Hierarchia praktycznych czynności, które pomagają dzieciom z autyzmem i zespołem Aspergera uczyć się mówienia
Poziom 1. Głębokie wdechy/wydechy
„Dziecko na tym poziomie nie mówi i nie próbuje się porozumiewać za pomocą głosu bądź jego próby komunikacji są bardzo słabe i niekonsekwentne.
Poziom 2. Wydawanie głosu
Dziecko używa dźwięków – ale niekoniecznie słów – do porozumiewania się podczas zabawy: „brum, brum” przy zabawie samochodzikiem, piski radości przy zjeździe na zjeżdżalni, nucenie.
Poziom 3. Intonacja
Wypowiedzi ustne dziecka są na tyle długie, że można rozpoznać ich melodię, ton wznoszący i opadający, dźwięki ciche i głośne.
Poziom 4. Rozpoczynanie, wydłużanie i kończenie dźwięku
Na tym poziomie dźwięki wydawane przez dziecko i jego wypowiedzi są konkretnymi formami komunikacji, które mają początek, środek i koniec.
Poziom 5. Samogłoski
Zachęcanie dziecka do dłuższych wypowiedzi ustnych w połączeniu z odpowiednią terapią zajęciową pomaga wzmacniać jego język i mięśnie aparatu mowy, aby „u” stało się „a” (którego wyprowadzenie wymaga lepszej kontroli nad mięśniami) i by dziecko nauczyło się wymawiać inne samogłoski. Na tym poziomie dzieci sprawiają wrażenie, jakby „mówiły”.
Poziom 6. Nauka spółgłosek
Podobnie jak samogłoski, spółgłoski powstają dzięki różnicom w ułożeniu ust; wymówienie „zakończeń” wielu spółgłosek wymaga jednak dodatkowych umiejętności i ćwiczeń mięśni aparatu mowy.
Czynności w ramach poziomów 1-6 mogą być naturalnie wzmacniane przez przyjemne zajęcia wywołujące chichot i piski radości. Na tych poziomach nie chodzi o celową komunikację, ale o dawanie dzieciom wielu okazji do rozwoju umiejętności wydawania głosu prze odpowiednie ćwiczenia fizyczne: głębokie oddechy, spontaniczny śmiech, produkcję zróżnicowanych dźwięków. Kiedy dziecko czuje się pewnie i wie, że ma „głos”, można przejść do pierwszych etapów nauki mówienia:
Poziom 7. Porządkowanie dźwięków
Używanie dźwięków, powtarzanie dźwięków w określonej kolejności.
Poziom 8. Świadome mówienie”
(Notbohm, Zysk, 2016).
źródło: E. Notbohm, V. Zysk: 1001 PORAD DLA RODZICÓW I TERAPEUTÓW…” WUJ, Kraków 2016
