Istnieje kilka strategii, które można wykorzystać, aby pomóc autystycznemu dziecku pokonać trudności z organizacją i planowaniem, zwane także zaburzeniami funkcji wykonawczych.

Tygodniowy dzienniczek zadań domowych

Tygodniowy dzienniczek zadań domowych, „przekazywany ze szkoły do domu i z powrotem, dzięki czemu wszystkie strony są informowane o pracy do wykonania i jej postępach. Dziecko często za pomocą nauczyciela, wpisuje do dzienniczka opis zadania domowego i termin jego oddania. Nauczyciel może sprawdzać, czy dziecko zabrało ze szkoły wszystkie materiały potrzebne do odrabiania lekcji. Następnie rodzice stawiają parafkę w dzienniczku, zaznaczając, że dziecko pracowało nad zadaniem w domu, a nauczyciele podpisują się, kiedy praca zostanie oddana. Nauczyciele mogą też wpisywać do dzienniczka oceny za zadania domowe oraz zaznaczać, ile razy dziecko nie oddało pracy na czas. Możesz również poprosić nauczycieli o dawanie dziecku ostrzeżeń przed nadejściem terminu oddania pracy domowej, nawet zanim zadadzą ją całej klasie, żeby miało więcej czasu na jej ukończenie. Aby podzielić duże, często wymagające dużego nakładu pracy, zadania na mniejsze, wykonalne części, możesz zastosować listy zadań.

Listy zadań

Taka lista może na przykład zawierać informacje o tym, jak zacząć („Zacznij od pytania 7. na stronie 4”), co zrobić (kolejne elementy do zrobienia), jak rozpoznać, że zadanie jest wykonane („Skończ rozwiązywać 10 przykładów”), gdzie położyć lub schować gotowy produkt (na przykład do plecaka przy drzwiach), oraz przypomnienie o sprzątaniu po skończonej pracy. Do większych zadań można dołączyć plan czasowy i listę celów cząstkowych. Jeśli np. dziecko ma oddać wypracowanie o przeczytanej książce pod koniec miesiąca, możesz razem z nauczycielem nie tylko podzielić to zadanie na kilka mniejszych (idź do biblioteki, wybierz książkę, przeczytaj książkę, wypisz główne motywy itd.), ale także przypisać im konkretne daty. W przeciwnym razie twoje dziecko może zacząć proces dopiero dzień lub dwa przed terminem oddania pracy, ponieważ nie będzie w stanie ocenić, ile czasu potrzebuje na wykonanie każdego z celów cząstkowych. Pomocne jest także sporządzanie list materiałów potrzebnych do wykonania każdego zadania (na przykład kalkulator, arkusz z wydrukowanym zadaniem, właściwa książka, pióro lub długopis). Chociaż może się to wydawać oczywiste, jedną z najczęstszych przyczyn tego, że uczniowie z ASD nie odrabiają zadania, jest brak potrzebnych materiałów, który stwierdzają, zasiadając do pracy.

Terminarz

Twojemu dziecku może pomóc także prosty terminarz, podobny do tych, których używa wielu dorosłych. Należy w nim określić czas wykonywania wszystkich czynności, w tym na przykład godzinę porannej pobudki, śniadania, wyjścia na autobus; czas głównych zajęć w szkole i spotkań po lekcjach; porę obiadu, odrabiania zadań, relaksu i pójścia spać. (Na stronie autyzmschemat.life w zakładce SCHEMATY SPOSOBY – umieszczam podobne przykłady planów, schematów, instrukcji czy harmonogramów). Dzieci cieszą się, jeśli przy każdej czynności znajduje się puste okienko, które mogą odznaczyć lub wypełnić naklejką po wykonaniu zadania. W ten sposób otrzymują konkretną wizualną informację o zakończonych i nadchodzących zdarzeniach. Ponieważ terminarze są powszechnie używane, dziecko nie wyróżnia się na tle rówieśników i jest przez nich akceptowane. Jeśli rodzice sami posługują się terminarzami, mogą stać się dla dziecka wzorem do naśladowania. Także dołączenie do terminarza przedmiotów, które dziecko lubi lub uważa za cenne, takich jak kalkulator, ulubiony przyrząd do pisania, pieniądze lub karty kolekcjonerskie, zwiększy jego znaczenie i wartość oraz zmniejszy ryzyko „zapomnienia” go z domu lub szkoły. Kiedy twoje dziecko podrośnie i będzie miało własny telefon lub tablet, wykorzysta zdobyte umiejętności, używając kalendarza dostępnego w tego typu urządzeniach.

Zadania konieczne do wykonania, które nie mają jasno określonych terminów (sprawy do załatwienia, telefony, obowiązki domowe itd.), można umieścić w terminarzu w formie listy rzeczy do zrobienia. Musisz nauczyć dziecko, by wykreślało z listy te czynności, które zostały już wykonane, a następnie, każdego wieczoru, przenosiło wszystkie pozostałe na listę rzeczy do zrobienia kolejnego dnia. Pozycjom na liście można nadać priorytety za pomocą numerów lub kolorów” (Ozonoff, Dawson, McPartland, 2015).

źródło: S. Ozonoff, G. Dawson, J. C. McPartland: „Wysokofunkcjonujące dzieci ze spektrum…” , WUJ, Kraków 2015