Samodzielna kontrola rozumienia tekstu

Samodzielne kontrolowanie rozumienia tekstu jest bardzo ważną umiejętnością. Gdy uczniowie którzy ją posiadają, natrafią na trudności podczas czytania, wiedzą zazwyczaj, jakie są jego przyczyny i jak można temu zaradzić

„Jedną z cech osoby dobrze czytającej jest to, że nie musi ona cały czas poświęcać uwagi ocenie swojego rozumienia treści. Czytanie przebiega u niej sprawnie i automatycznie do momentu, do którego tekst nie sprawia jej trudności. Gdy uzna, że czegoś nie rozumie, wykona jedną z następujących czynności:

jeszcze raz uważnie przeczyta trudny dla niej fragment;
zwolni tempo czytania, aby dać sobie więcej czasu na zrozumienie treści;
wyszuka nieznajome wyrazy w słowniku;
przeanalizuje niezrozumiałe związki wyrazowe lub zdania, próbując ustalić ich dokładne znaczenie;
odniesie się do wiedzy, którą ma już na dany temat;
poprosi nauczyciela o wyjaśnienie określonego fragmentu.

Podsumowując, należy podkreślić, że osoba dobrze czytająca potrafi efektywnie kontrolować swoje rozumienie treści.

Istnieje wiele różnych powodów, dla których tekst może zacząć sprawiać trudności, np. pojawią się w nim niejasne lub dwuznaczne zdania, nowe słowa lub takie, które są niezrozumiałe w danym kontekście. Dziecko może też nie posiadać odpowiedniej wiedzy do zrozumienia treści lub pogubić się w niej.

Twoim zadaniem jest przedstawienie uczniom oraz przećwiczenie z nimi sposobów radzenia sobie z trudnościami w tekście, gdyż umiejętność ta nie pojawia się naturalnie.

Uczniowie powinni:

potrafić śledzić swój tok myślenia;
zauważyć momenty, w których ich uwaga zaczyna się rozpraszać;
wiedzieć kiedy należy przerwać czytanie i powrócić do określonego miejsca w tekście;
umieć wyróżnić te części tekstu, które są dla nich najbardziej zawiłe;
wiedzieć jak ponownie czytać fragmenty, do których musieli powrócić;
potrafić wybrać najskuteczniejszy sposób radzenia sobie z określonymi trudnościami.

Oto kilka pytań, które uczniowie mogą zadać sobie podczas czytania:

W którym momencie się zgubiłem?
Czy rozumiem to, co czytam?
Czy umiem powiedzieć to własnymi słowami?
Czy potrafię przewidzieć, co się wydarzy za chwilę?

Najlepiej będzie, jeśli zapiszesz uczniom te pytania na kartce, ponieważ nie możesz wymagać ich zapamiętania – nawet jeśli uczniowie wielokrotnie się z nimi zetknęli. Może się też zdarzyć, że nie będą potrafili na nie odpowiedzieć wówczas użyj poleceń. Np.:

przeczytaj ponownie trudny fragment;
wyszukaj nieznane wyrazy w słowniku;
wyjaśnij nowe pojęcia;
ułóż pytania dotyczące fragmentów, których nie rozumiesz.

Wykonaj dla uczniów zestawy kart, zawierających powyższe polecenia. Dodatkowo, by ułatwić korzystanie z kart, możesz zaopatrzyć je w symbole graficzne.

Przeczytaj ponownie trudny fragment.