Reklamy
Dostosowanie wymagań edukacyjnych do potrzeb ucznia ze spektrum autyzmu: zespół Aspergera / autyzm
Uczeń ze spektrum autyzmu (autyzm/zespół Aspergera)
- Przejawia trudności w komunikacji – nawiązywaniu i podtrzymywaniu rozmowy.
- Nie lubi nawiązywać kontaktów z rówieśnikami.
- Przejawia specyficzne (zawężone) zainteresowania i dziwne, ekscentryczne zachowania.
- Bywa agresywny, uparty i dąży do realizacji własnych celów i potrzeb.
- Nie przyswaja i nie przestrzega podstawowych norm społecznych, mimo wielokrotnego tłumaczenia ich lub sztywno się trzyma znanych zasad, nie jest elastyczny.
- Jest nadmiernie nieśmiały i ma charakter samotnika.
- Może nie przewiązywać wagi do własnego wyglądu.
- Pozbawiony jest poczucia humoru lub bawią go sytuacje niezrozumiałe dla innych.
- Nie interesują go problemy bliskich i nie przejawia empatii.
- Nie zwierza się, nie opowiada o sobie – jaki jest, co czuje, co lubi itp.
- Nie akceptuje rywalizacji, gier zespołowych, sztafet, wyścigów.
- Denerwują go różnego rodzaju rzeczy, osoby i sytuacje – nie rozumie ich.
- Stworzyłby cały świat po swojemu i na swoich prawach.
- Czasami jest niezgrabny, żeby nie powiedzieć, iż niezdarny.
- Nie ma poczucia zagrożenia, odległości czy wysokości.
- Często zatyka uszy, kiedy koledzy za głośno rozmawiają, lub wręcz przysuwa ucho do głośnika w czasie akademii czy występów klasowych;
- Nie lubi niektórych, wydawałoby się oczywistych potraw – ich zapachu, koloru, wyglądu czy konsystencji.
- Nie chce być dotykany przez nauczycieli i rówieśników, nie przepada za przebywaniem w tłumie;
- Jest zajęty sobą, swoimi zainteresowaniami, ocenia świat ze swojego punktu widzenia.
- Jest nadmiernie poważny lub dziecinny i generalnie zmienny uczuciowo, nieadekwatnie do sytuacji.
- Jest wybitnie zdolny z jednego, dwóch przedmiotów, a pozostałe sprawiają mu ogromną trudność
- Potrzebuje często pomocy i wsparcia w postaci dostosowania na przykład sprawdzianów do jego niepełnosprawności.
- Mówi w dość specyficzny sposób, używając całych zwrotów z obejrzanego filmu lub zasłyszanej rozmowy kolegów.
Warunki procesu edukacyjnego
- Jeśli uczeń tego potrzebuje, należy pozwolić mu na stosowanie niekonwencjonalnych technik i procesów służących do rozwiązania zadań.
- W procesie uczenia – bazować na pamięci wzrokowej i długoterminowej (aby uczeń dobrze zapamiętał sekwencję wspomóc wykład poprzez wizualizację).
- Doskonalić myślenie perspektywiczne oraz zdolność przewidywania skutków – jeśli te zagadnienia znajdą się w materiale upewniać się czy uczeń należycie je zrozumiał.
- Stosować konsekwencję w wymaganiach oraz nagrody za sukcesy i osiągnięcia.
- Trenować umiejętność doprowadzania podjętych czynności do końca.
- Utrzymywanie miejsca pracy w porządku i ciszy;
- Ograniczanie zbędnych bodźców powodujących nadwrażliwość sensoryczną, minimalizowanie/usuwanie elementów rozpraszających ucznia (nadmiaru dekoracji w klasie, intensywnego światła, minimalizowanie hałasu w otoczeniu, na ławce powinny znajdować się tylko przedmioty aktualnie niezbędne do pracy);
- Udostępnianie miejsca do indywidualnej pracy przy zadaniach wymagających koncentracji;
- Zapewnienie miejsca do odpoczynku lub podjęcia innej aktywności, umożliwienie uczniowi odłączenia się od grupy;
- Stosowanie bodźców, które są dla danego ucznia organizujące, np.: mocny mały przedmiot na biurku ucznia, którym może on manipulować, guma do żucia (wg wskazówek terapeuty integracji sensorycznej);
- Dbanie o zachowanie odpowiedniego dystansu fizycznego na bezpieczną dla ucznia odległość co pozwali na podjęcie współpracy
- Zapewnienie zewnętrznej struktury oraz przewidywalności i stabilności, np.: stałego rozkładu zajęć szkolnych, niezmienności pomieszczeń, w których odbywają się zajęcia oraz prowadzenie zajęć przez tych samych nauczycieli.
- Przygotowywanie ucznia na wszelkie zmiany w otoczeniu lub rozkładzie zajęć.
- Uprzedzanie o zmianach np. o zastępstwie, skróceniu lekcji, odwołanej lekcji, czy wizytacji, akademii.
- Uprzedzanie ucznia, kiedy ma nastąpić jakaś zmiana podczas lekcji, np.: jeśli uczniowie pracują wspólnie i ćwiczenie dobiega końca, należy powiedzieć: „za dwie minuty skończymy.
- Określanie czasu trwania aktywności np. poprzez określenie ilości zadań, czy poprzez sygnał;
- Przygotowanie dodatkowych zadań lub innego zajęcia w sytuacji, gdy uczeń skończy pracę wcześniej niż jego koledzy z klasy.
Dostosowanie wymagań język polski
- Przemyślane rozszerzanie przez nauczyciela zakresu materiału o wiadomości, które pozwolą stworzyć kontekst kulturowy, umożliwiając w ten sposób uczniowi właściwą interpretację tekstu i ułatwiając mu rozumienie rzeczywistości kulturowej;
- Zachęcanie ucznia do wzbogacania języka poprzez wyszukiwanie wyrazów bliskoznacznych i korzystanie na lekcji ze słownika wyrazów bliskoznacznych; uczeń może prowadzić własny słownik pojęć i nowych terminów związanych z nauką szkolną;
- Udzielanie pomocy uczniowi w tworzenia planu wypowiedzi, który ułatwi mu zachowanie logiczności i przekazanie intencji wypowiedzi w przejrzysty sposób;
- Każda samodzielna wypowiedź ucznia winna być sprawdzona przez nauczyciela oraz opatrzona uwagami i wskazówkami pozwalającymi na zmniejszenie lub uniknięcie popełnionych błędów w przyszłości;
- Treść zadań pisemnych winna być bliska doświadczeniom ucznia, należy bazować na materiale odpowiadającym zainteresowaniom ucznia;
- Zadania związane z analizą wierszy, opowiadań, długich utworów literackich opisujących relacje społeczne winny być dodatkowo omawiane z uczniem np. na zajęciach rewalidacyjnych.
Dostosowanie wymagań język obcy
Nauka języka obcego musi mieć charakter polisensoryczny (wielozmysłowy), powinna być ukierunkowana na pragmatyczny aspekt posługiwania się językiem obcym;
- Organizacja jednostki lekcyjnej, winna stwarzać uczniowi możliwość doświadczenia jak największej ilości aktów językowych w zaaranżowanych sytuacjach komunikacyjnych.
Formy i metody pracy, środki dydaktyczne
Metody pracy: doświadczanie bezpośredniego kontaktu z otaczającym światem, z realnymi sytuacjami, ludźmi, organizowanie wycieczek dydaktycznych, gry dydaktyczne, komputer, tablica multimedialna i interaktywna, stosowanie metody projektów, itp.;
Środki dydaktyczne:
- jeżeli uczeń jest dobry w postrzeganiu wzrokowym – diagramy, wykresy, pokazy, pisemne instrukcje, plansze, modele, zdjęcia, rysunki, przeźrocza, tabele;
- jeżeli mocną stroną ucznia jest komunikacja ustna – dyskusje, instrukcje słowne, środki audialne;
- ograniczenie instrukcji słownych na rzecz wprowadzania słowno – pokazowych, uzupełnianie poleceń ustnych zapisem na tablicy, demonstracją, filmem, używanie różnych środków wyrazu i metod w prowadzeniu zajęć – ruchowych, opartych na naśladownictwie rówieśników, itp.;
- Wykorzystywanie schematów zajęć, osi czasowych, karty pracy, organizerów.
Zadania edukacyjne
- Zadania powinny być rozbite na małe jednostki, stanowiące oddzielne zadania prowadzące do rozwiązania całości.
- Nauczyciel powinien często udzielać informacji zwrotnej i ponownych wskazówek.
- Często bardziej przydatne okazują się instrukcje obrazkowe w porównaniu ze słownymi.
- Korzystanie z wykresów graficznych jako pomocy w organizacji i porządkowaniu pisma czy też używanie bardziej przystępnego języka w omawianiu zagadnień lekcyjnych, bądź kombinacja jednych i drugich.
- Trudne zadania dobrze jest przedstawić na kilka sposobów (np. wizualnie, słownie, fizycznie).
Język i komunikacja
- Komunikaty powinny być jasne, proste pozbawione idiomów, sarkazmu, żartów, podwójnych czy ukrytych znaczeń, metafor, przysłów, powiedzeń, zaś wypowiedzi krótkie bez zbędnych „ozdobników”.
- Należy unikać wypowiedzi zbyt złożonych, zawierających pojęcia abstrakcyjne, nagromadzone formy wyrażające stosunki przestrzenne i czasowe.
- Ton wypowiedzi winien być jednoznaczny, nie pozostawiający cienia wątpliwości o co chodzi.
- Dostosowanie złożoność swojego języka do poziomu ucznia, zarówno pod względem struktury języka oraz przekazywanych treści;.
- Korzystanie z języka gestów i demonstracji, aby pomóc uczniowi w wykonaniu wymaganych czynności; jasne wskazanie co i jak można zrobić w konkretnej sytuacji.
- Odnoszenie wypowiedzi do konkretnych przedmiotów, zjawisk w otoczeniu ucznia, wskazując na nie, dotykając, pokazując przykłady.
- Wyjaśnianie wyrazów wieloznacznych, przedstawianie znaczenia pojęć abstrakcyjnych za pomocą obrazów albo przeciwieństw.
- Unikanie zadawania niejasnych pytań, takich jak „Dlaczego to zrobiłeś?”.
Język i komunikacja- sposób mówienia
- Zwracanie uwagi, czy polecenie kierowane do całej klasy zostało odebrane przez każdego ucznia i jeśli to potrzebne skierowanie go również indywidualnie do niego.
- Przekazywanie najistotniejszych informacji – „nie zalewać potokiem słów”.
- Robienie przerw między zdaniami, tak by uczeń miał czas na przetworzenie informacji; po zadaniu pytania, polecenia danie czasu uczniowi na zareagowanie.
- Formułowanie poleceń wprost (unikanie pytania ucznia o zgodę, gdy tak naprawdę musi wykonać zadanie, czy polecenie).
- Zadawanie pytań „zamkniętych” i z podanymi możliwościami do wyboru np. zamiast: „Co chcesz teraz robić?” to: „Chcesz teraz czytać, czy pisać?”;
- Uważanie na głośność mówienia, zwłaszcza przy uczniach z nadwrażliwością słuchową.
Język i komunikacja. Przekazywanie instrukcji
- Stosowanie bezpośrednich instrukcji, powtarzanie indywidualnie uczniowi polecenia kierowanego do całej klasy.
- Modelowanie, pokazywanie na przykładach co jest wymagane.
- Unikanie zbyt wielu informacji na raz.
- Korzystanie z materiałów mających na celu ułatwienie uczniowi robienia notatek oraz organizowanie i kategoryzowanie informacji.
- Wspieranie poleceń ustnych przedstawieniem ich w sposób wizualny, zależnie od poziomu rozumienia ucznia np. poprzez zapisanie polecenia na kartce, pokazanie piktogramu czy zdjęcia.
Przekazywanie instrukcji
- Kierowanie aktywnością ucznia, wyjaśnianie uczniowi celowość planowanych działań, po zakończeniu doświadczenia/ eksperymentu uczeń z pomocą nauczyciela lub samodzielnie pod kontrolą nauczyciela, powinien zrelacjonować jego przebieg i sformułować wnioski.
- Należy upewnić się, czy uczeń rozumie treść poleceń, zadania i potrafi ustalić kolejność czynności prowadzących do jego rozwiązania.
- W sytuacji gdy uczeń ma problem z rozpoczęciem zadania, bądź uporczywie wykonuje daną czynność bez właściwego rezultatu wskazane jest pokazywanie, że jest więcej niż jeden sposób myślenia, dostarczenie uczniowi listy różnych sposobów rozwiązania konkretnego problemu; uczeń powinien wiedzieć, że istnieje plan kilka różnych rozwiązań.
- Pokazywanie konkretnych sposobów pracy od ogółu do szczegółu.
Dostosowanie form i metod sprawdzania
- Zadawanie dodatkowych pytań, które umożliwiają sprawniejszą aktualizację posiadanej wiedzy;
- Przygotowywanie sprawdzianów częściej w formie pisemnej niż ustnej.
- Pozostawianie miejsca do formułowania odpowiedzi na konkretne pytania.
- Wykorzystywanie formy testowej, nie opisowej, gdyż testy dają możliwość wyboru spośród podanych odpowiedzi.
- Układanie testów z wykorzystaniem materiałów i treści wizualnych, obrazkowych.
- Dawanie czasu na zastanowienie się, analizę i zrozumienie pytania lub polecenia, a także na właściwą reakcję (sformułowanie odpowiedzi, wykonanie czynności).
- Uwzględnianie nieharmonijności rozwoju ucznia i jego tzw. zdolności wysepkowych, sięganie po zadania nieco trudniejsze niż przewiduje program.
- Akceptowanie prawidłowych rozwiązań, nawet jeśli logika jest niejasna.
- Wyznaczanie mniejszej ilość zadań do wykonania.
Warunki sprawdzania poziomu wiedzy, umiejętności
- Wydłużenie czasu pracy przeznaczonego na wykonanie prac pisemnych, sprawdzianów, jeżeli tempo pracy ucznia jest wolne i nie nadąża on za resztą klasy.
- Pozwalanie, aby uczeń ważniejsze prace mógł pisać na komputerze.
- Nie należy dyskwalifikować ucznia z powodu obniżonej sprawności graficznej pisma.
- W trudnej sytuacji należy pozwolić uczniowi na zapisanie tylko najważniejszych fragmentów notatki z lekcji.
- W czasie pisania prac klasowych, w których zadania dotyczyć będą interpretacji uczuć czy motywów innych ludzi – uczniowi w miarę potrzeby można tłumaczyć trudniejsze fragmenty poleceń.
- Uczeń nie powinien odpowiadać przy tablicy nie będąc o tym wcześniej uprzedzony.
- Należy często oceniać ucznia za prace wykonane w domu – np. metodą projektów
Sprawdziany
- Sprawdzian dostosowany do konkretnego ucznia; branie pod uwagę funkcjonowania ucznia, jego orientacyjnych zdolności intelektualnych, poziomu i sposobu komunikowania się, umiejętności koncentracji.
- Pamiętanie, co w danej sytuacji rzeczywiście sprawdzamy– czy umiejętność pisania sprawdzianu czy wiedzę.
- Część umiejętności można sprawdzać w innej sytuacji.
- Nie pospieszanie ucznia.
Wskazówki do pracy
- Jednoznaczne komunikaty. Należy je kierować do konkretnego ucznia i dopytywać go, czy zapamiętał i zrozumiał informację.
- Zawsze trzeba dopytywać ucznia, czy zrozumiał polecenie, i prosić, aby spróbował wyjaśnić je swoimi słowami.
- Jeżeli uczeń dotknięty tym zaburzeniem lepiej i szybciej przyswaja polecenia w formie pisemnej, to należy mu je dyskretnie zapisywać w jego notesie położonym na ławce w dużym skrócie oraz w jasnej formie.
- Może zdarzyć się również tak, że uczeń z Zespołem Aspergera niechcący zrani lub obrazi nauczyciela niefortunnym sformułowaniem. Należy być bowiem świadomym tego, że taka osoba często mówi dokładnie to, co myśli, nie przebierając w słowach.
- Należy raz na jakiś czas organizować zajęcia, na których będzie można wyjaśnić znaczenie niektórych słów, przysłów, powiedzeń czy metafor.
- Nie wymagaj od ucznia, że będzie spontanicznie okazywał uczucia lub że będzie nadmiernie empatyczny w stosunku do Ciebie czy swoich kolegów i koleżanek z klasy. Jeżeli jednak zauważysz u niego zachowania empatyczne czy współczujące, zawsze je nazwij i pochwal go – w ten sposób pomożesz mu zrozumieć, czego inni oczekują od niego, jakie zachowania są społecznie pożądane
- Nie wymagaj od ucznia z ZA, że będzie spontanicznie okazywał uczucia lub że będzie nadmiernie empatyczny w stosunku do Ciebie czy swoich kolegów i koleżanek z klasy. Jeżeli jednak zauważysz u niego zachowania empatyczne czy współczujące, zawsze je nazwij i pochwal go – w ten sposób pomożesz mu zrozumieć, czego inni oczekują od niego, jakie zachowania są społecznie pożądane
- Otocz ucznia cierpiącego na ten zespół fachową, aczkolwiek dyskretną opieką, może się on stać łatwym obiektem zaczepek, prowokacji.
- Jeżeli zauważysz u niego nagromadzony lęk czy opór związany z kontaktami społecznymi lub czymś innym, to absolutnie nie bagatelizuj tego. Pamiętaj, że fobia nie jest cechą osób z ZA, ale współwystępującym problemem, który może skomplikować i tak już trudne życie twojego ucznia.
- Czynnie współpracuj z rodzicami ucznia, bo to oni są zazwyczaj największą skarbnicą wiedzy na temat swojego dziecka i na pewno podpowiedzą, jak oni postępują w sytuacji, z którą ty sobie nie radzisz. Pamiętaj, że działania wychowawcze podejmowane w szkole i w domu powinny być spójne i konsekwentne.
Współpraca z rodzicami
- Rodzice dzieci ze spektrum autyzmu wykazują bardzo wysoki poziom stresu w porównaniu z rodzicami dzieci o innych rodzajach zaburzeń. Badania potwierdzają również, że stres ten utrzymuje się przez długi okres na stałym, wysokim poziomie.
- Dziecko z ZA jest pełne sprzeczności („Niby inteligentny, a nie rozumie najprostszych rzeczy!”), jego niepełnosprawność jest niewidoczna, a więc dziwne lub nieadekwatne zachowania są odbierane przez otoczenie jako skutek błędów wychowawczych. Rodzice dzieci z ZA często są obwiniani o to, że dziecko nie umie lub nie chce się dostosować do norm życia społecznego.
- Kontrolująco-roszczeniowa postawa, mająca niekiedy źródło we wcześniejszych doświadczeniach, nie ułatwia kontaktów z nauczycielami.
- Po otrzymaniu diagnozy rodzice muszą od nowa uczyć się swojej roli oraz życia ze świadomością, że ich dziecko raczej nie wyrośnie z obecnych problemów, a jego rozwój i przyszłość jest wielką niewiadomą. Tracą grunt pod nogami, czują lęk i niejednokrotnie przeżywają rodzaj żałoby. Roszczeniowość, agresja, pesymizm, wycofanie – to częste objawy, które jej towarzyszą. Proces przechodzenia od szoku do akceptacji dziecka wraz z jego „innością” może trwać latami, a jego przebieg w dużej mierze zależy od wsparcia otoczenia.
- Bazą dla współpracy jest dostrzeganie mocnych stron dziecka. Dopóki nie umiemy powiedzieć o uczniu nic pozytywnego (poza tym, że np. ładnie wygląda) – nie jesteśmy gotowi do budowania współpracy z rodzicem.
- Staraj się nie oceniać rodzica. Jest w trudnej sytuacji emocjonalnej, nawet jeśli tego nie uwidacznia. Wysoki poziom stresu może znacząco utrudniać mu pracę z dzieckiem i współpracę ze szkołą.
- Postawa rodzica wobec nauczycieli i innych pracowników szkoły wynika często z doświadczeń z przeszłości – dobrych lub złych. Aby budować pozytywne relacje potrzeba czasu, życzliwości i zaangażowania.
- Współpracę buduj w oparciu o cel, na którego realizacji zależy rodzicowi i który jest stosunkowo łatwy do osiągnięcia dla dziecka.
- Pamiętaj o mocnych stronach dziecka i wzmacnianiu rodzica
- Do trudnych rozmów przygotuj się, robiąc notatkę – pomyśl co konkretnie chcesz powiedzieć (pamiętaj o „metodzie kanapki”!). Zastanów się, jak Twoje słowa mogą być odebrane przez osobę zaangażowaną emocjonalnie i przeżywającą silny stres. Nie mów, co myślisz – myśl, co mówisz! Dobrze również sporządzać notatki z rozmów z rodzicami – zebranie poruszanych problemów i uzgodnionych dalszych działań
- Dbaj o poszanowanie prywatności rodzica i dziecka oraz komfort spotkań.
KRYZYS. Sytuacje stresujące
- Rozbieżności między umiejętnościami językowymi i ogólnym funkcjonowaniem intelektualnym a kompetencjami społecznymi i umiejętnościami regulacji zachowania
- Zbyt małe lub wygórowane wymagania czy też nieprzyjazne otoczenie (niewielkie wsparcie, wyśmiewający rówieśnicy, występowanie dodatkowych trudności w nauce, znacznie obniżających motywację, jak np. dysleksja).
- Niemożliwość przewidzenia następstwa zdarzeń,
- Niezrozumienie wskazówek nauczyciela,
- Interakcje z rówieśnikami,
- Nieodpowiednie oświetlenie klasie,
- Nadmiar bodźców dźwiękowych,
- Zapach perfum, jedzenia i wiele innych
KRYZYS. Zachowania trudne
- Zachowania zakłócające (np. krzyki, próby ucieczki, uporczywe milczenie);
- Sytuacje krytyczne (np. napady złości, agresji itp.).
Różnica polega na ich intensywności i możliwości interweniowania. W przypadku zachowań zakłócających możemy ukierunkować nasze działania na uczenie właściwych form zachowania.
W sytuacjach krytycznych musimy przede wszystkim zapewnić bezpieczeństwo: uczniowi i jego rówieśnikom, nie zapominając o sobie.
Opracowała: Marta Gerlach-Malczewska/ pppp.walbrzych.pl
źródło: opracowanie własne autyzmwszkole.com na podstawie przedstawionych źródeł
#arkusz #ASD #Asperger #AspieZaklinaczka #autyzm #dostosowanie #edukacja #emocje #grupa #IPET #komunikacja #lekcja #logopedia #metody #MikiLittleAspie #motoryka #mowa #pedagog #percepcja #premium #program #przedszkolak #przedszkole #psycholog #rewalidacja #scenariusz #scenariusze #sensoryka #SI #sposoby #społeczne #SylwiaBagińska #szkoła #terapia #uczeń #umiejętnościspołeczne #uwaga #uważność #zabawa #zaburzenia #zajęcia #ZespółAspergera #zmysły #ćwiczenia Autyzm
Reklamy
Reklamy
Reklamy
Reklamy
autyzmwszkole.com 