Zaburzenia integracji sensorycznej mają szeroki zasięg, dotykają wielu osób z różnymi diagnozami – a także ludzi niespełniających żadnych innych kryteriów diagnostycznych

„Gdy u dziecka współwystępuje np. diagnoza autyzmu, ADHD lub zaburzeń lękowych, zajęcie się problemami przetwarzania sensorycznego może radykalnie zmniejszyć niektóre z najwydatniejszych znamion diagnozy.

Spektrum zaburzeń autystycznych

Zaburzenia autystyczne są definiowane klinicznie jako upośledzenie interakcji społecznej, komunikacji werbalnej i niewerbalnej oraz stereotypowe, uporczywe i sztywne zachowanie, a także ograniczone zainteresowania. Diagnoza obejmuje szeroki zakres umiejętności poznawczych, rozwój językowy i codzienne funkcjonowanie.

Znamy wiele czynników etiologicznych, w tym zmiany genetyczne, np. zespół łamliwego chromosomu X, ekspozycja na działanie szkodliwych czynników środowiskowych, np. kwasu walproinowego w przypadku płodu, oraz wcześniactwo (Marco i in., 2011; Schneider i Przewłocki, 2005). Inne z obecnie badanych czynników przyczyniających się do zaburzeń to szkodliwe oddziaływanie toksyn występujących w środowisku, np. metali ciężkich takich jak rtęć, a także starszy wiek ojca. Nie każda jednostka z problemami integracji sensorycznej jest chora na autyzm, lecz prawie wszystkie osoby autystyczne, mają problemy sensoryczne, i to najbardziej alarmujące i upośledzające. Ponad 90% dzieci autystycznych przejawia nieprawidłowości sensoryczne, objawy zaś występują w licznych obszarach sensorycznych (Leekam i in., 2007). W toku badań przeprowadzonych przez dra Stanleya Greenspana i dr Serenę Wieder (1997) odkryto, że 94% osób miało problemy sensoryczne, w tym różne typy niedowrażliwości i nadwrażliwości, oraz przejawiało mieszaną reaktywność na różne bodźce sensoryczne, u 100% badanych natomiast występowały dysfunkcje percepcji słuchowej i problemy z planowaniem motorycznym.

Co ciekawe, przypuszcza się, że dzieci autystyczne mają niższy próg pobudzenia. W badaniach przeprowadzonych w 2009 roku porównano trudności z przetwarzaniem sensorycznym u dzieci z autyzmem i dzieci jedynie z diagnozą zaburzeń integracji sensorycznej (Sochen i in., 2009). Pobudzenie i reaktywność układu współczulnego zostały zmierzone na wszystkich pięciu obszarach sensorycznych z użyciem Protokołu Oceny Problemów Sensorycznych. Zgodnie z oczekiwaniami wyniki pokazały, że dzieci z autyzmem i zaburzeniami integracji sensorycznej przejawiały znacznie więcej osobliwych zachowań sensorycznych niż dzieci o typowym rozwoju. Co jednak zastanawiające, dzieci autystyczne miały niższy wyjściowy poziom pobudzenia fizjologicznego, a reaktywność po każdym bodźcu sensorycznym – zwłaszcza na pierwsze pojawienie się każdego bodźca sensorycznego – była większa u dzieci z zaburzeniami integracji sensorycznej, a nie u autystycznych. Dzieci z autyzmem miały większą niedowrażliwość przedsionkową i proprioceptywną oraz większą nadwrażliwość smakową i węchową. Ogólnie rzecz ujmując, grupa dzieci z zaburzeniami integracji sensorycznej przejawiała bardziej atypowe zachowania skoncentrowane na poszukiwaniu bodźców sensorycznych niż grupa dzieci cierpiących na schorzenia ze spektrum autyzmu.

Niedawno przeprowadzone badania ujawniły, że dzieci autystyczne są bardzo wrażliwe na ruch, bodźce wzrokowe postrzegają bowiem dwa razy szybciej niż neurotypowi rówieśnicy (Foss-Feig i in., 2013)

Jakie są tego konsekwencje kliniczne? Chociaż hiperwrażliwość i hipowrażliwość sensoryczna nie występują jedynie u dzieci autystycznych, to właśnie w tej populacji są one zazwyczaj najbardziej widoczne, a zatem potencjalnie upośledzające. Atypowe przetwarzanie sensoryczne jest bezpośrednio związane z nietypowymi reakcjami behawioralnymi, zwykle zauważanymi u dzieci cierpiących na choroby ze spektrum autystycznego i obejmującymi tak różne zachowania jak wycofanie czy samookaleczanie u osób niepotrafiących przekazać odczuwanego przez nich skrajnego dyskomfortu. Chociaż dzieci autystyczne są na ogół wzrokowcami (odkryto, że mają ponadprzeciętne zdolności do postrzegania pewnych wzorów i skupiania się na szczegółach), wrażliwość wzrokowa na ruch może prowadzić do nadmiernego pobudzenia sensorycznego, gdy dzieci ze spektrum autystycznego wchodzą w interakcję z dynamicznym środowiskiem. Również obserwowanie subtelnej mimiki składającej się na zmiany w wyrazie twarzy osoby mówiącej może jeszcze bardziej utrudnić przetwarzanie języka…” (Biel, 2015).

źródło: Lindsey Biel: „Integracja sensoryczna Skuteczne terapie dzieci i nastolatków”, WUJ, Kraków 2015