Program zajęć korekcyjno-kompensacyjnych dla uczniów z trudnościami w czytaniu i pisaniu realizowany w ramach zajęć korekcyjno-kompensacyjnych, zorganizowanych na terenie szkoły, opracowany pod kątem specyficznych potrzeb ucznia wynikających z badań, obserwacji i zaleceń terapeutycznych

PERCEPCJA WZROKOWA

Cele terapeutyczne:

• usprawnianie zaburzonej percepcji wzrokowej, kompensowanie, korygowanie deficytów w tym zakresie;
• kształcenie umiejętności różnicowania cech przedmiotów, figur, symboli ze względu na kształt, wielkość, proporcje i położenie w przestrzeni.

Symptomy wskazujące na występowanie zaburzeń rozwoju percepcji wzrokowej

1. W zakresie czytania

• Czytanie niepoprawne, nierytmiczne; w zwolnionym tempie; niedokładne (konfabulacje).
• Przekręcanie końcówek.
• Gubienie linijek w tekście.
• Czytanie z pamięci lub zgadywanie.
• Opuszczanie liter w wyrazach.
• Utrzymywanie się na etapie literowania.
• Nieprawidłowe dekodowanie całych wyrazów.

Mylenie:

• liter podobnych kształtem oraz liter identycznych, ale inaczej położonych w przestrzeni, na przykład: l-t, m-n, u-y, , a-o-e, e-ę, p-b, d-b, m-w, n-u, h-k, p-g, E-F;
• wyrazów o podobnym wyglądzie (rok-rak, długi-drugi).

Rozpoznawanie napisów po cechach przypadkowych (obrazki).

Perseweracja litery, sylaby w wyrazie, na przykład: kolare zamiast korale.

Trudności:

• w rozpoznawaniu liter;
• we wzrokowym wyróżnieniu większej części całości (sylaby, wyrazu);
• w kojarzeniu dźwięku z odpowiednim znakiem graficznym;
• w automatyzacji procesu czytania (wysiłek włożony w czytanie utrudnia zrozumienie tekstu).

Niezauważanie poszczególnych liter w wyrazach, w których występuje zbieg kilku spółgłosek, na przykład: krata zamiast kratka.

Opuszczanie drobnych elementów graficznych, znaków interpunkcyjnych.

Nieprzestrzeganie zasady rozpoczynania zdania wielką literą.

Ujawnianie męczliwości i dużego napięcia emocjonalnego w trakcie czytania.

Zbyt długie koncentrowanie się na rozpoznawaniu liter i syntezie wyrazowej.

Problemy z:

• rozumieniem czytanego tekstu;
• wytwarzaniem jasnych wyobrażeń związanych z czytanym tekstem;
• opanowaniem techniki cichego czytania ze zrozumieniem;
• opowiadaniem tekstu przeczytanego po cichu.

2. W zakresie pamięci

Słaba pamięć wzrokowa.

Kłopoty z zapamiętaniem znaków graficznych liter.

Trudności z nauką wierszy i fragmentów tekstów.

3. Trudności z innymi przedmiotami

Utrudnione rozpoznawanie przedmiotów podobnych.

Trudności:

• na zajęciach plastycznych;
• w przepisywaniu słupków arytmetycznych;
• w nauce geometrii;
• w utrwalaniu wzrokowym obrazów figur, kątów i innych abstrakcyjnych elementów;
• w rozwiązywaniu zadań matematycznych;
• z orientacją w środowisku społeczno-przyrodniczym (znajomość mapy, orientacja w stronach świata);
• w nauce języka obcego;
• w układaniu obrazków i klocków według wzoru;
• w wyszukiwaniu różnic miedzy obrazkami;
• w rozpoznawaniu przedmiotów na obrazkach i rozumieniu przedstawionej treści;
• w porządkowaniu historyjki obrazkowej według kolejności wydarzeń z uchwyceniem związków przyczynowo-skutkowych.

Ubogi opis obrazka, dostrzeganie małej liczby elementów z całości obrazka, a także z ich syntezowaniem.

Zakres ćwiczeń terapeutycznych usprawniających rozwój percepcji wzrokowej

1. Ćwiczenia na materiale obrazkowym

Demonstrowanie ruchem czynności przedstawionej na obrazku.

Dobieranie obrazków:

• według zasady: „Co do czego pasuje?”;
• do określonej czynności;
• do ich konturów, cieni;
• do opisu.

Dobieranie:

• dwóch obrazków różniących się jedna cechą;
• przedmiotów, obrazków według różnych, wskazanych przez nauczyciela kryteriów, np. zimowe ubrania;
•  jednakowych obrazków według różnych kryteriów (zwiększona liczba elementów) na zasadzie nakładanek jednakowych par figur, liter, cyfr (loteryjki, dobieranki, domino, memory);
• kolorów kredek do barwnej instrukcji;
• parami takich samych przedmiotów, klocków, obrazków;
• brakującego elementu.

Dobieranki obrazkowo-literowe.

Dopasowywanie części obrazków do całości.

Doskonalenie syntezy wzrokowej z wykorzystaniem układanek obrazkowych w oparciu o znane bajki.

Dorysowywanie brakujących konturów, elementów.

Grupowanie materiału abstrakcyjnego według podanego kryterium, eliminatki.

Klasyfikowanie przedmiotów, obrazków o podobnej treści lub przeznaczeniu oraz eliminowanie z grupy przedmiotów niepasujących do całości.

Kończenie rozpoczętego ornamentu, rysunków.

Łączenie jednakowych elementów.

Obserwowanie najbliższego otoczenia w różnych okolicznościach, na przykład: „Co widzisz w tym pokoju?”, „Co jest na biurku?”.

Dostrzeganie cech postaci i zjawisk z najbliższego otoczenia z uwzględnieniem różnic w zakresie wielkości, barwy kształtu, proporcji, faktury, położenia i przeznaczenia.

Odnajdowanie obrazków zamienionych miejscami.

Opowiadanie zilustrowanej historyjki obrazkowej.

Odtwarzanie układu graficznego według wzoru.

Odwzorowywanie układów obrazków.

Porównywanie:

• dwóch obrazków różniących się na przykład barwą, kształtem, wielkością;
• obrazków przedstawiających pory roku; dostrzeganie zmian w doborze odzieży w zależności od pory roku;
• liczby elementów: „Gdzie mniej, gdzie więcej?”.

Porządkowanie obrazków według kolejności zdarzeń.

Rozpoznawanie:

• treści obrazków ukazywanych w krótkich ekspozycjach;
• na obrazkach przedmiotów, ludzi, zawodów, zwierząt, roślin (loteryjki obrazkowe, domino obrazkowe).

Rozwijanie zdolności kojarzenia, prostego wnioskowania na bazie własnych obserwacji.

Rysowanie z pamięci eksponowanych wzorów.

Segregowanie obrazków według grup tematycznych.

Składanie:

• origami;
• prostych obrazków pociętych na dwie, trzy, cztery części;
• całości obrazka z jego części według wzoru, np. zwierzęta, owoce, ptaki (4, 6, 8 i więcej części).

Zabawy obrazkami: „Co tu się zmieniło?”, „Czego tu brakuje?”, „Co tu jest nie tak?”

Sortowanie przedmiotów, obrazków według określonych cech.

Stosowanie pojęć określających położenie przedmiotów w przestrzeni.

Szukanie w otoczeniu takich samych przedmiotów jak na obrazku.

Układanie domin, loteryjek, składanek.

Układanie obrazków:

• według instrukcji słownej poprzedzone pokazem czynności;
• według wzoru cały czas widocznego i z pamięci;
• ze stałych elementów według podanego wzoru;
•  z pociętych części (zgodnie z zasadą stopniowania trudności: na wzorze, według wzoru);
• w szeregu według kolejności, w jakiej były pokazywane;
• w historyjkę obrazkową, z uwzględnieniem związków przyczynowo-skutkowych.

Układanie historyjek obrazkowych złożonych z 3 części, a następnie słowne przedstawianie ich treści, z dostrzeganiem przemienności dnia i nocy.

Uzupełnianie obrazków brakującymi elementami.

Wskazywanie podobieństw i różnic miedzy obrazkami.

Wybieranie przedmiotów lub obrazków przedstawiających przedmioty codziennego użytku.

Wyrabianie umiejętności porównywania obrazków i wskazywanie różnic między nimi.

Wyszukiwanie:

• obrazka pasującego do nazwy przedmiotu (ze zbioru ilustracji);
• ukrytych na obrazku przedmiotów;
• szczegółów na ilustracjach;
• elementów podobnych lub różniących przedmioty i osoby, np. przedstawione na dwóch ilustracjach.

Projektowanie wzoru dywanu z gotowych elementów.

Identyfikowanie znaków graficznych z przedmiotem.

Szczegółowe opisy kolejnych punktów – szukaj na autyzmwszkole.com  w #wzrok lub w zakładkach POMYSŁY DO IPET, REWALIDACJA itp. lub na autyzmschemat.life

2. Ćwiczenia na materiale geometrycznym.

3. Ćwiczenia na materiale literopodobnym.

4. Ćwiczenia na materiale literowym (Zakrzewska, 1996)

źródło: B. Zakrzewska: „Trudności w czytaniu i pisaniu. Modele ćwiczeń, Warszawa 1996