Samodzielna kontrola rozumienia tekstu

Samodzielne kontrolowanie rozumienia tekstu jest bardzo ważną umiejętnością. Gdy uczniowie którzy ją posiadają, natrafią na trudności podczas czytania, wiedzą zazwyczaj, jakie są jego przyczyny i jak można temu zaradzić

„Jedną z cech osoby dobrze czytającej jest to, że nie musi ona cały czas poświęcać uwagi ocenie swojego rozumienia treści. Czytanie przebiega u niej sprawnie i automatycznie do momentu, do którego tekst nie sprawia jej trudności. Gdy uzna, że czegoś nie rozumie, wykona jedną z następujących czynności:

• jeszcze raz uważnie przeczyta trudny dla niej fragment;
• zwolni tempo czytania, aby dać sobie więcej czasu na zrozumienie treści;
• wyszuka nieznajome wyrazy w słowniku;
• przeanalizuje niezrozumiałe związki wyrazowe lub zdania, próbując ustalić ich dokładne znaczenie;
• odniesie się do wiedzy, którą ma już na dany temat;
• poprosi nauczyciela o wyjaśnienie określonego fragmentu.

Podsumowując, należy podkreślić, że osoba dobrze czytająca potrafi efektywnie kontrolować swoje rozumienie treści.

Istnieje wiele różnych powodów, dla których tekst może zacząć sprawiać trudności, np. pojawią się w nim niejasne lub dwuznaczne zdania, nowe słowa lub takie, które są niezrozumiałe w danym kontekście. Dziecko może też nie posiadać odpowiedniej wiedzy do zrozumienia treści lub pogubić się w niej.

Twoim zadaniem jest przedstawienie uczniom oraz przećwiczenie z nimi sposobów radzenia sobie z trudnościami w tekście, gdyż umiejętność ta nie pojawia się naturalnie.

Uczniowie powinni:

• potrafić śledzić swój tok myślenia;
• zauważyć momenty, w których ich uwaga zaczyna się rozpraszać;
• wiedzieć kiedy należy przerwać czytanie i powrócić do określonego miejsca w tekście;
• umieć wyróżnić te części tekstu, które są dla nich najbardziej zawiłe;
• wiedzieć jak ponownie czytać fragmenty, do których musieli powrócić;
• potrafić wybrać najskuteczniejszy sposób radzenia sobie z określonymi trudnościami.

Oto kilka pytań, które uczniowie mogą zadać sobie podczas czytania:

• W którym momencie się zgubiłem?
• Czy rozumiem to, co czytam?
• Czy umiem powiedzieć to własnymi słowami?
• Czy potrafię przewidzieć, co się wydarzy za chwilę?

Najlepiej będzie, jeśli zapiszesz uczniom te pytania na kartce, ponieważ nie możesz wymagać ich zapamiętania – nawet jeśli uczniowie wielokrotnie się z nimi zetknęli. Może się też zdarzyć, że nie będą potrafili na nie odpowiedzieć wówczas użyj poleceń. Np.:

• przeczytaj ponownie trudny fragment;
• wyszukaj nieznane wyrazy w słowniku;
• wyjaśnij nowe pojęcia;
• ułóż pytania dotyczące fragmentów, których nie rozumiesz.

Wykonaj dla uczniów zestawy kart, zawierających powyższe polecenia. Dodatkowo, by ułatwić korzystanie z kart, możesz zaopatrzyć je w symbole graficzne.

 Przeczytaj ponownie trudny fragment.

 Wyszukaj nieznane wyrazy w słowniku.

 Wyjaśnij nowe pojęcia.

Ułóż pytania dotyczące fragmentów, których nie rozumiesz.

źródło: G. Ried, S. Green: „100 i więcej pomysłów, jak pomóc dziecku z dysleksją”, HARMONIA UNIVERSALIS, Gdańsk 2015