Organizacja bodźców sensorycznych i aktywności w klasie

„Sposób przedstawiania dziecku jego środowiska i codziennych aktywności może mieć ogromny wpływ na jego reakcje na otaczający świat. Według nas bardzo pomocne w tworzeniu efektywniejszego i bardziej sprzyjającego wychowywaniu otoczenia zarówno w klasie, jak i w domu, jest poniższe streszczenie przygotowane przez American Occupational Therapy Association – Watertown, P.C.

Otoczenie

Zewnętrzne bodźce wzrokowe i słuchowe mogą łatwo przytłoczyć dzieci, których integracja sensoryczna jest zaburzona. Kontrolowanie otoczenia w klasie w prosty sposób pozwala zmaksymalizować zdolność utrzymania koncentracji i zorganizowania przez dziecko.

• Najbardziej, jak to możliwe, ogranicz liczbę zbędnych materiałów, które zawieszone są na ścianach lub suficie.
• Przechowuj przyrządy i materiały pomocnicze w plastikowych pojemnikach lub w osobnym pomieszczeniu.
• Upewnij się, że wszystkie materiały możesz poukładać w przeznaczonym do tego odpowiednio oznakowanym miejscu. Jako pomoc przygotuj obrazek przedstawiający rozmieszczenie przedmiotów w/na (ławce).
• Jeżeli dziecko łatwo się rozprasza, kiedy musi patrzeć na tablicę lub ścianę, przyklej taśmą cyfry lub alfabet do jego ławki, aby mogło skorzystać z tych podpowiedzi. Jeżeli dziecku potrzebna jest również lista trudnych ortograficznie słówek, przyklej ją do ławki zamiast do tablicy.
• Zamknij drzwi do sali lekcyjnej, aby ograniczyć liczbę impulsów słuchowych dobiegających z korytarza. Posadź dzieci, które cierpią na nadwrażliwość sensoryczną lub łatwo się rozpraszają, z dala od otwartych okien i drzwi.
• Jeżeli głośnik zamontowany w sali lekcyjnej ma zakłócenia lub wydaje bardzo głośny dźwięk podczas nadawania ogłoszeń, zdejmij obudowę i wyłóż go starą koszulką lub gazetą. Dzięki temu zmniejszysz czynnik zaskoczenia.
• Tak dobrze, jak to tylko możliwe, przygotuj dziecko wrażliwe na hałas, zanim usłyszy dzwonki, alarmy pożarowe i poranne ogłoszenia.

Harmonogram

Dzieciom z zaburzeniami integracji sensorycznej dobrze służy przewidywany harmonogram.

• Co rano przedstaw w klasie plan pracy na cały tydzień. Jeżeli planujesz w tym dniu jakiekolwiek odstępstwa od rutyny, zaznacz je wyraźnie.
• Porozmawiaj z dziećmi o nieoczekiwanych wydarzeniach, zanim one nastąpią (np. alarmy pożarowe lub apele), lub stwórz historię na ten temat, aby przygotować dzieci na te potencjalnie przytłaczające sytuacje.
• Pomóż młodszym dzieciom przejść od jednego zadania do drugiego za pomocą specjalnie ułożonej do tego piosenki Czas na porządki lub Nowa gra. (Ułóż swoją piosenkę ze schematem, proste polecenia do np. melodii Panie Janie).
• Pomóż starszym dzieciom prowadzić plan zadań domowych dopasowanych do ich harmonogramu i prac w domu. Sprawdzaj po każdej lekcji, czy zadanie domowe zostało dobrze zapisane i czy dziecko rozumie, na czym ono polega.
• Oznacz kolorami zeszyty i okładki książek, aby dziecku łatwiej było zbierać odpowiednie materiały na każdą lekcję (np. czerwony dla matematyki, zielony dla przyrody).

Czynności sensoryczne o charakterze ogólnie organizującym

Bodźce sensoryczne, które można nazwać „organizującymi, to między innymi nacisk, rytm, informacje głosowo-ruchowe i ćwiczenia.

• Położenie dłoni na ramieniu lub głowie dziecka z bezpiecznym ale mocnym naciskiem może pomóc mu się uspokoić.
• W rogu pomieszczenia (sala lekcyjna) stwórz cichy zakątek (np. dobrze wentylowany domek z kartonu po lodówce, kącik czytelniczy, miejsce ze słuchawkami i muzyką lub książkami do słuchania).
• Kiedy dzieci pracują indywidualnie, włącz muzykę klasyczną, by grała w tle. Muzyka Mozarta lub Vivaldiego uznawana jest za sprzyjająca nauce. (Niektóre dzieci mogą woleć, po prostu ciszę).
• Naucz dzieci, aby wzięły kilka głębokich wdechów, zanim zmienią otoczenie na bardzo głośne i ruchliwe lub zanim zaczną pracę nad trudnym zadaniem.
• Naucz dzieci „maszerować” od jednego zadania do drugiego. Rytmiczny ruch ciała i nacisk na stopy może pomóc dzieciom się zorganizować.
• Informacje przekazywane ustom za pomocą picia, żucia lub chrupania mogą ułatwić dziecku skupienie się i zorganizowanie. Pozwól, aby dzieci miały na ławkach butelki z wodą lub chrupiące przekąski, jeżeli tego potrzebują.
• Każ młodszym dzieciom „podtrzymywać ściany” lub „obalać ściany”, kiedy na przykład czekają w kolejce do toalety. Starsze dzieci naucz, aby siedząc, jednocześnie unosiły ciało na rękach.
• Aby utrzymać uwagę, ludzie często bawią się małymi przedmiotami, takimi jak gumka do mazania lub spinacze. Jeżeli nie zakłóca to nauki i jest bezpieczne, pozwól dziecku bawić się takimi przedmiotami podczas ćwiczeń wymagających słuchania.
• Wykorzystuj przerwy między jednym a drugim ćwiczeniem na ruch – każ dzieciom wstać i się rozprostować” (J. Koomar, C. Kranowitz, S. Szklut, L. Balzer-Martin, E. Haber, D. I. Sava, 2016).

źródło: J. Koomar, C. Kranowitz, S. Szklut, L. Balzer-Martin, E. Haber, D. I. Sava: „Integracja sensoryczna Odpowiedzi na pytania zadawane przez nauczycieli…”, HARMONIA, Gdańsk 2016