Dziennik uczuć

Kiedy twoje dziecko nauczy się rozpoznawać podstawowe emocje, pomóż mu poznać te bardziej skomplikowane

„W ciągu dnia nazywaj uczucia – swoje i innych osób, aby dziecko nauczyło się je dostrzegać. Być może oboje wiecie, co daje dziecku radość, ale czy potraficie powiedzieć, co sprawia, że czuje się bezbronne i bezradne? Kto lub co je inspiruje? Czego mogłoby spróbować, czy ma zaufanie do rodziców i nauczycieli, czy przeciwnie – boi się ich? A może wcale nie czuje się z wami związane? Pytaj dziecko o jego głębokie uczucia, korzystając z dowolnych odpowiadających mu środków komunikacji: słów, rysunków, historyjek. Przypominaj mu, że uczenie się rozpoznawania emocji to ciągły proces, trwający przez całe życie.

Dziennik uczuć

Pomóż dziecku prowadzić dziennik uczuć. Na początku wystarczy, jeśli będzie w nim zapisywać jedno zdanie dziennie, lub kilka razy w tygodniu. Jeśli nie potrafi jeszcze pisać, może dyktować swoje myśli tobie, nagrywać wypowiedzi na dyktafon, a nawet wklejać do kalendarza papierowe twarze z minami wyrażającymi odpowiednie emocje.

• Częścią dziennika może być otwarta lista osób, miejsc i czynności, które wzbudzają w dziecku pozytywne emocje. Można także stworzyć wykaz osób, miejsc i czynności wywołujących emocje negatywne. Taka lista jest dobrym punktem wyjścia do rozmowy na temat sposobów unikania nieprzyjemnych osób lub sytuacji oraz radzenia sobie z innymi. (Rozmawiając o tym, zwróć uwagę na idiomy, takie jak „grać komuś na nerwach” lub „wybuchać złością”, które mogą być dla dziecka niezrozumiałe).
• Oto jeszcze lepszy pomysł: ty także prowadź dziennik lub kalendarzyk emocji. Może cię zaskoczyć, jak dużo dowiesz się o swojej relacji z dzieckiem lub uczniem. Pomoże ci to również znaleźć nowe możliwości poznawania się, sposoby rozumowania i tematy do dyskusji.

Czym jest uprzejmość

Uprzejme słowa wydają się nam ładniejsze i sprawiają, że lepiej się czujemy. Spróbuj porównać uprzejme zwroty do tonu głosu. Zapytaj dziecko, czy słyszy różnicę między poleceniem: „Daj mi to” (powiedzianym szorstkim nieprzyjemnym tonem) a pytaniem: „Czy mógłbyś mi to dać, proszę?” (zadanym wesołym, spokojnym głosem).

Kontrolowanie złości

Złość to emocja, która rozwija się w trzech etapach. Na początku stopniowo narasta przez jakiś czas, może to być kilka miesięcy albo zaledwie chwila. Potem osiąga szczyt lub wybucha, a następnie słabnie. Twojemu dziecku będzie łatwiej radzić sobie ze złością jako normalną częścią życia, jeśli zrozumie jak to uczucie powstaje i znika. W idealnej sytuacji dziecko (i każda inna osoba) rozpozna złość w czasie jej narastania i podejmie działanie, które pomoże mu ją opanować. Zadbaj jednak, by w przypadku wybuchu złości wiedziało, że istnieje plan, według jakiego może postępować, by zrozumieć powodującą ją sytuację i zażegnać problem. Świadomość, że zawsze istnieje rozwiązanie, może w dłuższej perspektywie zmniejszyć liczbę ataków złości” (Notbohm, Zysk, 2016).

źródło: E. Notbohm, V. Zysk: „1001 porad dla rodziców i terapeutów dzieci z autyzmem i zespołem Aspergera”, WUJ, Kraków 2016