Emocje

Cele:

1. Rozpoznawanie stanów emocjonalnych.
2. Rozwijanie empatii.
3. Interakcje społeczne.
4. Poznawanie sposobów zmiany stanu emocjonalnego.
5. Wykształcenie zrozumienia zależności przyczyna-skutek.

Przebieg

Przedstaw uczniowi różnorodne emocje poprzez odgrywanie scenek lub za pomocą obrazków, aby nauczyć go rozpoznawania różnych uczuć, ich możliwych przyczyn oraz jak zmienić tę sytuację.

Zgromadź różnorodne obrazki i zdjęcia, które przedstawiają podstawowe emocje. (Gra planszowa „Emocje”).

Emocje na poziomie początkującym

• wesoły
• smutny
• zły

Emocje na poziomie średnio-zaawansowanym zaawansowanym

• przestraszony
• zaskoczony
• zmęczony
• śmieszny
• głodny/spragniony
• chory

Emocje na poziomie zaawansowanym

• sfrustrowany
• zdenerwowany
• podekscytowany
• zdezorientowany
• znudzony
• zmartwiony
• zazdrosny
• dumny
• zawstydzony

*Zauważ, że możliwość rozpoznania tego typu odczuć wynika z sytuacji lub zachowania i trudno jest je wyczytać z ekspresji twarzy.

Upewnij się, że emocje, które ma rozpoznać uczeń są adekwatne do wieku (np. czterolatek nie zrozumie pojęcia „znudzony”).

Faza 1: Dopasowywanie tych samych emocji przedstawionych przez różne osoby

Rozłóż na stole zdjęcia osoby przedstawiającej dwa lub więcej różnych emocji.

Następnie pokaż uczniowi zdjęcie innej osoby przedstawiającej te same emocje i poproś ucznia, aby „położył obok takiego samego”.

Faza 2: Nazywanie bierne emocji przedstawionych na zdjęciach

Na początek treningu wybierz jeden rodzaj emocji, a resztę stosuj jako bodźce rozpraszające. Wyłóż na stół ilustrację wybranego rodzaju emocji (numer jeden) oraz drugiego potraktowanego jako bodziec rozpraszający. Poproś ucznia „Dotknij <rodzaj emocji>” i udziel podpowiedzi, jeśli to będzie potrzebne. Gdy uczeń opanuje rozpoznawanie wybranego jako pierwszy rodzaju emocji, naucz go rozpoznawać drugi. Przeprowadzaj próby, pytając w dowolnej kolejności te dwa rodzaje emocji. Dodawaj kolejne, gdy uczeń opanuje poprzednie.

Faza 3: Nazywanie czynne emocji przedstawionych na zdjęciach

Pokaż uczniowi zdjęcie i spytaj „Jak on się czuje”?”

Faza 4: Demonstrowanie emocji

Zastosuj metodę naśladowania, aby nauczyć ucznia jak pokazać różne emocje

Faza 5: Rozpoznawanie uczuć innych osób, przedstawionych na żywo

Przyjmij jakiś wyraz twarzy i spytaj ucznia „Jak się czuję?”.

Faza 6: Nazywanie własnych uczuć

Sprowokuj sytuację, która wywoła u ucznia określone emocje. Można to zrobić za pomocą odgrywania scenek lub naśladowania niewerbalnego. Spytaj ucznia „Jak się czujesz?”

Faza 7: Rozpoznawanie przyczyn emocji

Użyj zdjęcia, które ilustruje przyczynę i skutek lub odegraj krótkie scenki. Spytaj ucznia dlaczego czuje się w określony sposób, lub dlaczego inna osoba tak się czuje.

Przenieś ćwiczenie na naturalne sytuacje, szukaj spontanicznie pojawiających się okazji do mówienia o emocjach.

Nauczyciel: Jak się czuje twoja siostra?

Uczeń: Jest smutna.

Nauczyciel: Dlaczego jest smutna?

Uczeń: Ponieważ nie dostaje nowej zabawki

Nauczyciel: Jak się czujesz?

Uczeń: Jestem wesoły

Nauczyciel: Dlaczego?

Uczeń: Bo mnie łaskoczesz!

Faza 8: Wywołanie u kogoś określonych emocji

Zaaranżuj sytuację, w której druga osoba będzie odczuwać konkretne emocje. Powiedz uczniowi „zrób coś, żeby <osoba> była <uczucie>” (np. rozwesel dana osobę przytulając ją).

Faza 9: Generalizacja na naturalnie występujące sytuacje

Poproś ucznia, aby opisał jak się czuje, lub jak się czuje inna osoba

Faza 10: Empatia

Pokazuje umiejętność odpowiedniego reagowania na sytuację.

Przykłady: ktoś mówi lub zachowuje się w sposób zdradzający:

że jest mu zimno

że jest głodny

że jest ranny

że się boi

że jest smutny

że jest zły

Uczeń mówi, lub demonstruje, co by zrobił w danej sytuacji (Leaf, McEachin, 2017)

źródło: R. Leaf, J. McEachin: „Praca nad rozwojem…”,Wydawnictwo LTW, Warszawa 2017