Dwie psycholożki dr Marzanna Farnicka i dr hab. Hanna Liberska proponują pomoc uczniom, którzy z różnych przyczyn czują się wykluczeni ze środowiska szkolnego. W swoim artykule pt. „Kwestionariusz Życia Szkolnego” zwracają uwagę na fakt, że trudności z adaptacją do obowiązków szkolnych przejawiają się często w postaci zachowań agresywnych uczniów, niepokoju psychoruchowego, problemów z funkcjonowaniem emocjonalnym (np. lęk, smutek)
Podkreślają, istotną rolę występowania tak zwanego „dobrostanu” – doświadczanie pozytywnych stanów emocjonalnych dzięki wsparciu społecznemu. Jako rodzic dziecka autystycznego wiem, że problem nie należy do najłatwiejszych – no bo niby jak zmusić grupę nastolatków do akceptacji kogoś, kto jest „pajacem klasowym” i służy jako „przedmiot” ciągłych drwin. Mimo tego, uważam, że skala niezrozumienia i agresji dotykająca dzieci, które z różnych przyczyn nie „pasują” do reszty rówieśników – zasługuje na programy wspomagające, które należy jak najszybciej wprowadzać do szkół. Szybka interwencja i zrozumienie wykluczenia dziecka przez resztę klasy może skutecznie pomóc jeśli program jest właściwie wdrażany przez nauczycieli i pedagogów.
Do zapoczątkowania tych zmian potrzebny jest program, który powstał w trakcie międzynarodowych warsztatów „Jak pomóc nauczycielom odnieść sukces edukacyjny w pracy z trudnymi uczniami?”, które odbyły się na uniwersytecie w czeskim Pilznie w październiku 2013 roku. Zorganizowała je międzynarodowa grupa badawcza „International Group Focused on Research on Adolescent and Family” (IGRAF). Spotkania ze studentami oraz nauczycielami wykazały, że brakuje sposobu na szybkie diagnozowanie uczniów potrzebujących pomocy w adaptacji do szkoły. Ten brak jest szczególnie widoczny w przypadku dzieci ze specyficznymi problemami w uczeniu się oraz ujawniającymi nie przystosowawcze zachowania, takie jak: reakcje agresywne, wycofanie, nieśmiałość, zachowania negatywistyczne i niekoleżeńskie.
Po tych warsztatach rozpoczęto prace nad skonstruowaniem narzędzia, które umożliwiłoby szybkie rozpoznanie zagrożenia dziecka wykluczeniem społecznym ze środowiska szkolnego. Szczególną jego cechą miała być użyteczność we wszystkich krajach członkowskich Grupy Wyszehradzkiej (Polska, Czechy, Słowacja, Węgry). Prace nad konstrukcją, podstawami teoretycznymi i pilotażem trwały do 2014 roku. Po raz pierwszy kwestionariusz i uzyskane za jego pomocą wyniki zostały zaprezentowane podczas XXXVII Konferencji CICA „Rozwojowe i społeczne uwarunkowania agresji”, która odbyła się w czerwcu 2014 w Zielonej Górze. Organizatorami międzynarodowego kongresu, w którym uczestniczyło ponad 100 badaczy niemal wszystkich kontynentów, były: Uniwersytet Kazimierza Wielkiego i Uniwersytet i Uniwersytet Zielonogórski. Autorki artykułu zaznaczają, że propozycja ich zespołu wzbudziła duże zainteresowanie, m.in. ze względu na prostotę konstrukcji i walory diagnostyczne.
Precyzyjny pomiar wykluczenia
Narzędzie ma postać kwestionariusza, przeznaczonego do stosowania w klasach II-IV szkoły podstawowej. Ma dwie wersje: dla dzieci młodszych – z klas II i III oraz dla dzieci starszych – z klas IV-VI. Każda wersja składa się z 12 pytań. Pytania dotyczą m.in. samooceny (postępów w nauce, przygotowania do zajęć, określenia swojego miejsca w klasie ze względu na status socjoekonomiczny), poczucia wykluczenia oraz dobrostanu. Nauczycielom, którzy testowali narzędzie, spodobała się jego przejrzystość, prostota konstrukcji, łatwość zastosowania, możliwość szybkiej interpretacji wyników. Przykładowo, jeśli odpowiedzi dziecka wskazują na niską samoocenę, to z kwestionariusza od razu można się zorientować, których dziedzin ona przede wszystkim dotyczy.
Zdaniem nauczycieli i pedagogów szkolnych Kwestionariusz Życia Szkolnego umożliwia im pracę i kontrolę jej efektów w obszarach, za które czują się odpowiedzialni (struktura klasy, poziom akceptacji dzieci, klimat panujący w klasie, bezpieczeństwo dzieci, pozytywne zmiany rozwojowe w funkcjonowaniu społecznym uczniów). Pozwala im także na szybką diagnozę i kontrolę efektywności podjętych działań interwencyjnych. Jeśli ponowny pomiar, przeprowadzony dwa miesiące od momentu podjęcia „działań naprawczych”, nie wykaże pozytywnych zmian w kondycji psychologicznej ucznia, to należy skontaktować się ze specjalistą. Natomiast jeśli wskaże on na zachodzenie pozytywnych zmian, to nauczyciel dostaje jasny sygnał o skuteczności swoich działań.
„Wszystkich zainteresowanych zachęcamy do kontaktu. Kwestionariusz Życia Szkolnego (QSL) – narzędzie do pomiaru zagrożenia wykluczeniem społecznym w szkole podstawowej – udostępniamy za darmo wraz z instrukcją i wskazówkami do interpretacji” . Adres Redakcji: „Psychologia w szkole” , e-mail: pws@charaktery.com.pl , 25-502 Kielce, ul. Paderewskiego 40, tel: (41) 343 28 65
źródło: Dr Marzanna Farnicka i dr hab. Hanna Liberska „Kwestionariusz Życia Szkolnego” – art. w „Psychologia w szkole”, wyd: Charaktery sp. z o o., Nakład 4500, Nr 2 (48)/2015, INDEKS 382469
- Czy istnieje czynnik strachu? Czy można projektować emocje?
- Pakiet lekcji „Emocje” dla ucznia ze spektrum autyzmu – 7 zł (opłata jednorazowa, niezależna od subskrybcji)
- Zaskoczenie – arkusz pracy dla ucznia ze spektrum autyzmu
- Strach – arkusz pracy dla ucznia ze spektrum autyzmu
- Strach przed uczuciami w spektrum autyzmu
- Onieśmielenie – arkusz pracy dla ucznia ze spektrum autyzmu
- Oswajamy emocje – profilaktyczny program dla przedszkoli
- Jak sobie radzić z emocjami, stres – ASD
- Emocje – scenariusze zajęć, ASD
- Nazywam i radze sobie z emocjami
- Wyrażanie wdzięczności i pozytywne doświadczenia, autyzm – zajęcia
- Kolorowa zima – dostrzeganie powodów do radości – scenariusz zajęć
- Czy złość jest ładna? – Emocje, scenariusz zajęć
- Sposoby na smutek – Emocje, scenariusz zajęć
- Jak okazać, że kogoś lubię? – scenariusz zajęć
- Nasze emocje – zabawy, inspiracje, zajęcia
- Narzędzia myślowe – antidotum na trujące myśli w ASD
- Ocena rozumienia i wyrażania emocji o raz występowanie maskarady w spektrum autyzmu
- Panuję nad złością – scenariusz zajęć rewalidacyjnych
- Poznajemy nasze emocje – propozycje zabaw i ćwiczeń
- Jak wyrażamy nasze uczucia i emocje – scenariusz zajęć
- Dynio, dynio – stroimy miny – naśladujemy emocje, autyzm, artykulacja
- Dopasuj emocje – ćwiczenia
- Tworzenie albumu emocji w zespole Aspergera
- Moje uczucia i emocje – konspekt zajęć
- Podróż do krainy wściekłości – emocje
- Kamienna Twarz – rozpoznawanie i wyrażanie emocji – scenariusz zabawy
#arkusz #ASD #Asperger #AspieZaklinaczka #autyzm #dostosowanie #edukacja #emocje #grupa #IPET #komunikacja #lekcja #logopedia #metody #MikiLittleAspie #motoryka #mowa #pedagog #percepcja #premium #program #przedszkolak #przedszkole #psycholog #rewalidacja #scenariusz #scenariusze #sensoryka #SI #sposoby #społeczne #SylwiaBagińska #szkoła #terapia #uczeń #umiejętnościspołeczne #uwaga #uważność #zabawa #zaburzenia #zajęcia #ZespółAspergera #zmysły #ćwiczenia Autyzm
autyzmwszkole.com 