Nauka zaskakuje nas niekiedy bardziej niż fikcja. Naukowcy zajmujący się badaniami nad mózgiem czynią budzące ogromne kontrowersje postępy w dziedzinie bioregulowania naszego doświadczenia strachu – ich dokonania przywodzą na myśl futurystyczną wizję Aldousa Huxleya z Nowego wspaniałego świata.

Grupa neurobiologów w skład której wchodzi między innymi laureat Nagrody Nobla dr Eric Kandel, wyodrębniła czynnik strachu skłaniający nasz mózg do rozbudzenia tej emocji. Odkryli oni, że do uruchomienia reakcji strachu w ciele migdałowatym konieczne jest białko znane jako statmina. Po usunięciu genu kodującego to białko myszy zaczynały przejawiać zupełnie zadziwiającą odwagę. W przeciwieństwie do swoich niezmienionych towarzyszy którzy instynktownie trzymali się skaju otwartej przestrzeni – przejawiając tym samym zachowanie, które z całą pewnością przyczyniło się do przetrwania gatunku – myszy wolne od strachu śmiało eksplorowały pełne niebezpieczeństw otoczenie. Sztucznie generowana odwaga pociąga za sobą poważne konsekwencje. Żal pomyśleć o tych biednych myszach, które beztrosko zapuszczały się w obce terytorium i padały łupem stworzeń znajdujących się w łańcuchu pokarmowym wyżej od nich (to przykry aspekt badań naukowych którego na razie nie udało się jeszcze wyeliminować). Choć od myszy do człowieka jest bardzo długa droga, w specjalistycznych czasopismach zajmujących się tematyką neurobiologiczną już pojawiają się głosy o możliwości stworzenia szczepionki przeciwko strachowi – być może poprzez ulepszenie DNA (czyli według przepisu zastosowanego przez dr. Kandela w odniesieniu do myszy), a być może w formie tabletek powstrzymujących generowanie sygnałów wyzwalających strach. Jeden z naukowców zasugerował, że takie działanie mogłoby uzupełniać, a nawet zupełnie zastąpić tradycyjną psychoterapię.

Abstrahując od fascynujących dywagacji teoretycznych, wizja świata w którym sami moglibyśmy projektować emocje wydaje się fascynująca. Koncepcja emocji na życzenie budzi dreszczyk emocji; można by czuć to, co się chce, jak się chce, zajmując się poszczególnymi uczuciami w odpowiednim dla siebie czasie. Przypuszcza się, że w kolejnym stuleciu wizja ta urzeczywistni się na szeroką skalę. Gdy snuje się tę wizję dalej, po plecach mogą przejść ciarki, można bowiem sobie wyobrazić robotycznie nieustraszonych żołnierzy i społeczeństwo złożone z wiecznie radosnych żon ze Stepford. Taki dziwny, plastelinowy świat przywodzi na myśl rzeczywistość opisywaną przez pacjentów cierpiących na rzadkie zaburzenie neurologiczne zwane zespołem Capgrasa. Wierzą oni, że ich najbliżsi zostali zastąpieni podobnymi do nich dublerami.

Zapanuj nad swoją biologią, by uciszyć strach

Aby wytłumić strach i wyłączać reakcję walcz lub uciekaj, musisz nauczyć swój mózg wysyłać sygnały chemiczne które będą im przeciwdziałać. W przeciwnym razie strach i jego hormony doprowadzą cię do obłędu. Przedstawione techniki pozwolą ci wyciszyć swój organizm. Po uspokojeniu własnej biologii łatwiej ci będzie znaleźć w sobie odwagę.

W celu osiągnięcia rezultatów natychmiastowych i długotrwałych należy:

• wyeliminować z diety kofeinę, cukier i inne substancje pobudzające – wyzwalają one reakcję typu walcz lub uciekaj;
• unikać ludzi którzy rozbudzają w nas strach – z biologicznego punktu widzenia stanowią czynnik drażniący; należy raczej trzymać się ludzi będących źródłem emocjonalnego wsparcia;
• unikać niepokojących doniesień medialnych, korków ulicznych, kłótni i innych czynników stresogennych;

Jeśli odczujesz nagły wzrost adrenaliny, możesz zastosować następujące rozwiązania:

• Wykorzystaj technikę progresywnej relaksacji. Zajmij wygodną pozycję – siedzącą lub leżącą – i weź kilka głębokich wdechów pozwalając swojemu ciału maksymalnie się rozluźnić. W dogodnym dla siebie momencie zacznij napinać po kolei mięśnie rozpoczynając od tych w obrębie palców stóp. Utrzymuj napięcie licząc do dziesięciu, a następnie ponownie je rozluźnij. Postaraj się doświadczyć opadającego napięcia. W dalszej kolejności to samo zrób z mięśniami stóp, a potem przesuwaj się stopniowo w górę ciała napinając i rozluźniając łydki, uda, brzuch, plecy, kark, szczękę i twarz;
• Zanurz się w gorącej wodzie, żeby w możliwie krótkim czasie uwolnić się od napięcia mięśni.

autor: Judith Orloff

źródło: Wolność emocjonalna … Laurum, 2010

• Zaskoczenie – arkusz pracy dla ucznia ze spektrum autyzmu
• Strach – arkusz pracy dla ucznia ze spektrum autyzmu
• Strach przed uczuciami w spektrum autyzmu
• Onieśmielenie – arkusz pracy dla ucznia ze spektrum autyzmu
• Oswajamy emocje – profilaktyczny program dla przedszkoli
• Jak sobie radzić z emocjami, stres – ASD
• Emocje – scenariusze zajęć, ASD
• Nazywam i radze sobie z emocjami
• Wyrażanie wdzięczności i pozytywne doświadczenia, autyzm – zajęcia
• Kolorowa zima – dostrzeganie powodów do radości – scenariusz zajęć
• Czy złość jest ładna? – Emocje, scenariusz zajęć
• Sposoby na smutek – Emocje, scenariusz zajęć
• Jak okazać, że kogoś lubię? – scenariusz zajęć
• Nasze emocje – zabawy, inspiracje, zajęcia
• Narzędzia myślowe – antidotum na trujące myśli w ASD
• Ocena rozumienia i wyrażania emocji o raz występowanie maskarady w spektrum autyzmu
• Panuję nad złością – scenariusz zajęć rewalidacyjnych
• Poznajemy nasze emocje – propozycje zabaw i ćwiczeń
• Jak wyrażamy nasze uczucia i emocje – scenariusz zajęć
• Dynio, dynio – stroimy miny – naśladujemy emocje, autyzm, artykulacja
• Dopasuj emocje – ćwiczenia
• Tworzenie albumu emocji w zespole Aspergera
• Moje uczucia i emocje – konspekt zajęć
• Podróż do krainy wściekłości – emocje
• Kamienna Twarz – rozpoznawanie i wyrażanie emocji – scenariusz zabawy
• Protokół złości i zdenerwowania
• Dzień Życzliwości – scenariusz zajęć
• Emocje w spektrum autyzmu
• Kraina uczuć i emocji – scenariusz zajęć
• Sposoby na złość – scenariusz zajęć