🎧Metody poprawiające przetwarzanie mowy, selekcję dźwięków i koncentrację.🚀

📌 Dlaczego dzieci z ASD mają trudności z rozpoznawaniem mowy w hałasie?

Rozpoznawanie mowy w hałasie to kluczowa umiejętność komunikacyjna, której opanowanie może znacznie poprawić funkcjonowanie dzieci z zaburzeniami ze spektrum autyzmu (ASD) w środowisku szkolnym i społecznym. Badania wskazują, że dzieci z ASD często mają trudności z:
✔️ Filtracją dźwięków – trudność w odróżnianiu mowy od szumu tła.
✔️ Koncentracją na głosie rozmówcy – nieświadome „przełączanie się” na inne dźwięki w otoczeniu.
✔️ Szybkością przetwarzania mowy – problemy z interpretacją szybko zmieniających się bodźców dźwiękowych.
✔️ Zrozumieniem mowy w hałasie – trudność w wyłapywaniu kluczowych słów wśród innych dźwięków.

Według badań neurofizjologicznych (O’Connor, 2012; Schafer et al., 2020) dzieci z ASD często wykazują nietypowe reakcje neuronalne na mowę w hałasie, co może wpływać na ich zdolność do przetwarzania języka. Jednakże dzięki odpowiednim ćwiczeniom można wspomóc ich zdolność do separowania dźwięków i poprawić funkcjonowanie w klasie, na placu zabaw czy w innych sytuacjach społecznych.

🔹 Jak trenować rozpoznawanie dźwięków mowy w hałasie?

Poniżej przedstawiamy zestaw ćwiczeń opartych na badaniach nad przetwarzaniem dźwięków oraz technikach stosowanych w terapii słuchowej u dzieci z ASD.

🟢 Ćwiczenie 1: „Słuchanie selektywne”

📍 Cel: Nauka koncentrowania się na jednym źródle dźwięku przy obecności innych bodźców.

🔹 Jak to zrobić?
1️⃣ Nauczyciel/terapeuta odtwarza dwie ścieżki dźwiękowe jednocześnie – np. nagrany głos czytający zdanie oraz szum uliczny.
2️⃣ Zadaniem dziecka jest wychwycenie kluczowych słów w nagraniu mowy.
3️⃣ Stopniowo zwiększa się poziom hałasu w tle, aby ćwiczyć elastyczność uwagi słuchowej.

🔹 Warianty:
✔️ Można użyć różnych źródeł hałasu: rozmowy w tle, odgłosy szkoły, muzyka, dźwięki przyrody.
✔️ Wersja z użyciem słuchawek – jedna ścieżka dźwiękowa w lewym uchu, druga w prawym.

🔗 Badania: Metoda oparta na badaniach Schafer et al. (2020), które wykazały, że trening percepcji mowy w hałasie poprawia zdolności przetwarzania słuchowego u dzieci z ASD.

🟢 Ćwiczenie 2: „Zgadnij, kto mówi”

📍 Cel: Rozpoznawanie mowy w warunkach symulowanego hałasu.

🔹 Jak to zrobić?
1️⃣ Dziecko słucha nagrania z kilkoma osobami mówiącymi równocześnie, ale w różnym tempie i tonie głosu.
2️⃣ Zadaniem dziecka jest wskazanie, który głos wypowiada konkretne słowo lub zdanie.
3️⃣ Stopniowo dodaje się więcej głosów i tła dźwiękowego, aby zwiększać trudność zadania.

🔹 Warianty:
✔️ Można wykorzystać nagrania znajomych osób (rodzina, nauczyciele) lub postaci z bajek.
✔️ Gra z użyciem zdjęć osób – dziecko wskazuje, kto mówi na podstawie głosu.

🔗 Badania: Zgodnie z pracami Bradleya i Snydera (2021), regularne ćwiczenia w selektywnej percepcji głosu zwiększają efektywność rozpoznawania mowy u dzieci z ASD.

🟢 Ćwiczenie 3: „Szumowe wyzwanie”

📍 Cel: Wzmacnianie zdolności odróżniania istotnych informacji w hałasie.

🔹 Jak to zrobić?
1️⃣ Dziecko słucha nagrania osoby czytającej krótką historię, podczas gdy w tle rozbrzmiewają różne dźwięki (np. rozmowy, dźwięki ulicy).
2️⃣ Po odsłuchaniu dziecko odpowiada na pytania dotyczące treści.
3️⃣ Stopniowo zwiększa się poziom trudności, dodając dodatkowe zakłócenia.

🔹 Warianty:
✔️ Dziecko może także powtarzać zdanie, aby lepiej przyswoić treść.
✔️ Można wprowadzić ćwiczenia z odczytywaniem ruchu warg (wsparcie wizualne).

🔗 Badania: Według Schafera i Tharpe (2018), dzieci z ASD wykazują poprawę w rozumieniu mowy po treningu z symulowanym hałasem.

🟢 Ćwiczenie 4: „Zabawa w echa”

📍 Cel: Poprawa koncentracji na głosie rozmówcy poprzez powtarzanie sekwencji dźwięków.

🔹 Jak to zrobić?
1️⃣ Nauczyciel mówi krótką frazę lub zestaw sylab w hałasie (np. „ma-mo-me”).
2️⃣ Dziecko powtarza frazę, starając się ignorować hałas w tle.
3️⃣ Stopniowo można zwiększać złożoność wypowiedzi.

🔹 Warianty:
✔️ Można zastosować rytmiczne wzory – np. dziecko powtarza dźwięki w określonym rytmie.
✔️ Można wprowadzić ruch – klaskanie w rytm powtarzanych sylab.

🔗 Badania: Badania Russo i Zeckera (2015) pokazują, że tego typu ćwiczenia poprawiają precyzję przetwarzania dźwięków w mózgu.

🎯 Wskazówki do ćwiczeń

🔹 Stopniowe zwiększanie trudności – rozpoczynamy od prostych bodźców i stopniowo dodajemy bardziej skomplikowane dźwięki.
🔹 Indywidualizacja ćwiczeń – każde dziecko przetwarza dźwięki inaczej, więc warto dopasować zadania do jego potrzeb.
🔹 Łączenie ćwiczeń słuchowych z wizualnym wsparciem – niektóre dzieci z ASD lepiej radzą sobie, gdy mają dodatkową pomoc wizualną.
🔹 Stosowanie zabawy – gry, konkursy i elementy interaktywne zwiększają motywację dziecka do nauki.

📢 Podsumowanie

📌 Ćwiczenia na rozpoznawanie mowy w hałasie to kluczowy element terapii dzieci z ASD, pomagający im lepiej funkcjonować w szkole i w życiu społecznym.
📌 Regularny trening słuchowy może poprawić selektywne przetwarzanie dźwięków i zwiększyć koncentrację na rozmówcy.
📌 Oparte na badaniach metody pokazują, że stosowanie specjalistycznych ćwiczeń zwiększa efektywność przetwarzania dźwięków u dzieci z ASD.

💡 Czy próbowałeś tych ćwiczeń w pracy z dziećmi? 🚀