Emocje

Emocje od zawsze były wyzwaniem dla każdego z nas. Często mają one zawiłą strukturę, co sprawia, że trudno je zrozumieć lub jednoznacznie nazwać. Nawet jeśli potrafimy nadać im ogólną etykietę, taką jak „smutek” czy „radość”, nie zawsze oddaje to pełnię doznań emocjonalnych. Jak więc możemy lepiej zrozumieć nasze emocje?

Wyróżnianie emocji:

Emocje często przybierają postać mieszanki różnych uczuć, co czasami utrudnia ich identyfikację i nazwanie. Kiedy doświadczamy takiego emocjonalnego wiru, trudno jest zrozumieć, co tak naprawdę czujemy, a tym bardziej, jak to nazwać. Przykładowo, może się zdarzyć, że próbujemy określić nasz stan jako smutek, podczas gdy w rzeczywistości doświadczamy czegoś zupełnie innego.

Emocje nie tylko mogą stanowić mieszankę, ale także mogą się nawzajem przenikać. Na przykład, między miłością a nienawiścią istnieje cienka granica, co pokazuje, że niektóre emocje, choć sprzeczne, są ze sobą powiązane. Często nie jesteśmy świadomi tych subtelnych niuansów i reagujemy na nasze emocje intuicyjnie.

Jak patrzeć na emocje?

W życiu codziennym możemy doświadczać różnorodnych emocji, ale nie zawsze jesteśmy w stanie przyporządkować je do kategorii „dobrych” lub „złych”. Na przykład, smutek nie zawsze musi być odczuwany jako coś negatywnego, tak samo jak radość nie zawsze musi być pozytywna. Kluczem jest zrozumienie kontekstu, w którym dane emocje się pojawiają, oraz sposobu, w jaki radzimy sobie z nimi.

Po co i jak wyrażać emocje?

Przede wszystkim warto zrozumieć, co leży u podstaw naszych emocji. Smutek może być spowodowany tęsknotą lub uczuciem bezsilności, a gniew może wynikać z frustracji czy zirytowania. Analiza tych uczuć pozwala nam lepiej zrozumieć samych siebie i efektywniej radzić sobie z emocjami.

Wyrażanie emocji poprzez działanie oraz słowa jest kluczowym elementem naszego życia emocjonalnego. Pomaga nam lepiej zrozumieć siebie, oczyszczając nasze serce i umysł. Ponadto umożliwia lepszą komunikację z innymi, co sprzyja wzajemnemu zrozumieniu.

Emocje mogą być skomplikowane i czasami trudne do zrozumienia, ale są one integralną częścią naszego życia. Zrozumienie ich pozwala nam lepiej radzić sobie z wyzwaniami dnia codziennego i żyć w harmonii ze sobą i innymi.

Emocje są skomplikowane – umysł i ciało

Emocje to bardzo skomplikowane zjawisko. Istnieje wiele teorii na temat sposobów, w jakie ciało bierze udział w generowaniu i doświadczaniu emocji, funkcjonują także różne poglądy na temat ról, jakie odgrywają tu mózg i ciało. Są też różne opinie na temat tego, w jakim stopniu emocje można traktować jako wrodzone skłonności, którymi obdarzyła nas ewolucja, w jakim stopniu poznawcza ocena sytuacji ma pierwszeństwo przed doświadczeniami emocjonalnymi i w jakim stopniu nasze emocje powstają w mózgu na podstawie doświadczenia naszego ciała i z pomocą języka. Mamy sprzeczne dowody na temat tego, czy różne emocje odznaczają się zróżnicowanymi, charakterystycznymi schematami neuronowymi (mózgowymi) i cielesnymi. Istnieją też różne opinie na temat funkcji lub celu emocji – czy chodzi o komunikowanie naszego stanu innym, szybką ocenę naszego samopoczucia w odniesieniu do homeostazy, o zarządzanie energią, przetrwanie czy może o coś innego.

Im bardziej zagłębiam się w badania nad emocjami, tym silniej jestem przekonany, że nie ma jednego sposobu generowania i doświadczania emocji w mózgu i w ciele. Debaty w dziedzinie badań nad emocjami, zwłaszcza debata w kwestii mózg kontra ciało, przywodzi mi na myśl starą indyjską opowieść o grupie ślepców obmacujących różne części ciała słonia. Człowiek, który dotknął trąby, myślał, że dotyka grubego węża, ten, który dotykał ogona, myślał, że to lina, inny, który dotykał nogi, myślał, że to pień drzewa i tak dalej. Każdy ślepiec upierał się, że jego osobiste doświadczenie jest prawdziwe, a pozostali muszą być w błędzie. Jeżeli chcesz zgłębić aktualny poziom naukowej wiedzy o emocjach, gorąco polecam dwie książki: Natura emocji. Podstawowe zagadnienia pod redakcją Andrew S. Foxa, Reginy C. Lapate, Aleksandra J. Shackmana i Richarda J. Davidsona (2020)1, oraz The Feeling Brain: The Biology and Psychology of Emotions [Uczucie mózgu. Biologia i psychologia emocji] Elizabeth Johnston i Leah Olson (2015).

dr Raja Selvam

Zajęcia rewalidacyjne o emocjach dla uczniów z Zespołem Aspergera „Emocje są skomplikowane”

Wstęp: Witajcie uczniowie! Dziś zajmiemy się tematem emocji. Emocje są niezwykle skomplikowanym zjawiskiem, które może sprawiać nam wiele trudności. Istnieje wiele teorii i opinii na temat tego, jak powstają i funkcjonują emocje, ale nie zawsze jest łatwo je zrozumieć tym bardziej radzić sobie z nimi. Dlatego dziś przyjrzymy się bliżej temu tematowi i spróbujemy znaleźć sposoby na lepsze zrozumienie i radzenie sobie z naszymi emocjami.

Opis zajęć:

Podczas tych zajęć będziemy eksplorować różne aspekty emocji, korzystając z tekstu, który właśnie przeczytaliśmy. Przyjrzymy się różnym teoriom na temat powstawania emocji oraz roli, jaką odgrywają mózg i ciało. Będziemy również dyskutować na temat tego, jakie mogą być różnice w doświadczaniu emocji przez osoby z Zespołem Aspergera i jak możemy lepiej zrozumieć i zarządzać naszymi emocjami w codziennym życiu.

Cele zajęć:

1. Zrozumienie różnych teorii na temat powstawania emocji.
2. Świadomość różnic w doświadczaniu emocji przez osoby z Zespołem Aspergera.
3. Poszukiwanie sposobów na lepsze zarządzanie własnymi emocjami.
4. Rozwijanie umiejętności komunikacji i współpracy w grupie.

1. Zrozumienie różnych teorii na temat powstawania emocji:

Rozwinięcie: W punkcie tym uczniowie będą mieli okazję zgłębić różne teorie na temat tego, jak powstają emocje. Mogą to być teorie biologiczne, kognitywne, behawioralne oraz teorie związane z interakcjami społecznymi. Poprzez dyskusję i analizę tych teorii uczniowie będą mogli lepiej zrozumieć procesy, które zachodzą w mózgu i ciele podczas doświadczania emocji.

Przykład: Na przykład, możemy omówić teorię Jamesa-Lange’a, która sugeruje, że to fizyczne odczucia i reakcje ciała wywołują emocje. Innym przykładem może być teoria Schachtera-Singera, która zakłada, że emocje wynikają z interpretacji i oceny sytuacji przez jednostkę w kontekście jej aktualnych potrzeb i doświadczeń.

2. Świadomość różnic w doświadczaniu emocji przez osoby z Zespołem Aspergera:

Rozwinięcie: W tym punkcie uczniowie będą dyskutować na temat różnic w doświadczaniu emocji przez osoby z Zespołem Aspergera w porównaniu do osób neurotypowych. Mogą to być trudności w rozpoznawaniu i interpretowaniu wyrazów twarzy, tonu głosu czy gestów, co może prowadzić do nieporozumień w komunikacji emocjonalnej.

Przykład: Przykładowo, osoba z ZA może mieć trudności w rozpoznawaniu subtelnych oznak złości lub smutku u innych osób, co może prowadzić do nieumiejętności zrozumienia i reakcji na te emocje w odpowiedni sposób.

3. Poszukiwanie sposobów na lepsze zarządzanie własnymi emocjami:

Rozwinięcie: W tym punkcie uczniowie będą wspólnie poszukiwać różnych strategii i technik radzenia sobie z własnymi emocjami. Mogą to być techniki relaksacyjne, takie jak głębokie oddychanie czy medytacja, czy techniki poznawcze, takie jak identyfikowanie myśli automatycznych i ich zmiana na bardziej pozytywne.

Przykład: Na przykład, osoba z ZA może wypróbować technikę „zatrzymywania się, zastanowienia i odpowiedzi” (STOP), która polega na tym, aby zatrzymać się na chwilę, zastanowić się nad swoimi emocjami i odpowiedzieć na nie w sposób kontrolowany, zamiast reagować impulsywnie.

4. Rozwijanie umiejętności komunikacji i współpracy w grupie:

Rozwinięcie: W tym punkcie uczniowie będą pracować nad rozwijaniem umiejętności komunikacji emocjonalnej i współpracy w grupie. Będą mieli okazję wyrażać swoje emocje w bezpiecznie i przy wsparciu swojego środowiska oraz ćwiczyć empatię i zrozumienie dla emocji innych uczestników.

Przykład: Na przykład, uczniowie mogą wspólnie pracować nad projektem artystycznym, który będzie wymagał współpracy i komunikacji. Mogą dzielić się swoimi emocjami i pomagać sobie nawzajem w radzeniu sobie z trudnościami, które mogą się pojawić podczas pracy.

Ćwiczenie praktyczne: Po przeczytaniu tekstu o emocjach będziemy mieli okazję dyskutować na ich temat. Możemy podzielić się swoimi przemyśleniami na temat tego, jak doświadczamy emocji i jak próbujemy sobie z nimi radzić. Możemy również spróbować wyrazić swoje emocje poprzez sztukę, na przykład poprzez rysowanie lub pisanie o swoich uczuciach.

Podsumowanie: Emocje mogą być trudne do zrozumienia i radzenia sobie z nimi, ale dzięki eksploracji i dyskusji na ich temat możemy lepiej poznać siebie i swoje reakcje emocjonalne. Mam nadzieję, że dzisiejsze zajęcia pomogą nam lepiej zrozumieć nasze emocje i nauczyć się radzić sobie z nimi w sposób zdrowy i konstruktywny. Gotowi do pracy? Zaczynajmy!

źródło: R. Selvam, Przewodnik po uczuciach, ciele i zachowaniach…, 2023, cytaty.pl i inni