i smakowa:
- rodzice często podają, że ich małe dziecko z ZA posiada niezwykłą umiejętność wyczuwania zapachów, których inni nie zauważają, i potrafi być niezmiernie wybredne w kwestii pokarmów;
- stopniowo wrażliwość ta zanika, jednak dziecko może nadal obawiać się konkretnych pokarmów i w związku z tym ich unikać. W takim przypadku psycholog kliniczny może wprowadzić program systematycznego odwrażliwiania.
Wrażliwość wzrokowa:
- wrażliwość na konkretny poziom jasności lub kolory albo zniekształcenie percepcji wzrokowej występuje u około jednej piątej dzieci z ZA;
- dzięki zapobiegliwości rodziców i nauczycieli dziecko może unikać otoczenia, w którym dominują intensywne i przeszkadzające bodźce wzrokowe, na przykład nie musi siadać w ławce oświetlonej jasnym słońcem.
U niektórych dzieci występuje „niepewność grawitacyjna” – są niespokojne, gdy ich stopy nie dotykają podłoża, i zdezorientowane, gdy muszą gwałtownie zmienić pozycję ciała.
Percepcja bólu:
- dziecko lub dorosły z ZA wydaje się opanowany i nie krzywi się ani nie pokazuje po sobie cierpienia w reakcji na taki poziom bólu, który dla innych ludzi byłby nie do zniesienia;
- jedną z kwestii najbardziej niepokojących rodziców jest to, jak sprawdzić, czy dziecko nie odczuwa chronicznego bólu i czy nie wymaga pomocy medycznej;
- ważne by napisać historyjkę społeczną wyjaśniająca dziecku, dlaczego mówienie o bólu osobie dorosłej jest tak ważne i że dzięki temu znowu poczuje się lepiej oraz uniknie poważniejszych konsekwencji: (Attwood, 2013).
źródło: Tony Attwood: „Zespół Aspergera…”, HARMONIA UNIVERSALIS, Gdańsk 2013
