Emocje
Cele:
- Rozpoznawanie stanów emocjonalnych.
- Rozwijanie empatii.
- Interakcje społeczne.
- Poznawanie sposobów zmiany stanu emocjonalnego.
- Wykształcenie zrozumienia zależności przyczyna-skutek.
Przebieg
Przedstaw uczniowi różnorodne emocje poprzez odgrywanie scenek lub za pomocą obrazków, aby nauczyć go rozpoznawania różnych uczuć, ich możliwych przyczyn oraz jak zmienić tę sytuację.
Zgromadź różnorodne obrazki i zdjęcia, które przedstawiają podstawowe emocje. (Gra planszowa „Emocje”).
Emocje na poziomie początkującym
- wesoły
- smutny
- zły
Emocje na poziomie średnio-zaawansowanym zaawansowanym
- przestraszony
- zaskoczony
- zmęczony
- śmieszny
- głodny/spragniony
- chory
Emocje na poziomie zaawansowanym
- sfrustrowany
- zdenerwowany
- podekscytowany
- zdezorientowany
- znudzony
- zmartwiony
- zazdrosny
- dumny
- zawstydzony
*Zauważ, że możliwość rozpoznania tego typu odczuć wynika z sytuacji lub zachowania i trudno jest je wyczytać z ekspresji twarzy.
Upewnij się, że emocje, które ma rozpoznać uczeń są adekwatne do wieku (np. czterolatek nie zrozumie pojęcia „znudzony”).
Faza 1: Dopasowywanie tych samych emocji przedstawionych przez różne osoby
Rozłóż na stole zdjęcia osoby przedstawiającej dwa lub więcej różnych emocji.
Następnie pokaż uczniowi zdjęcie innej osoby przedstawiającej te same emocje i poproś ucznia, aby „położył obok takiego samego”.
Faza 2: Nazywanie bierne emocji przedstawionych na zdjęciach
Na początek treningu wybierz jeden rodzaj emocji, a resztę stosuj jako bodźce rozpraszające. Wyłóż na stół ilustrację wybranego rodzaju emocji (numer jeden) oraz drugiego potraktowanego jako bodziec rozpraszający. Poproś ucznia „Dotknij <rodzaj emocji>” i udziel podpowiedzi, jeśli to będzie potrzebne. Gdy uczeń opanuje rozpoznawanie wybranego jako pierwszy rodzaju emocji, naucz go rozpoznawać drugi. Przeprowadzaj próby, pytając w dowolnej kolejności te dwa rodzaje emocji. Dodawaj kolejne, gdy uczeń opanuje poprzednie.
Faza 3: Nazywanie czynne emocji przedstawionych na zdjęciach
Pokaż uczniowi zdjęcie i spytaj „Jak on się czuje”?”
Faza 4: Demonstrowanie emocji
Zastosuj metodę naśladowania, aby nauczyć ucznia jak pokazać różne emocje
Faza 5: Rozpoznawanie uczuć innych osób, przedstawionych na żywo
Przyjmij jakiś wyraz twarzy i spytaj ucznia „Jak się czuję?”.
Faza 6: Nazywanie własnych uczuć
Sprowokuj sytuację, która wywoła u ucznia określone emocje. Można to zrobić za pomocą odgrywania scenek lub naśladowania niewerbalnego. Spytaj ucznia „Jak się czujesz?”
Faza 7: Rozpoznawanie przyczyn emocji
Użyj zdjęcia, które ilustruje przyczynę i skutek lub odegraj krótkie scenki. Spytaj ucznia dlaczego czuje się w określony sposób, lub dlaczego inna osoba tak się czuje.
Przenieś ćwiczenie na naturalne sytuacje, szukaj spontanicznie pojawiających się okazji do mówienia o emocjach.
Nauczyciel: Jak się czuje twoja siostra?
Uczeń: Jest smutna.
Nauczyciel: Dlaczego jest smutna?
Uczeń: Ponieważ nie dostaje nowej zabawki
Nauczyciel: Jak się czujesz?
Uczeń: Jestem wesoły
Nauczyciel: Dlaczego?
Uczeń: Bo mnie łaskoczesz!
Faza 8: Wywołanie u kogoś określonych emocji
Zaaranżuj sytuację, w której druga osoba będzie odczuwać konkretne emocje. Powiedz uczniowi „zrób coś, żeby <osoba> była <uczucie>” (np. rozwesel dana osobę przytulając ją).
Faza 9: Generalizacja na naturalnie występujące sytuacje
Poproś ucznia, aby opisał jak się czuje, lub jak się czuje inna osoba
Faza 10: Empatia
Pokazuje umiejętność odpowiedniego reagowania na sytuację.
Przykłady: ktoś mówi lub zachowuje się w sposób zdradzający:
że jest mu zimno
że jest głodny
że jest ranny
że się boi
że jest smutny
że jest zły
Uczeń mówi, lub demonstruje, co by zrobił w danej sytuacji (Leaf, McEachin, 2017)
źródło: R. Leaf, J. McEachin: „Praca nad rozwojem…”,Wydawnictwo LTW, Warszawa 2017
