Uwaga, uważność – Mindfulness, scenariusze, ASD

Mindfulness lub uważność – proces psychologiczny koncentrowania uwagi na wewnętrznych i zewnętrznych bodźcach występujących w danej chwili, który może zostać rozwijany poprzez medytację lub inne ćwiczenia. Termin mindfulness (pol. uważność) to tłumaczenie z języka pali słowa sati, która jest istotnym elementem niektórych buddyjskich tradycji. Uważa się, że współczesna popularność mindfulness na zachodzie została zapoczątkowana przez Jona Kabat-Zinna(ang.).

• Uwaga ucznia – wzmocnienia ASD
• Lekcje ciszy – inspiracje, scenariusze zajęć dla dzieci ze spektrum autyzmu
• Usprawnianie procesów uwagi i koncentracji oraz percepcji słuchowej. Zajęcia rewalidacyjne, ASD
• Zabawy i ćwiczenia relaksacyjne
• Wskazywanie – współdzielenie uwagi
• Zacznij od imion/uczeń z ASD
• Przykuj uwagę włączając szczególne zainteresowania…

Badania przeprowadzone na dużych populacjach wykazały, że praktyka medytacji mindfulness jest silnie skorelowana z dobrym samopoczuciem i poczuciem zdrowia. Badania wykazały także, że nadmierne rozmyślanie i niepokój prowadzą do problemów psychicznych takich jak depresja i lęk oraz że praktyka medytacji mindfulness efektywnie redukuje zarówno gonitwę myśli, jak i niepokój.

Prowadzone są badania nad przydatnością medytacji mindfulness w zapobieganiu ostrym chorobom układu oddechowego.

Od lat 70. XX wieku psychologia kliniczna i psychiatria rozwinęły wiele zastosowań terapeutycznych opartych na medytacji mindfulness, pomagających ludziom cierpiącym na różne zaburzenia psychologiczne. Praktyka mindfulness ma wiele współczesnych zastosowań w psychologii, takich jak redukcja objawów depresji, redukcja stresu, lęku, oraz w terapii uzależnień. Badania naukowe wykazały także, że medytacja mindfulness redukuje ból fizyczny, w wyniku kilku unikatowych mechanizmów. Technika medytacji mindfulness zyskała światową popularność jako metoda zarządzania emocjami (źródło: wikipedia.org).

• Problemy z uwagą na lekcji
• Nauka koncentracji w autyzmie
• Jaki bodziec przyciągnie uwagę autystycznego dziecka?
• Uwaga ucznia – wzmocnienia
• Dzielenie pola uwagi w zabawie terapeutycznej
• Kontrolowanie uwagi
• Koncentracja uwagi w ASD
• Muzyczne poduszki – zabawa grupowa SI
• Autyzm w szkole – Uwaga i pisanie
• Wzrokowe rozproszenie uwagi
• Autyzm – wspólna uwaga
• Brak koncentracji uwagi
• Koncentracja uwagi – zakres ćwiczeń terapeutycznych
• Trudności z uwagą w ASD – wskazówki

Eryk Ołtarzewski:

„Praca na stanowisku pedagoga szkolnego od kilkunastu lat pozwala mi obserwować uczniów od pierwszych klas szkoły podstawowej do etapu gimnazjum, a aktualnie do ukończenia ósmej klasy. Siłą rzeczy częściej spotykam się z dziećmi, które przeżywają różnego rodzaju trudności lub pracuję z klasami, które są określane jako trudne. Zazwyczaj są to problemy emocjonalne dotyczące relacji, zbytniego pobudzenia, trudności z samokontrolą, niezdolnością skupienia uwagi na jednym zadaniu. Obserwując te dzieci, zadaję sobie pytanie, co sprawia, że część z nich potrafi przezwyciężyć trudności i dobrze odnaleźć się w rzeczywistości szkolnej.
Uważam, że ogromne znaczenie ma samopoznanie. Świadomość własnych emocji, przemyśleń i reakcji jest podstawą do samodzielnego modyfikowania zachowań oraz wzmocnienia odporności emocjonalnej. Na przykład nazwanie emocji takich jak lęk lub złość powoduje łagodzenie ich. Odróżnianie emocji od zachowania daje możliwość samokontroli, a jednocześnie pozwala na ich akceptację.
Rozwiązanie zwykłego zadania matematycznego wymaga odporności emocjonalnej, samokontroli i skupienia uwagi. Zanim dziecko znajdzie rozwiązanie problemu, czuje frustrację (czasami ledwo dostrzegalną) i jeżeli ulegnie impulsowi, to porzuci pracę, nie wykorzystując własnych zdolności intelektualnych.
Przykładem znaczenia świadomości siebie w relacjach jest doświadczenie złości. Żeby nie zareagować impulsywnie, dziecko musi być świadome np. zaciśniętych pięści. To pozwala na policzenie oddechów, wycofanie się z sytuacji, zwrócenie się z prośbą o pomoc do osoby dorosłej itp.
W artykule przedstawię, jak można rozwijać zdolność metapoznania u dzieci (czyli świadomości własnych myśli i emocji) poprzez ćwiczenia uważności.

Uważność to świadomość doznań zmysłowych oraz emocji, myśli i odczuć fizycznych, które pojawiają się w bieżącej ­chwili. Towarzyszy jej postawa akceptacji, która pozwala raczej być świadomym np. emocji, niż je osądzać.
Na całym świecie opracowywane są programy psychoedukacyjne zarówno dla dorosłych, jak i dla dzieci, oparte na koncepcji uważności. Poprzez proste ćwiczenia medytacyjne uczą one rozpoznawać własne reakcje, rozumieć je u siebie i innych, ale również (a może przede wszystkim) je akceptować. Dzięki temu w naturalny sposób łagodzą się trudne emocje.
Programy dla dzieci różnią się od treningu dla dorosłych dynamiką i rodzajem ćwiczeń, ale ich struktura i sens jest podobna […]

Cykl zajęć ma zazwyczaj podobną strukturę:

fot. Melissa Askew / unsplash.com