Kinezjologia edukacyjna Dennisona

Reklamy

Kinezjologia edukacyjna małżeństwa Paula i Gail Dennisonów wykorzystuje powiązanie między zorganizowanymi ruchami ciała a pracą mózgu. Ustalili to irlandzcy uczeni a pracę opublikowali w tygodniku medycznym Lancet kierując „gimnastykę mózgu” na początku tylko dyslektyków…

Badacze zalecili specjalna gimnastykę 20 dyslektykom w wieku 9-10 lat. Proste ćwiczenia dzieci wykonywały w domu pod kontrolą dorosłych przez ok. 10 minut dziennie. Podobno wyniki okazały się rewelacyjne. Mali dyslektycy nadrabiali opóźnienia w czytaniu i pisaniu dużo szybciej niż ich rówieśnicy z podobnymi problemami…

Dysleksję kojarzy się z trudnościami w czytaniu i pisaniu. Ale to nie wszystko dochodzą do tego problemy z liczeniem (dyskalkulia, akalkulia itp.), poczuciem czasu, pamięcią, koncentracją, orientacją w przestrzeni itd.

Naukowcy z Belfastu twierdzą, że przyczyn dysleksji należy szukać w móżdżku czyli w tej części mózgu, która jest odpowiedzialna za koordynację ruchów i przetwarzanie informacji związanych z nabywaniem wiedzy i umiejętności. Stwierdzili, że u dzieci cierpiących na poważne zaburzenia neurologiczne bardzo długo utrzymują się tzw. odruchy pierwotne (np. ssania czy chwytania). „Są one typowe dla noworodków i sprzyjają dojrzewaniu układu nerwowego – ale u zdrowych dzieci powinny zaniknąć w pierwszym roku życia. Jeżeli utrzymują się dłużej, świadczą o zaburzeniu dalszego rozwoju mózgu, a więc także i móżdżku. Uczeni zbadali małych dyslektyków i stwierdzili, że jeszcze w wieku szkolnym utrzymuje się u nich jeden z takich odruchów – podążanie asymetrycznego ruchu kończyn za ruchem głowy. – A może tak, spróbować świadomie powtarzać ten odruch a mózgi dzieci z dysleksją „nadrobią zaległości”? – zastanawiali się…” (Małgorzata T. Załoga: Opinia dyslektyka – s. 2).

Reklamy

„Kinezjologia edukacyjna to nauka o tym, jak rozwija się człowiek – zarówno dziecko, jak i dorosła osoba – gdy wykorzystuje do tego naturalny ruch fizyczny. Kierunek ten propaguje specjalnie zorganizowane ruchy, które sprawiają, że ciało i mózg pracują w sposób optymalny na rzecz rozwoju i samorealizacji każdej osobowości.

Reklamy

Nie powinno jednak powstać mylne wrażenie, że jest to coś w rodzaju wychowania fizycznego. Kinezjologia edukacyjna nie zajmuje się bowiem każdym ruchem, lecz ruchami bardzo specyficznymi. Takimi ruchami, które aktywizują i stymulują odpowiednie obszary mózgu, ruchami które powodują zwiększanie połączeń nerwowych między prawą i lewą półkulą mózgową, przez co poprawia się jakość pracy umysłowej” (Roman Warszewski: Jak wyleczyłem dziecko z dysleksji, Tower Press, Gdańsk 2002).

Przed ćwiczeniami zalecane jest wypicie szklanki niegazowanej wody (nie mineralnej!), wyłącznie niegazowanej.

Roman Warszewski twierdzi, że dzięki „szklance wody” płyn mózgowo-rdzeniowy uzyska odpowiednie stężenie elektrolitów. Upraszczając by nie był on zbyt gęsty i nie sprawiał oporu impulsom elektrycznym przekazywanym z mózgu do komórek nerwowych. Tylko odpowiednio nawodniony układ nerwowy jest w stanie sprostać funkcjom przewodnictwa prądu. Oprócz poprawy przewodnictwa zadaniem wody jest także współudział w budowaniu molekuł białka, a z substancji białkowo- lipidowej – mieliny – zbudowany jest izolator komórek nerwowych, który je zabezpiecza, zatem:

„Czysta woda prądu doda!”

Kinezjologia edukacyjna Dennisona – ćwiczenia

1. Ruchy naprzemienne

Dotykamy prawą ręka uniesionego lewego kolana i odwrotnie – lewą ręką prawego kolana.
Dotykamy prawym łokciem uniesionego lewego kolana i odwrotnie – lewym prawego.
Podnosimy jednocześnie prawą rękę przed siebie i lewą nogę za siebie. Następnie wykonujemy ten sam ruch lewą ręką i prawą nogą.
Prawą rękę podnosimy do góry w prawo i lewą nogę podnosimy do góry w lewo, a potem odwrotnie – lewa ręka do góry w lewo i prawa noga do góry w prawo.
Prawą dłonią dotykamy lewego ramienia, lewą stopą dotykamy prawego kolana.

Ćwiczenia wykonujemy w pozycji leżącej lub stojącej. Wspomagają one koordynację pracy rąk, prawej i lewej strony ciała, usprawniają narząd wzroku, co prowadzi do poprawy umiejętności pisania, czytania, słuchania i rozumienia. Wzmacniają zmysł wzroku i słuchu.

Przykładowe ćwiczenia

2. Leniwe ósemki (ćwiczenia z wykorzystaniem kształtu leżącej ósemki, znaku nieskończoności)

Wodzimy za ósemkami wzrokiem, pamiętając, by zaczynać zawsze w lewo w górę.
Wodzimy wzrokiem za ręką kreślącą ósemki w powietrzu. W tym celu zaciskamy pięść i unosimy kciuk do góry, wyciągniętą ręką kreślimy ósemki, wzrok natomiast skupiamy na kciuku. Najpierw rysujemy ósemki jedną, a potem drugą dłonią, na koniec łączymy obie ręce, splatamy palce i próbujemy rysować obiema rękoma. Ruch powinien być dość obszerny, by angażował jak największą grupę mięśni trzymających gałkę oczną, i jak najbardziej płynny, bardzo spokojny.

Ćwiczenie to koordynuje pracę obu półkul mózgowych. Jest pomocne w reedukacji dzieci dyslektycznych. Poprawia płynność czytania, zapamiętywanie, myślenie.

3. Rysowanie oburącz

Rysujemy obiema rękoma równocześnie linie, figury, kształty, z których każdy rysowany jedną ręką element jest lustrzanym obiciem elementu rysowanego w tym samym czasie druga ręką.
Dowolnie bazgrzemy jednocześnie obiema rękoma (w powietrzu, na dużej płaszczyźnie).

Ćwiczenie poprawia pisanie i rysowanie, powoduje rozwój twórczego myślenia, zdolności plastycznych.

4. Alfabetyczne ósemki

Na znaku nieskończoności przekreślonym krzyżem kreślimy kolejne małe pisane litery alfabetu, starając się nie odkrywać ręki od papieru.

Ćwiczenie to poprawia technikę pisania, ortografię i koordynację wzrokowo-słuchową. Aktywizuje mięśnie, pobudza mózg, poprawia pamięć, słuch, zmysł równowagi. Zwiększa energię i koordynuje przebieg informacji miedzy półkulami. Rozwija zdolności matematyczne i jasność wypowiadania się.

5. Słoń

Stoimy w małym rozkroku, wyciągamy rękę w przód grzbietem dłoni do góry, głowę przytulamy ruchem do ramienia. Rysujemy dłonią leniwe ósemki, wzrokiem podążamy ponad wierzchem dłoni za poruszającą się ręką. Następnie zmieniamy rękę.

Ćwiczenie rozluźnia mięśnie szyi i oczu, poprawia pamięć, pomaga lepiej słuchać, aktywizuje zmysł równowagi. Rozwija zdolności matematyczne, ułatwia wypowiadanie się.

6. Krążenie szyją

W pozycji siedzącej rozluźniamy mięśnie szyi, głowę bardzo wolno opuszczamy w dół. Zataczamy nią półkola od jednego do drugiego obojczyka, miarowo oddychając.

Ćwiczenie dobrze wpływa na centralny układ nerwowy, reguluje oddech.

7. Oddychanie przeponowe

Robiąc wdech, wypełniamy klatkę piersiową i brzuch powietrzem, które wydychamy krótkimi dmuchnięciami, jakbyśmy mieli utrzymać piórko w powietrzu.

Ćwiczenie zwiększa pojemność płuc, dotlenia organizm, wzmacnia i uelastycznia pracę przepony, wpływa na ekspresję wypowiedzi, dykcję (Naprawa, Tanajewska, 2016).

8. Pozycja Dennisona

To obok ruchów naprzemiennych – bardzo ważne ćwiczenie, jedno z najistotniejszych w kanonie gimnastyki mózgu.

Krzyżujemy nogi w kostkach. Pozycja siedząca na krzesle.
Następnie krzyżujemy ręce, dłonie łączymy razem i obracamy jak w zabawie Idzie kominiarz.
Żeby to ćwiczenie wykonać prawidłowo trzeba najpierw wyprostować przed sobą ramiona, następnie przenieść jedną rękę nad drugą, łącząc wewnętrzne strony dłoni kciukami do dołu i zamknąć je splecionymi palcami. Potem należy przetoczyć zamknięte ręce do dołu i w stronę ciała tak, żeby spoczęły na klatce piersiowej z łokciami skierowanymi w dół.

Ćwiczenie to także aktywizuje duże połacie kory mózgowej. Ważne jest, by w czasie jego wykonywania położyć język na podniebieniu i oczy skierować ku górze. Możliwe, że dzięki temu łączymy emocje zlokalizowane w układzie limbicznym z myśleniem racjonalnym i uczuciami zlokalizowanymi głównie w płatach czołowych Pozycja Dennisona zwykle daje efekt natychmiastowy. To pozycja uspokajająca, tonizująca, obiektywizująca nasze myślenie. Zmniejsza wydzielanie adrenaliny i niepostrzeżenie jak twierdzi autor „pacyfikuje nasze emocje”. Wykonywać przez 5-10 minut dwa razy dziennie.

9. Sowa

Jedną ręką chwytamy mocno mięśnie barku, głowę powoli odwracamy w lewo, a potem – cały czas trzymając podbródek prosto – w prawo. Głową sięgamy maksymalnie w prawo i w lewo, aby rozluźnić mięśnie szyjne. Robimy wdech, gdy głowa znajduje się w skrajnym położeniu – tu gdzie ręka trzyma ramię – a wydech w czasie obrotu głowy w stronę przeciwną. Ćwiczenie powtarzamy, trzymając drugą ręką drugie ramię.

Ćwiczenie to poprawia pamięć, doskonali dialog wewnętrzny, pomaga dobrze rozumieć komunikaty docierające z zewnątrz i wzmaga matematyczną precyzję.

10. Punkty na myślenie

Ćwiczenie to wykonuje się przez położenie lewej reki na pępku, podczas gdy prawa ręka masuje punkty pomiędzy żebrami, tuż pod obojczykiem. Należy zmieniać ręce.

Ćwiczenie to – dzięki uciskowi powodowanemu przez prawą rękę – stymuluje przepływ krwi przez tętnicę szyjną do mózgu i poprawia jego ukrwienie. Za pośrednictwem tej tętnicy odbywa się bowiem transport świeżo natlenionej krwi do głowy.

11. Kapturek myśliciela

To ćwiczenie poprawia słuch i pamięć. Wykonuje się go przez kilkakrotne odwijanie uszu z góry do dołu.

„Związek między ośrodkiem słuchu w płacie skroniowym a pamięcią w układzie limbicznym zdaje się być bardzo silny – pisze dr Carla Hannaford w książce Smart Moves. – Moi studenci uniwersytetu na Hawajach stwierdzili, że kapturek myśliciela jest bardzo przydatny, kiedy trzeba sobie przypomnieć jakąś techniczną informację podczas pisania eseju lub egzaminu”

12. Energetyczne ziewanie

Ćwiczenie to polega na ziewaniu szeroko otwartymi ustami i jednoczesnym masowaniu mięśni wokół stawu skroniowo-żuchwowego. W pobliżu tego stawu przebiegają pnie pięciu głównych nerwów czaszkowych, które zbierają informacje czuciowe z całej twarzy.

Kiedy jesteśmy zestresowani, żuchwa często napina się, usta zaciskają i funkcje nerwowe tego obszaru zmniejszają się. Ziewanie energetyczne rozluźnia cały obszar twarzy i przyjmowanie informacji zmysłowych może odbywać się w sposób bardziej efektywny. Pomaga to w werbalizacji, co związane jest z przetwarzaniem myśli i umiejętnością komunikowania się ze światem zewnętrznym.

13. Pompowanie piętą

Ćwiczenie to polega na „wydłużaniu” mięśni jednej nogi, podczas zginania kolana drugiej.
Utrzymując klatkę piersiową, plecy w miarę prosto, stawiamy jedną stopę (z podniesioną pietą) około 30 cm za drugą stopą.
Bierzemy głęboki wdech i przy wydechu obniżamy piętę tylnej nogi do ziemi i zginamy przednie kolano do przodu. Klatka piersiowa powinna pozostać prosto, nie należy pochylać się do przodu. Nogi zmieniamy.

Jest to „rozciąganie” często stosowane przez sportowców w trakcie rozgrzewki. Są podstawy, by sądzić że podczas tego ćwiczenia płyn mózgowo-rdzeniowy przepływa bardziej swobodnie przez cały centralny układ nerwowy i komunikacja staje się swobodniejsza, bardziej spontaniczna i twórcza.

14. Akumulator

Siedząc za biurkiem/stołem. Kładziemy dłonie przed sobą na blacie. Obniżamy brodę do piersi, czując napięcie z tyłu szyi i rozluźnione ramiona. Bierzemy głęboki wdech, pochylamy się do przodu, podnosząc brodę do góry i do tyłu. Pozwalamy przy tym plecom nieco się wygiąć. Następnie – zaokrąglając plecy – robimy wydech i kładziemy brodę z powrotem na piersi. Ćwiczenie to warto powtórzyć kilka razy. Po jego wykonaniu na pewno poczujemy się naładowani energią i będziemy gotowi do dalszych zajęć.

Jest to ćwiczenie rozluźniająco-oddechowe, wspomagające przepływanie płynu rdzeniowo-mózgowego. Poprawia pamięć, odświeża koncentrację i rozjaśnia myśli, szczególnie wtedy, gdy pracę umysłową wykonujemy w pozycji siedzącej.

15. Aktywna ręka

Podnosimy rękę do góry i chwytamy ją drugą ręką w okolicach łokcia. Podniesiona ręka podczas wydechu – stawia silny opór trzymającej ręce w czterech kierunkach (do przodu, do tyłu, do ucha i od ucha). Ćwiczenie powtarzamy, zmieniając ręce.

Ćwiczenie to pomaga w prawidłowej artykulacji trudnych słów i poprawia zdolności językowe. Pomaga też w opanowaniu ortografii, kaligrafii i twórczym pisaniu. Poprawia koordynację reka-oko.

16. Zginanie stopy

Siadamy na pufie, zginamy nogę w kolanie i kładziemy ją na udzie drugiej nogi, tak by kostka dotykała uda. Końcami palców chwytamy podstawę i miejsce mocowania mięśnia podudzia, a następnie zginamy i prostujemy stopę.
Ćwiczenie powtarzamy drugą nogą.

Ćwiczenie to pomaga w integracji przednich i tylnych partii mózgu. Poprawia też umiejętność słuchania czytanego tekstu ze zrozumieniem. Rozwija wyraźną mowę i twórcze pisanie (Roman Waryszewski, 2002).

W literaturze można znaleźć wiele modyfikacji ćwiczeń Dennisona. Niektóre z nich zupełnie odbiegają od oryginalnych ćwiczeń. Nauczyciele zarówno w Polsce jak i poza granicami często odwoływali się do kinezjologii edukacyjnej – jak do prawdy objawionej. Kiedyś w gazecie Polityka natknęłam się na artykuł, który opowiadał o znikomej wartości tych „zabiegów”. Ponieważ, jak twierdził autor nie mają odzwierciedlania w badaniach naukowych, czyli żadnej podstawy naukowej. Z wieloma dyscyplinami terapii jest podobnie. Jednakowoż należy pamiętać, że ruch zawsze ma dobroczynny wpływ na mózgi dzieci. A wiele ćwiczeń przynosi im dużo radości – i ruch naprawdę dotlenia mózg – zwłaszcza ten na świeżym powietrzu.

źródło:

Roman Warszewski: „Jak wyleczyłem dziecko z dysleksji, Tower Press, Gdańsk 2002
Renata Naprawa, Alicja Tanajewska: INDYWIDUALNE PROGRAMY EDUKACYJNO-TERAPEUTYCZNE dla III etapu nauczania uczniów z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu lekkim, HARMONIA, Gdańsk 2016