Terapia głoski „r”, ćwiczenia – ASD

Terapia głoski [r] rotacyzm

Cele logopedyczne:

• likwidowanie nawyku zastępowania głoski [r] głoską [l] lub [j] (pararotacyzm);
• korygowanie nieprawidłowej realizacji głoski [r] – rerania języczkowego.

Rodzaje ćwiczeń i ich przykłady

Ćwiczenia usprawniające narządy artykulacyjne

Ćwiczenia języka:

• nagryzanie brzegów języka zębami (masaż) i rozciąganie go;
• przeciskanie języka przez maksymalnie zbliżone do siebie zęby;
• wysuwanie szerokiego języka z buzi bez dotykania zębów;
• kląskanie czubkiem języka o podniebienie twarde (zmiana układu warg jak przy wymawianiu [u-i];
• odklejanie czubkiem języka z przedniej części podniebienia twardego chrupki, czekolady itp.;
• przytrzymywanie czubkiem języka i ssanie pudrowego cukierka;
• zdmuchiwanie skrawka papieru umieszczonego na czubku języka;
• szybkie wypowiadanie głoski [l] z dotykaniem czubkiem języka górnego wałka dziąsłowego;
• szybkie i kilkakrotne uderzanie językiem o górną wargę z wybrzmiewaniem [ly];
• naśladowanie różnych odgłosów, na przykład: rybki (plum), indyk (gul, gul);
• szybkie, kilkakrotne powtarzanie: nalapatada, nolopotodo, nelepetede;
• uderzanie językiem o podniebienie z szeroko otwartymi ustami: lalala, lololo, lelele, lululu itp.
• liczenie zębów językiem – dotykanie czubkiem języka wszystkich zębów górnego łuku zębowego;
• rysowanie na podniebieniu różnych figur geometrycznych;
• naprzemienne naciskanie przednią krawędzią języka na górny wałek dziąsłowy i rozluźnianie języka;
• uderzanie czubkiem języka wałek dziąsłowy z jednoczesnym wymawianiem dźwięków [le le le, la la la, ly ly ly], najpierw powoli, potem, coraz szybciej (buzia powinna być otwarta, uśmiechnięta broda nieruchoma).

Ćwiczenia warg:

• naśladowanie odgłosów z otoczenia: samopoczucie w czasie mrozów (brr), ruszający motocykl (rum), parskanie konia (prr, prr);
• parskanie wargami z wysuniętym między nimi językiem;
• zaokrąglania warg: cmokanie, dmuchanie na świecie, watę, gwizdanie;
• próba utrzymania w zaokrąglonych ustach ołówka, patyczka.

Ćwiczenia przygotowawcze

• Wielokrotne, energiczne wypowiadanie dźwięków [ttt], [ddd], [td], [tdn] (najpierw wolno, potem coraz szybciej) z dotykaniem czubkiem języka górnego wałka dziąsłowego przy szeroko otwartych ustach.
• Wielokrotne, coraz szybsze wypowiadanie zbitki [bd], a następnie sylab: bda, bdo, bde, bdu, bdy, pta, pto, pte, ptu, pty, bda-pta, bdo-pto, bde-pte, bdu-ptu, bdy -pty.
• Szybkie wymawianie sylab: te te te, ty ty ty, de de de, dy dy dy oraz zbitek sylabowych: teda teda, tede tede, tedeotedeo, tedu tedu, tedy tedy.

Wywoływanie głoski

• Wywoływanie głoski [r] w izolacji.
• Utrwalanie głoski w sylabach: tra, tro, tre, tru, try, dra, dro, dre, dru, dry.
• Utrwalanie głoski [r] na logotomach, na przykład: atra, arte, atro, artu, otry, etry, urtra, ydro.
• Utrwalanie głoski w nagłosie, śródgłosie, wygłosie wyrazów poprzez powtarzanie wyrazów, nazywanie obrazków, mówienie wyrazów z pamięci, nazywanie przedmiotów z najbliższego otoczenia.
• Utrwalanie głoski w parach wyrazów (opozycje: [r-l], [r-j]).
• Utrwalanie głoski w zdaniach (powtarzanie zdań, samodzielne formułowanie prostych zdań, krótkie wypowiedzi na podstawie przeżyć, zjawisk, obserwacji, historyjek obrazkowych, recytacja wierszyków.

źródło: G. Wsilewicz, Zanim powiem rrrr…, Gdańsk 2010