Scenariusz zajęć dla uczniów ze spektrum autyzmu rozwijający asertywność w codziennej przestrzeni.

Wprowadzenie

Na dzisiejszych zajęciach skupimy się na treningu asertywności. Asertywność to umiejętność wyrażania swoich myśli, uczuć i potrzeb w sposób szanujący zarówno siebie, jak i innych. Dla dzieci ze spektrum autyzmu, rozwój tych umiejętności może być szczególnie ważny, ponieważ pomaga im lepiej poradzić sobie w sytuacjach społecznych.

Poprzez różnorodne ćwiczenia i symulacje, będziemy dążyć do osiągnięcia kilku głównych celów. Pierwszym z nich będzie rozwój umiejętności komunikacyjnych, co pomoże dzieciom wyrażać swoje potrzeby i uczucia w sposób klarowny. Następnie będziemy wzmacniać ich pewność siebie i poczucie własnej wartości, aby poczuli się bardziej komfortowo w interakcjach społecznych. Kolejnym celem będzie nauka asertywnego reagowania na różne sytuacje społeczne, co umożliwi dzieciom skuteczniejsze radzenie sobie z wyzwaniami życia codziennego.

Podczas tych zajęć wykorzystamy różnorodne materiały i metody, takie jak plansze z obrazkami, karty z przykładowymi zadaniami asertywnymi oraz scenariusze do odgrywania. Dzięki temu dzieci będą miały możliwość praktycznego ćwiczenia nowych umiejętności w kontrolowanym środowisku.

Pamiętajmy, że każde dziecko rozwija się w innym tempie, dlatego też będziemy postępować z cierpliwością i wyrozumiałością. Naszym celem jest stworzenie bezpiecznej przestrzeni, w której dzieci będą mogły eksperymentować z asertywnością i zdobywać pewność siebie.

Gotowi? Zaczynamy naszą przygodę z treningiem asertywności w sposób, który będzie dostosowany do potrzeb i możliwości każdego z was.

Czym jest asertywność?

Asertywność to umiejętność wyrażania swoich myśli, uczuć i potrzeb w sposób bezpośredni, szanujący zarówno siebie, jak i innych. Jest to zdolność do stawiania granic, wyrażania zgody lub sprzeciwu w sposób pozytywny i konstruktywny, oraz podejmowania decyzji bez obawy przed odrzuceniem czy krytyką.

Codzienne praktykowanie asertywności może być kluczowe dla rozwoju zdrowych relacji z innymi ludźmi oraz dla budowania pewności siebie. Oto kilka sposobów, w jaki możesz ćwiczyć asertywność na co dzień:

1. Wyrażanie swoich potrzeb: Zwracaj uwagę na swoje potrzeby i uczucia, a następnie wyrażaj je w sposób jasny i bezpośredni. Naucz się mówić „tak”, gdy zgadzasz się, i „nie”, gdy masz inne preferencje.
2. Stawianie granic: Ustalaj zdrowe granice w swoich relacjach i nie wahaj się ich egzekwować. Pamiętaj, że masz prawo do własnego czasu, przestrzeni i wyborów.
3. Słuchanie uważne: Bądź uważny na potrzeby i uczucia innych osób oraz wyrażaj empatię wobec nich. Słuchaj aktywnie, zadawaj pytania i okazuj zainteresowanie tym, co mówią.
4. Odmawianie w sposób pozytywny: Jeśli nie możesz spełnić czyjejś prośby, odmów w sposób uprzejmy i konstruktywny. Zamiast prostego „nie”, możesz zaproponować alternatywne rozwiązanie lub wyjaśnić, dlaczego nie możesz pomóc.
5. Zarządzanie konfliktami: Konflikty są naturalną częścią życia, dlatego ważne jest umiejętne radzenie sobie z nimi. Ucz się rozpoznawać sytuacje konfliktowe i poszukiwać rozwiązań, które uwzględniają potrzeby wszystkich stron.
6. Ćwiczenie asertywnych zachowań: W sytuacjach codziennych, takich jak rozmowy z kolegami czy negocjacje z przełożonym, praktykuj asertywne zachowania. Wyrażaj swoje opinie, szanuj opinie innych i szukaj kompromisów.
7. Analiza i refleksja: Regularnie analizuj swoje zachowania i reakcje, zastanawiając się, czy były one asertywne. Refleksja nad własnym postępowaniem pozwoli ci świadomie rozwijać tę umiejętność.

Asertywność to umiejętność, która rozwija się stopniowo, dlatego ważne jest regularne praktykowanie i świadome dążenie do doskonalenia jej. Pamiętaj, że każdy ma prawo do wyrażania siebie i stawiania granic, a asertywność jest kluczowym narzędziem w budowaniu zdrowych i satysfakcjonujących relacji.

Sytuacje Społeczne

1. Sytuacja: Dzieci się bawią ale jedno dziecko jest pomijane.

Opis: Grupa dzieci bawi się na placu zabaw, ale jedno z dzieci stoi na uboczu, niezdecydowane i niepewne, jak dołączyć do zabawy. Pozostali widząc to, kontynuują swoją zabawę, nie zwracając uwagi na dziecko na uboczu.

2. Sytuacja: Dziecko prosi o pomoc ale jego kolega reaguje agresywnie.

Opis: Dziecko próbuje zrozumieć zadanie domowe i prosi swojego kolegę o pomoc. Kolega reaguje agresywnie, wyśmiewając dziecko i odmawiając mu pomocy. Dziecko czuje się sfrustrowane i zagubione.

3. Sytuacja: Dziecko jest proszone o zrobienie czegoś z czym się nie zgadza.

Opis: Nauczycielka prosi dziecko o wykonanie zadania, które według niego jest niesprawiedliwe lub trudne do wykonania. Dziecko czuje się niekomfortowo ale boi się wyrazić swoje zastrzeżenia, więc zgadza się z prośbą nauczycielki.

4. Sytuacja: Dziecko jest wyśmiewane przez inne dzieci za swoje hobby.

Opis: Dziecko opowiada grupie dzieci o swoich hobby, ale zostaje wyśmiane i odrzucone przez rówieśników. Inne dzieci zaczynają się śmiać z zainteresowań dziecka, co sprawia, że czuje się zranione i wyobcowane.

5. Sytuacja: Dziecko niechętnie się zgadza na miejsce na przerwę obiadową.

Opis: Dziecko chce zaproponować grupie, aby zamiast na plac zabaw, poszli na spacer w parku podczas przerwy obiadowej. Wacha się jednak, że zostanie zignorowane, więc milczy i podąża za resztą grupy niezadowolone z wyboru.

Historyjki społeczne:

Oto trzy dodatkowe krótkie historyjki społeczne z życia wzięte, które ilustrują asertywne zachowania:

1. Historia pierwsza: Kasia miała nową koleżankę w szkole, Zosię, która zaczęła wymuszać na niej, aby dawała jej swoje ulubione kredki do kolorowania. Kasia początkowo nie wiedziała, jak zareagować, ale potem zdecydowała się być asertywna. Kiedy Zosia ponownie poprosiła o kredki, Kasia spokojnie wyjaśniła, że bardzo lubi swoje kredki i chce nimi kolorować sama. Zosia najpierw była zaskoczona, ale potem zrozumiała i przeprosiła Kasię za swoje zachowanie.
2. Historia druga: Wojtek chciał pojechać na wycieczkę rowerową z przyjaciółmi, ale jego mama zasugerowała, żeby poszedł na basen z rodzeństwem. Wojtek zazwyczaj zgadzał się na to, co proponowała mama, ale tym razem postanowił być asertywny. Spokojnie wyjaśnił mamie, że bardzo chciałby pojechać na wycieczkę rowerową, bo to dla niego ważne. Mama początkowo była zdziwiona, ale zgodziła się, widząc, jak ważne to jest dla Wojtka.
3. Historia trzecia: Ada bardzo lubiła rysować i zawsze starała się pokazywać swoje prace kolegom w szkole. Pewnego dnia, kiedy przedstawiła swoje nowe rysunki, jeden z kolegów zaczął krytykować jej styl i śmiał się z jej talentu. Ada poczuła się zraniona, ale zamiast się wycofać, postanowiła być asertywna. Spokojnie powiedziała koledze, że każdy ma inny gust i że ceni sobie jego opinię, ale nie zamierza przestać rysować, bo to sprawia jej radość. Kolega najpierw był zaskoczony, ale potem zaczął szanować decyzję Ady.

Scenariusz Zajęć

Temat zajęć: Trening Asertywności dla dzieci ze spektrum autyzmu

Cele:

1. Rozwój umiejętności komunikacyjnych.
2. Wzmacnianie pewności siebie i poczucia własnej wartości.
3. Uczenie się wyrażania własnych myśli, uczuć i potrzeb w sposób asertywny.
4. Ćwiczenie umiejętności rozpoznawania sytuacji społecznych i reagowania na nie.

Materiały potrzebne:

1. Plansze z obrazkami przedstawiającymi różne sytuacje społeczne.
2. Karty z przykładowymi zdaniami asertywnymi.
3. Kartoniki z obrazkami przedstawiającymi emocje.
4. Przykładowe scenariusze do odgrywania.
5. Notesy i długopisy dla dzieci.

Czas trwania: 60 minut

Opis zajęć:

1. Wprowadzenie: Rozpocznij zajęcia od krótkiego wprowadzenia na temat asertywności. Omów, czym jest asertywność i dlaczego jest ważna w naszym życiu codziennym. Wyjaśnij dzieciom, że asertywność oznacza umiejętność wyrażania swoich myśli, uczuć i potrzeb w sposób szanujący zarówno siebie, jak i innych. Porównaj asertywność z zachowaniami biernymi (np. pozwolenie innym decydować za siebie) oraz agresywnymi (np. narzucanie swojej woli innym). Podkreśl, że być asertywnym oznacza być pewnym siebie, ale też szanować prawa innych.

2. Rozpoznawanie emocji: Pokaż dzieciom kartoniki z obrazkami przedstawiającymi różne emocje. Poproś dzieci, aby identyfikowały emocje na tych obrazkach i opowiadały, co mogło je spowodować. To pomoże dzieciom w zrozumieniu swoich własnych uczuć i emocji.

3. Zdawkowe reakcje: Podziel dzieci na małe grupy lub pracuj z nimi indywidualnie. Daj każdej grupie zestaw kart z przykładowymi zdawkowymi reakcjami, takimi jak „Tak”, „Nie”, „Nie wiem”, „Proszę”, „Dziękuję”, „Przepraszam” itp. Poproś dzieci, aby zestawiały zdawkowe reakcje z odpowiednimi sytuacjami społecznymi przedstawionymi wcześniej.

4. Asertywne reakcje: Przeprowadź symulacje różnych sytuacji społecznych, takich jak proszenie o pomoc, odmawianie, wyrażanie swoich uczuć itp. Daj dzieciom przykładowe scenariusze do odgrywania. Następnie poproś je o zaproponowanie asertywnych reakcji na te sytuacje. Możesz również wykorzystać plansze z obrazkami przedstawiającymi różne sytuacje społeczne i zachęcić dzieci do wymyślania asertywnych odpowiedzi na każdą z nich.

5. Podsumowanie: Podsumuj zajęcia, przypominając dzieciom o znaczeniu asertywności i zachęcając je do stosowania zdobytych umiejętności w życiu codziennym. Zachęć dzieci do dzielenia się swoimi refleksjami na temat zajęć i do zadawania pytań.

Uwagi:

1. Podczas ćwiczeń, zachęcaj dzieci do wyrażania swoich myśli i uczuć w sposób otwarty i szczerze.
2. Bądź cierpliwy i wyrozumiały, jeśli dzieci mają trudności z określeniem swoich potrzeb lub reagowaniem na sytuacje społeczne. Pamiętaj, że rozwój umiejętności asertywności może wymagać czasu i praktyki.
3. Stosuj pozytywne wzmocnienia, chwaląc dzieci za każdy postęp i udane zastosowanie asertywnych zachowań.

źródło: Opracowanie własne

Terapia pedagogiczna i psychologiczna Premium

Pakiet „Uczucia i emocje” dla uczniów ze spektrum autyzmu. Scenariusze zajęć 15 zł

Pakiet Mindfulness. Zajęcia uważności dla dzieci ze spektrum autyzmu 16 zł