Autyzm to zaburzenie rozwojowe, którego objawy występują w trzech głównych obszarach (tzw. triada autystyczna):
Symptomy trudności
Komunikacja
A. Werbalna:
- unikanie kontaktu wzrokowego podczas rozmowy;
- używanie mimiki twarzy niedostosowanej do wypowiedzi;
- problemy z odczytywaniem mimiki twarzy, tonu głosu, gestów rozmówcy;
- wykonywanie ograniczonych gestów w celach komunikacyjnych, np. wskazywanie lodówki w celu otrzymania ulubionego przysmaku;
- uboga ekspresja emocjonalna poprzez mimikę;
- widoczny brak spontaniczności w gestykulacji;
- nieprawidłowa postawa, niezręczność ruchowa, przyjmowanie specyficznych póz ciała;
- ekscentryczny sposób poruszania się, np. chodzenie na palcach.
B. Werbalna:
- ograniczona zdolność inicjowania i podtrzymywania konwersacji;
- nietypowy ton, akcent głosu lub nietypowy rytm mowy, np. wymawianie każdego zdania jak pytania;
- uporczywe wymawianie tego samego słowa lub zdania (echolalia);
- wielokrotne powtarzanie pytania (pytania perseweracyjne);
- nieużywanie słów „ja”, „moje” w odniesieniu do siebie; mówienie o sobie w 3. osobie, np. „Marek chce pić” zamiast „ja chcę pić”;
- nieuwzględnianie w mowie form odmiany wyrazów (agramatyzmy);
- wypowiedzi sprawiające wrażenie nieadekwatnych;
- trudność w komunikowaniu potrzeb lub pragnień;
- bardzo dosłowne rozumienie wypowiedzi – brak rozumienia metafor, dowcipów.
Interakcje społeczne
- brak zainteresowania otoczeniem i osobami (zamknięcie we własnym świecie), nieumiejętność inicjowania kontaktu (lub brak zainteresowania kontaktami);
- nieumiejętność tworzenia więzi emocjonalnych, np. stosowanych do wieku związków przyjacielskich z rówieśnikami;
- problemy z interpretacją uczuć rówieśników oraz u siebie, mówieniu o nich;
- nieumiejętność odczytywania czyichś myśli, intencji, emocji, w tym bezsłownych sygnałów niezadowolenia – (Teoria umysłu);
- nieumiejętność przewidywania, co ludzie mogą zrobić czy powiedzieć w określonej sytuacji;
- brak spontanicznego cieszenia się i dzielenia się własnymi sukcesami z innymi osobami;
- nieangażowanie się w zabawy grupowe, niewchodzenie w rolę, nienaśladowanie, brak umiejętności zabawy „na niby”;
- niechęć do przytulania, dotykania;
- skupianie się na detalach, a nie całości sytuacji;
- brak umiejętności uczenia się na własnych błędach;
- nie stosowanie w szerszym kontekście poznanych zasad/reguł;
- nieumiejętność uogólniania zasad sytuacji podobnych – nie ma podobnych są nowe;
- niezrozumienie odstępstw od panujących zasad/sztywność myślenia;
- problem z komunikacją własnych potrzeb – sprzeciwu – w sposób niezrozumiały.
Stereotypowe wzorce zachowania i aktywności
- przywiązywanie się do stałego, powtarzalnego planu dnia, bardzo emocjonalne reakcje na jakiekolwiek zmiany w najbliższym otoczeniu, np. panika i płacz podczas przemeblowania lub konieczności pójścia do szkoły o innej godzinie niż zwykle;
- problemy z koncentracją uwagi – szybkie rozpraszanie uwagi (hałas, światło, kolorowe ściany, gazetki szkolne, drażniące zapachy itp);
- obsesyjne układanie przedmiotów w określonym porządku;
- silne przywiązanie do przedmiotów pełniących funkcję talizmanów;
- specyficzne zainteresowania, pogłębianie wiedzy na jakiś konkretny, często bardzo wąski i specjalistyczny temat, np. zapamiętywanie i recytowanie rozkładów jazdy autobusów;
- spędzanie czasu na układaniu zabawek w specyficzny sposób, obserwowaniu poruszających się przedmiotów (wirowanie itp.), np. wentylatora, pralki, lub koncentracja na konkretnej części przedmiotu, np. kołach samochodu zabawki;
- wielokrotne powtarzanie ruchów, takich jak trzepotanie rękami na wysokości oczu, kręcenie się wokół własnej osi, monotonne kołysanie się, podskakiwanie, wyginanie palców (tzw. stereotypie ruchowe lub autostymulacje – zawarte są w zakładce ZABURZENIA INTEGRACJI SENSORYCZNEJ) (Słupek, 2018).
źródło: Kazimierz Słupek: Uczniowie ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi…. HARMONIA, Gdańsk 2018
Reklamy
