Motywacja i uczenie się w autyzmie

Reklamy

Niekiedy mądrzej jest wykorzystywać motywację dziecka do zajmowania się szczególnym zainteresowaniem, niż próbować ją stłumić. Zainteresowanie może być źródłem radości wiedzy, poczucia tożsamości i własnej wartości, które rodzice, nauczyciele i terapeuci mogą konstruktywnie wykorzystać

Motywacja i uczenie się

Motywacją dzieci jest zazwyczaj chęć zadowolenia rodziców lub nauczycieli, zaimponowania rówieśnikom, naśladowania ich lub włączenia się do ich działań. Te powszechne pragnienia czy motywy nie odgrywają tak dużej roli w wypadku dzieci z ASD. Wręcz przeciwnie, dzieci te wolą raczej angażować się w działania związane ze swoimi zainteresowaniami, niż zadowalać innych ludzi. Konstruktywnym rozwiązaniem będzie więc zwiększanie motywacji do podejmowania mniej lubianych działań dzięki połączeniu ich z zainteresowaniami dziecka albo wykorzystanie dostępu do zainteresowania jako zachęty. Np. jeśli małe dziecko z zespołem Aspergera fascynuje się bajką „Tomek i przyjaciele”, można znaleźć wiele rzeczy z nią związanych: książeczek dla różnych grup wiekowych, materiałów do nauki matematyki, rysowania i pisania. Dziecko będzie bardziej zmotywowane do przeczytania książki, w której występuje jego ulubiony bohater, niż takiej, która opowiada o nieinteresującej go postaci.

Jeśli zainteresowanie dotyczy geografii, a szczególnie flag, wówczas dziecko może uczyć się liczenia z wykorzystaniem flag, a nie powszechnie stosowanych przez jego rówieśników w szkole i w domu liczmanów. Jednym z najczęstszych problemów rodziców jest zmotywowanie dziecka do odrabiania pracy domowej. Jeśli zadanie będzie obejmować jakiś aspekt szczególnego zainteresowania dziecka, wówczas łatwiej będzie je zachęcić do odrobienia pracy domowej (Hinton i Kern, 1999).

Dostęp do działań związanych z zainteresowaniem jest wyjątkowo dobrą zachętą (Merciel, Mottron i Belleville, 2000). Wykonanie wyznaczonych zadań skutkuje zyskaniem wolnego czasu, w którym dziecko może zająć się swoim zainteresowaniem. Np. jeśli rozwiąże 10 zadań z matematyki w ciągu 10 minut, wówczas dostaje 10 minut wolnego czasu i może spędzić ten czas przy komputerze. W przypadku starszych dzieci szczególne zainteresowanie jakąś dziedziną nauki może skutkować poznaniem metodologii naukowej i sukcesami w konkursach naukowych, co samo w sobie jest już nagrodą i podnosi poczucie własnej wartości. Strategia włączania zainteresowania dziecka do programu nauczania wymaga wprawdzie od nauczyciela większej elastyczności w planowaniu zajęć i systemu zachęt, przynosi jednak korzyści w postaci poprawy umiejętności i koncentracji.

Niektórzy rodzice zabraniają dziecku zajmowania się zainteresowaniem w ramach kary za złe zachowanie lub niewykonanie zadania. Strategia ta, stanowiąca być może skuteczny element domowego programu kształtowania zachowania, może jednak bardzo pobudzić dziecko, które nie może znieść braku dostępu do przedmiotu swojego zainteresowania. Zalecam dużą ostrożność w karaniu dziecka w ten sposób, istnieją bowiem inne, skuteczniejsze strategie, a zainteresowanie powinno pozostać pozytywnym aspektem codzienności dziecka. Zabranianie dostępu do jednej z niewielu przyjemności w życiu nieodwołalnie budzi opór.

Karty wzmacniające

Elisa Gagnon opracowała karty wzmacniające (power cards; Gagnon, 2001). Strategia polega na wykorzystaniu zainteresowania dziecka do wzmocnienia motywacji i pomocy w uczeniu się. Można z niej skorzystać w szkole i w domu. Polega ona na tym, że tworzymy kartę (wielkości wizytówki), na której zamieszczamy wyjaśnienie i poradę, wykorzystując jakąś scenę lub postać związaną ze szczególnym zainteresowaniem dziecka. Tekst na karcie napisany jest w stylu podobnym do tego, którego używa się w historyjkach społecznych. Karta może też zawierać związany z zainteresowaniem obrazek lub postać. Np. pewna dziewczynka z zespołem Aspergera była nielubiana przez rówieśników, ponieważ kierowała pod ich adresem bezpośrednie i niekiedy przykre komentarze. Potrafiła głośno powiedzieć komuś, że śmierdzi mu z ust. Musiała się więc nauczyć powstrzymywania się od takich komentarzy albo bardziej taktownego ich wygłaszania. Ponieważ bardzo interesowała się Britney Spears, przygotowano dla niej kartę wzmacniającą ze zdjęciem Britney oraz tekstem zawierającym skierowaną dla niej poradę piosenkarki na temat tego, co można mówić kolegom z klasy. Umieszczenie na karcie elementu związanego z zainteresowaniem dziecka pomaga skupić jego uwagę, dzięki czemu łatwiej mu zapamiętać zalecenia i później z nich skorzystać” (Attwood, 2013).

źródło: T. Attwood: „Zespół Aspergera Kompletny przewodnik”, HARMONIA UNIVERSALIS, Gdańsk 2015

Reklamy