Plan nauczania empatii dla uczniów ze spektrum autyzmu powinien uwzględniać indywidualne potrzeby uczniów oraz skupić się na stopniowym rozwijaniu umiejętności społecznych i empatii. Poniżej znajduje się sugestia planu, który może być dostosowany do konkretnych warunków i umiejętności uczniów:

Cele ogólne:

1. Rozwinięcie umiejętności empatii i zrozumienia uczuć innych.
2. Poprawa zdolności do rozpoznawania i interpretacji sygnałów niewerbalnych.
3. Uczenie umiejętności radzenia sobie z emocjami własnymi i innych.

Moduł 1: Zrozumienie emocji (2-3 tygodnie)

Zajęcia:

1. Lekcje teoretyczne:
   • Definicja emocji: Praca nad definicją podstawowych emocji i ich wyrażeń niewerbalnych.
   • Rozmowy na temat różnych sytuacji, w których uczniowie mogą odczuwać różne emocje.
2. Gry planszowe i karty emocji:
   • Korzystanie z gier planszowych i kart z obrazkami, aby pomóc uczniom zidentyfikować i nazwać różne emocje.
3. Role Playing:
   • Symulowanie sytuacji społecznych, w których uczniowie muszą rozpoznawać i reagować na różne emocje swoje i innych.

Zrozumienie emocji (2-3 tygodnie)

Cele modułu:

1. Zidentyfikowanie podstawowych emocji i ich wyrażeń niewerbalnych.
2. Nauka rozumienia własnych i cudzych uczuć.
3. Wzmacnianie umiejętności komunikacji emocjonalnej.

Zajęcia:

Lekcja 1: Definicja emocji (60 minut)

1. Wprowadzenie (15 minut):
   • Przedstawienie podstawowych emocji: radość, smutek, gniew, strach itp.
   • Krótka rozmowa na temat tego, co to są emocje i jak wpływają na nasze codzienne życie.
2. Lekcja teoretyczna: (25 minut):
   • Omówienie definicji i charakterystyki podstawowych emocji.
   • Przykłady sytuacji, w których każda z emocji może się pojawić.
3. Ćwiczenie 1: Rozmowa na temat emocji (20 minut):
   • Uczniowie dzielą się swoimi doświadczeniami związanych z różnymi emocjami.
   • Wspólna dyskusja na temat różnic w odczuwaniu emocji przez różne osoby.

Lekcja 2: Gry planszowe i karty emocji (75 minut)

1. Wprowadzenie (15 minut):
   • Krótka prezentacja gier planszowych i kart emocji jako narzędzi do nauki rozpoznawania emocji.
   • Wytłumaczenie zasad i celu ćwiczeń.
2. Ćwiczenie 1: Gry planszowe (30 minut):
   • Uczniowie korzystają z planszowych gier edukacyjnych, gdzie muszą rozpoznawać i reagować na różne emocje.
   • Komentarze i rozmowy po zakończeniu gry.
3. Ćwiczenie 2: Karty emocji (30 minut):
   • Uczniowie pracują w parach, korzystając z kart z obrazkami przedstawiającymi różne emocje.
   • Próba identyfikacji emocji na kartach i omówienie, dlaczego dana twarz wydaje się wyrażać określone uczucie.

Lekcja 3: Role Playing – Symulowanie sytuacji społecznych (90 minut)

1. Wprowadzenie (15 minut):
   • Krótka prezentacja roli playingu jako narzędzia do rozwijania umiejętności rozumienia emocji w interakcjach społecznych.
   • Omówienie zasad i celów ćwiczenia.
2. Ćwiczenie 1: Symulacja sytuacji (40 minut):
   • Przygotowanie scenariuszy sytuacji społecznych, w których uczniowie muszą rozpoznawać i reagować na różne emocje.
   • Uczestnictwo w symulacjach w parach.
3. Ćwiczenie 2: Debriefing (35 minut):
   • Wspólna rozmowa na temat doświadczeń uczestników podczas symulacji.
   • Podkreślenie ważności zrozumienia emocji w relacjach społecznych.

Podsumowanie modułu:

Podczas tych zajęć uczniowie zdobywają umiejętność identyfikacji i rozumienia podstawowych emocji zarówno u siebie, jak i u innych. Zastosowanie różnorodnych metod, takich jak lekcje teoretyczne, gry planszowe, karty emocji oraz role playing, pomaga w pełnym zanurzeniu się w temacie i rozwijaniu praktycznych umiejętności komunikacji emocjonalnej.

Warsztat terapeutyczny: Rozwijanie przyjaźni i empatii uczniów ze spektrum autyzmu

Moduł 2: Rozpoznawanie sygnałów niewerbalnych (2 tygodnie)

Zajęcia:

1. Analiza gestów i mimiki:
   • Analiza różnych gestów i mimiki twarzy, ćwiczenia w rozpoznawaniu emocji na podstawie tych sygnałów.
2. Film i analiza wideo:
   • Oglądanie filmów krótkometrażowych z sytuacjami społecznymi, a następnie analiza niewerbalnych sygnałów i emocji postaci.
3. Zadania praktyczne:
   • Symulacje sytuacji społecznych, w których uczniowie będą musieli rozpoznać emocje na podstawie niewerbalnych sygnałów.

Rozpoznawanie niewerbalnych sygnałów (2 tygodnie)

Cele modułu:

1. Rozwijanie umiejętności rozpoznawania niewerbalnych sygnałów.
2. Kształtowanie zdolności interpretacji gestów, mimiki twarzy i innych wyrażeń ciała.
3. Stosowanie zdobytej wiedzy w praktyce podczas symulacji społecznych.

Zajęcia:

Lekcja 1: Analiza gestów i mimiki (60 minut)

1. Wprowadzenie (15 minut):
   • Omówienie znaczenia niewerbalnych sygnałów w komunikacji społecznej.
   • Wyjaśnienie, dlaczego gesty i mimika są ważne w zrozumieniu emocji.
2. Ćwiczenie 1: Analiza gestów (25 minut):
   • Przegląd różnych gestów i ich znaczeń.
   • Zadanie: Uczniowie rysują i opisują gesty, które łączą z konkretnymi emocjami.
3. Ćwiczenie 2: Analiza mimiki twarzy (20 minut):
   • Przegląd podstawowych wyrazów twarzy związanych z różnymi emocjami.
   • Ćwiczenia w rozpoznawaniu emocji na podstawie mimiki twarzy.

Lekcja 2: Film i analiza wideo (75 minut)

1. Wprowadzenie (15 minut):
   • Oglądanie filmów krótkometrażowych z sytuacjami społecznymi.
   • Zadanie: Uczniowie starają się zidentyfikować emocje postaci na podstawie ich niewerbalnych sygnałów.
2. Ćwiczenie 1: Analiza wideo (35 minut):
   • Analiza wybranych fragmentów filmów pod kątem niewerbalnych sygnałów.
   • Uczestnicy dzielą się swoimi spostrzeżeniami i dyskutują na temat różnic w interpretacji.
3. Ćwiczenie 2: Dyskusja (25 minut):
   • Grupowa rozmowa na temat tego, jakie niewerbalne sygnały były najbardziej czytelne, a które sprawiały trudność w zrozumieniu emocji postaci.

Lekcja 3: Zadania praktyczne – Symulacje sytuacji społecznych (90 minut)

1. Wprowadzenie (15 minut):
   • Przypomnienie o znaczeniu niewerbalnych sygnałów w życiu społecznym.
   • Krótka prezentacja zasad symulacji sytuacji społecznych.
2. Ćwiczenie 1: Symulacje sytuacji społecznych (40 minut):
   • Przygotowanie różnych scenariuszy sytuacji społecznych, w których uczniowie będą musieli rozpoznać emocje na podstawie niewerbalnych sygnałów.
   • Uczestnictwo w symulacjach w parach.
3. Ćwiczenie 2: Debriefing (35 minut):
   • Wspólna rozmowa na temat trudności i sukcesów w rozpoznawaniu niewerbalnych sygnałów podczas symulacji.
   • Podkreślenie ważności praktycznego zastosowania wiedzy o niewerbalnych sygnałach w życiu codziennym.

Podsumowanie modułu:

Moduł ten skupia się na praktycznym aspekcie rozpoznawania niewerbalnych sygnałów, które są kluczowe w komunikacji społecznej. Poprzez analizę gestów, mimiki twarzy, filmów oraz symulacje sytuacji społecznych, uczniowie rozwijają umiejętność zrozumienia emocji nie tylko w sobie, ale również u innych osób.

Empatia – Rozumienie i Współczucie. Lekcja dla uczniów ze spektrum autyzmu

Rozumienie emocji u innych i współczucie

Cele modułu:

1. Uczenie uczniów identyfikowania i rozumienia emocji u innych.
2. Kształtowanie umiejętności wyrażania współczucia i zrozumienia potrzeb innych.
3. Promowanie zdolności nawiązywania kontaktów i budowania relacji z rówieśnikami.

Lekcja 1: Rozpoznawanie emocji na twarzy (45 minut)

1. Wprowadzenie (10 minut):
   • Krótka rozmowa na temat różnych emocji: szczęście, smutek, złość, zdziwienie itp.
   • Przedstawienie podstawowych wyrażeń twarzy związanych z różnymi emocjami.
2. Ćwiczenie 1: Gry planszowe z emocjami (15 minut):
   • Zestaw gry planszowej z obrazkami przedstawiającymi różne emocje.
   • Dzieci rzucają kostką i poruszają się po planszy, identyfikując emocje na obrazkach.
3. Ćwiczenie 2: Gra w role (20 minut):
   • Przygotowanie scenariuszy sytuacji społecznych, w których uczniowie odgrywają różne emocje.
   • Uczniowie biorą udział w krótkich scenkach, starając się zrozumieć i odgrywać odpowiednie emocje.

Lekcja 2: Rozwijanie współczucia (50 minut)

1. Wprowadzenie (10 minut):
   • Krótka rozmowa na temat, co to jest współczucie i dlaczego jest ważne.
   • Przykłady sytuacji, w których współczucie może być istotne.
2. Ćwiczenie 1: Dzielenie się opowieściami (20 minut):
   • Uczniowie dzielą się krótkimi opowieściami, gdy ktoś pomógł im w trudnej sytuacji.
   • Rozmowa na temat uczuć związanych z otrzymaniem pomocy i dzieleniem się z innymi.
3. Ćwiczenie 2: Rysowanie emocji (20 minut):
   • Uczniowie rysują obrazki przedstawiające sytuacje, w których ktoś potrzebuje pomocy, a oni sami okazują współczucie.
   • Krótka prezentacja i rozmowa na temat utrwalania uczuć empatii w codziennym życiu.

Lekcja 3: Zastosowanie empatii w relacjach (60 minut)

1. Wprowadzenie (15 minut):
   • Dyskusja na temat zastosowania empatii w relacjach z rówieśnikami, nauczycielami, rodziną.
   • Przykłady sytuacji, w których empatia może pomóc w rozwiązaniu konfliktów.
2. Ćwiczenie 1: Symulacja różnych sytuacji (25 minut):
   • Uczniowie biorą udział w symulacjach sytuacji społecznych, podczas których muszą zastosować empatię.
   • Po symulacjach rozmowa na temat doświadczeń i uczuć związanych z różnymi scenariuszami.
3. Ćwiczenie 2: Projekt „Współczucie w działaniu” (20 minut):
   • Uczniowie pracują w parach lub małych grupach nad projektem, w którym demonstrują zastosowanie empatii w życiu codziennym.
   • Prezentacje projektów przed klasą i dyskusja.

Lekcja 4: Podsumowanie i praktyka (40 minut)

1. Wprowadzenie (10 minut):
   • Podsumowanie głównych pojęć związanych z empatią.
   • Krótka rozmowa na temat tego, jak uczniowie zamierzają stosować empatię w swoim życiu.
2. Ćwiczenie Praktyczne: „Księga współczucia” (25 minut):
   • Każdy uczeń tworzy swoją „Księgę Współczucia”, w której zapisuje sytuacje, w których doświadczył empatii lub okazał współczucie.
   • Księga będzie służyła jako narzędzie do śledzenia postępów w rozwijaniu umiejętności empatii.
3. Zakończenie (5 minut):
   • Krótka refleksja nad lekcjami na temat empatii.
   • Zachęta do kontynuowania praktykowania empatii w codziennym życiu.

Moduł 3: Rozwijanie Empatii (3 tygodnie)

Zajęcia:

1. Lekcje teoretyczne:
   • Definicja empatii, rozmowy na temat tego, co to znaczy być empatycznym.
   • Przykłady empatii w różnych sytuacjach życiowych.
2. Ćwiczenia w empatii:
   • Gry i ćwiczenia praktyczne, które pomogą uczniom zrozumieć punkt widzenia innych osób.
3. Profilaktyka konfliktów:
   • Uczenie umiejętności radzenia sobie z konfliktami poprzez empatyczne podejście.

Rozwijanie empatii (3 Tygodnie)

Cele modułu:

1. Uczenie uczniów, czym jest empatia i dlaczego jest ważna.
2. Kształtowanie umiejętności empatycznego podejścia do innych osób.
3. Profilaktyka konfliktów poprzez rozwijanie umiejętności empatii.

Zajęcia:

Lekcja 1: Definicja empatii (60 minut)

1. Wprowadzenie (15 minut):
   • Omówienie definicji empatii i jej roli w budowaniu zdrowych relacji.
   • Krótka rozmowa na temat tego, jak empatia wpływa na jakość życia i komunikację.
2. Lekcja teoretyczna (25 minut):
   • Przegląd różnych aspektów empatii: emocjonalnej, poznawczej, a także motywacyjnej.
   • Przykłady sytuacji, w których empatia odgrywa kluczową rolę.
3. Ćwiczenie 1: Rozmowy na temat empatii (20 minut):
   • Prowadzenie otwartej rozmowy na temat tego, co oznacza dla uczniów bycie empatycznym.
   • Dzielenie się osobistymi doświadczeniami z okazania empatii.

Lekcja 2: Ćwiczenia w empatii (75 minut)

1. Wprowadzenie (15 minut):
   • Przegląd różnych ćwiczeń, które pomagają rozwijać umiejętność empatycznego myślenia.
   • Wytłumaczenie zasad i celów ćwiczeń.
2. Ćwiczenie 1: Gry planszowe (30 minut):
   • Gry planszowe wymagające empatycznego podejścia, takie jak „The Empathy Game”.
   • Refleksje na temat doświadczeń z gry i związanych z nimi uczuć.
3. Ćwiczenie 2: Symulacje (25 minut):
   • Symulacje sytuacji, w których uczniowie muszą wczuć się w rolę innej osoby i zrozumieć jej perspektywę.
   • Debriefing po ćwiczeniu, podkreślając trudności i naukę związane z empatycznym podejściem.

Lekcja 3: Profilaktyka konfliktów (75 minut)

1. Wprowadzenie (15 minut):
   • Krótka prezentacja na temat roli empatii w rozwiązywaniu konfliktów.
   • Omówienie technik empatycznego komunikowania się w sytuacjach konfliktowych.
2. Ćwiczenie 1: Scenariusze konfliktowe (30 minut):
   • Przygotowanie scenariuszy konfliktowych, w których uczniowie muszą zastosować umiejętności empatii.
   • Uczestnictwo w symulacjach w parach.
3. Ćwiczenie 2: Debriefing i analiza (25 minut):
   • Wspólna rozmowa na temat sytuacji konfliktowych i skutków empatycznego podejścia.
   • Podkreślenie roli empatii w unikaniu i rozwiązywaniu konfliktów.

Lekcja 4: Podsumowanie i refleksja (60 minut)

1. Wprowadzenie (15 minut):
   • Podsumowanie głównych tematów i umiejętności związanych z empatią.
   • Przypomnienie o znaczeniu empatii w relacjach międzyludzkich.
2. Ćwiczenie 1: Indywidualna refleksja (30 minut):
   • Uczniowie piszą krótkie eseje na temat tego, jakie umiejętności empatii zdobyli i jak zamierzają je wykorzystać w życiu codziennym.
3. Ćwiczenie 2: Dyskusja grupowa (15 minut):
   • Wspólna rozmowa na temat doświadczeń i wniosków wyniesionych z modułu.
   • Otwarte pytania i zachęty do aktywnego udziału w dyskusji.

Podsumowanie modułu:

Moduł ten pomaga uczniom w zrozumieniu, co oznacza być empatycznym i jakie korzyści płyną z rozwijania tej umiejętności. Poprzez lekcje teoretyczne, różnorodne ćwiczenia w empatii i profilaktykę konfliktów, uczniowie rozwijają zdolność empatycznego myślenia i wykorzystywania jej w praktyce.

Moduł 4: Zastosowanie empatii w życiu codziennym (2 tygodnie)

Zajęcia:

1. Rozmowy i dyskusje:
   • Rozmowy na temat sytuacji, w których empatia może być zastosowana w życiu codziennym.
   • Dzielenie się własnymi doświadczeniami.
2. Projekty grupowe:
   • Praca w grupach nad projektami, które wymagają współpracy i empatii.
3. Ewaluacja:
   • Indywidualna ocena postępów uczniów w zakresie umiejętności empatii.
   • Refleksja nad tym, jak uczniowie mogą wykorzystać zdobyte umiejętności w przyszłości.

Zastosowanie empatii w życiu codziennym (2 tygodnie)

Cele modułu:

1. Praktyczne stosowanie umiejętności empatii w codziennych sytuacjach.
2. Wykorzystanie projektów grupowych do rozwijania zdolności współpracy i zrozumienia perspektyw innych osób.
3. Indywidualna refleksja nad postępami w rozwijaniu umiejętności empatii.

Tydzień 1: Codzienne sytuacje wymagające empatii

Zajęcia: Rozmowy i dyskusje (60 minut)

1. Rozmowy na temat sytuacji życiowych (20 minut):
   • Wspólna dyskusja na temat różnych sytuacji, w których empatia może być kluczowa.
   • Przykłady: konflikty z rówieśnikami, problemy rodzinne, sytuacje w szkole.
2. Dzielenie się doświadczeniami (30 minut):
   • Uczniowie dzielą się własnymi doświadczeniami z sytuacji, w których empatia odegrała istotną rolę.
   • Krótka refleksja nad uczuciami związanymi z doświadczeniami.
3. Scenariusze praktyczne (10 minut):
   • Przygotowanie prostych scenariuszy sytuacji, w których uczniowie muszą zastosować empatię.
   • Krótka symulacja scenariuszy, po której następuje dyskusja nad tym, jakie decyzje podjęli uczniowie i dlaczego.

Zajęcia: Projekty grupowe (60 minut)

1. Praca w grupach nad projektami (40 minut):
   • Podział uczniów na małe grupy.
   • Każda grupa otrzymuje projekt, który wymaga współpracy, kreatywności i zastosowania empatii (np. opracowanie scenariusza, projektu artystycznego).
2. Prezentacje projektów (20 minut):
   • Każda grupa prezentuje swój projekt przed klasą.
   • Po prezentacjach krótka dyskusja na temat tego, jakie wyzwania napotkali, pracując nad projektem, i jak empatia wpłynęła na rezultaty.

Tydzień 2: Ocena postępów i planowanie na przyszłość

Zajęcia: Ewaluacja indywidualna (60 minut)

1. Indywidualna ocena postępów (30 minut):
   • Nauczyciel przeprowadza indywidualne rozmowy z uczniami na temat ich postępów w rozwijaniu umiejętności empatii.
   • Uczniowie mają okazję wyrazić swoje uczucia i refleksje na temat zdobytych umiejętności.
2. Refleksja nad przyszłością (20 minut):
   • Uczniowie zastanawiają się nad tym, jak mogą kontynuować praktykowanie empatii w przyszłości.
   • Tworzenie indywidualnych celów związanych z rozwijaniem umiejętności empatii w ich codziennym życiu.
3. Podsumowanie modułu (10 minut):
   • Krótka rozmowa na temat tego, co każdy uczestnik wyciągnął z modułu.
   • Podziękowanie uczniom za ich zaangażowanie i wysiłek w procesie nauki empatii.

Ważne jest, aby cały czas zachować elastyczność w realizacji planu, dostosowując go do indywidualnych potrzeb i komfortu uczniów ze spektrum autyzmu. Ćwiczenia powinny być dostosowane do ich umiejętności komunikacyjnych, zrozumienia i poziomu komfortu w interakcjach społecznych.

Ważne jest, aby podczas realizacji tego planu uwzględniać indywidualne umiejętności, zainteresowania i potrzeby uczniów ze spektrum autyzmu, dostosowując metody nauczania do ich poziomu komfortu i zrozumienia.

Arkusze, karty pracy, materiały dla dzieci i młodzieży ze spektrum autyzmu

Terapia pedagogiczna i psychologiczna Premium

Pakiet „Uczucia i emocje” dla uczniów ze spektrum autyzmu. Scenariusze zajęć 15 zł