Historia autyzmu, od momentu jego pierwszych opisów przez Hansa Aspergera, aż po współczesną koncepcję spektrum, jest pełna fascynujących odkryć, sporów i ewolucji w podejściu do tego złożonego spektrum zaburzeń neurologicznych. Prace Aspergera były kamieniem milowym, jednak paradoksalnie, nie wydaje się, że sam Asperger zgadzałby się z obecnym podejściem do autyzmu.

Lorna Wing, wybitna badaczka ASD, czerpała inspirację z prac Aspergera, zwłaszcza tworząc koncepcję spektrum autyzmu. Jednak z relacji z ich spotkania w Maudsley wynika, że Asperger odrzucał kluczowe elementy tej koncepcji. Ironicznie, to właśnie Wing była przekonana, że zarówno chłopcy Aspergera w Wiedniu, jak i dzieci Leo Kannera w Baltimore, powinny być postrzegane jako przypadki tej samej podstawowej diagnozy.

Wing podczas rozmowy z Aspergerem, przy filiżance herbaty, argumentowała, że różnice między osobami z cechami autystycznymi są mniej istotne niż ich podobieństwa. Bez względu na to, czy objawy wywołują poważne upośledzenie czy są jedynie ekscentryczne, według niej dzielenie ich na grupy ze względu na różnice jest pozbawione sensu.

To spotkanie i debata między Aspergerem a Wing stanowiły punkt zwrotny w historii diagnozy autyzmu. Choć Asperger nie zatwierdził pełni koncepcji spektrum, to właśnie ta idea stała się kluczowym narzędziem diagnostycznym, umożliwiając bardziej holistyczne spojrzenie na różnorodność autyzmu.

W miarę jak badania nad autyzmem postępują, historia ta przypomina nam, jak ważne jest zachowanie otwartego umysłu wobec różnorodnych doświadczeń osób z autyzmem i dostosowanie diagnoz do pełnego spektrum ludzkich doświadczeń neurologicznych.

Chłopcy Aspergera

Badania nad „chłopcami Aspergera” są istotnym elementem historii diagnozy autyzmu. Hans Asperger, austriacki pediatra, wprowadził do literatury medycznej opis pewnej grupy chłopców, których zachowanie wykazywało pewne charakterystyczne cechy, co później nazwano zespołem Aspergera.

Asperger opisał swoje obserwacje w 1944 roku, koncentrując się na chłopcach o wysokim funkcjonowaniu intelektualnym, ale z trudnościami w nawiązywaniu społecznych interakcji. Badania obejmowały analizę ich zachowań, umiejętności społecznych, a także skupienie się na specyficznych zainteresowaniach, często wąskich, ale intensywnych.

Jego prace początkowo nie zdobyły szerokiego uznania, a zespołowi Aspergera przywiązano większą wagę dopiero po latach. Badania nad chłopcami Aspergera skoncentrowały się na identyfikacji charakterystycznych cech, takich jak trudności w rozumieniu niuansów społecznych, nietypowe zainteresowania, czy też perfekcjonizm.

Współczesne badania obejmują również analizę neurobiologicznych podstaw tego zaburzenia. Badania obrazowania mózgu, genetyka i inne dziedziny nauki pomagają w zrozumieniu korzeni i mechanizmów zespołu Aspergera.

Warto zaznaczyć, że termin „zespołu Aspergera” został oficjalnie usunięty z klasyfikacji DSM-5 w 2013 roku, a obecnie stosuje się jedynie ogólny termin „spektrum autyzmu”. To odzwierciedla zmiany w rozumieniu i diagnozie zaburzeń ze spektrum autyzmu oraz postrzeganie ich jako różnorodnego kontinuum.

Lorna Wing

Lorna Wing (na głównej fotografii), znana badaczka autyzmu, w swoich badaniach koncentrowała się na rozwinięciu koncepcji spektrum autyzmu. Jej prace miały istotny wpływ na zmiany w diagnozach i zrozumieniu autyzmu jako bardziej złożonego spektrum zaburzeń neurologicznych.

Wing przyjęła inspirację z prac Hansa Aspergera, który opisał pewne charakterystyki u chłopców o wysokim funkcjonowaniu intelektualnym z trudnościami w nawiązywaniu społecznych interakcji. Jednak Wing poszerzyła tę perspektywę, zakładając, że autyzm to spektrum różnorodnych cech i stopni nasilenia objawów, a nie jedno jednolite zaburzenie.

Jej badania skoncentrowały się na identyfikacji wspólnych elementów występujących u osób z różnymi poziomami funkcjonowania w spektrum autyzmu. Wing argumentowała, że istnieje kontinuum różnorodnych cech autystycznych, od łagodnych do głęboko upośledzających.

Koncepcja spektrum autyzmu zaproponowana przez Wing przyczyniła się do uznania różnorodności objawów i umożliwiła bardziej holistyczne podejście do diagnozy. Jej badania skierowane były również na wykazanie, że osoby z cechami autystycznymi są bardziej podobne między sobą niż różne, niezależnie od stopnia nasilenia objawów.

Wyniki badań Lorny Wing odegrały kluczową rolę w kształtowaniu współczesnego spojrzenia na autyzm, przyczyniając się do redefinicji i poszerzenia zakresu diagnozy tego zaburzenia. Jej prace miały wpływ na zmiany w klasyfikacjach diagnostycznych, takich jak DSM-5, gdzie zrezygnowano z terminu „zespołu Aspergera” na rzecz ogólnego pojęcia „spektrum autyzmu”.

Oto lista książek i artykułów związanych z tematem ewolucji diagnozy autyzmu od prac Aspergera do koncepcji spektrum:

Książki:

1. „Dzieci Aspergera: Historia autyzmu w nazistowskim Wiedniu” – Edith Sheffer
   • Ta książka rzuca światło na historię diagnozy autyzmu poprzez życie Hansa Aspergera i jego pracy w okresie nazistowskich Niemiec.
2. „Neuroplemiona: Historia geniuszu natury i różnorodności neurologicznej” – Steve Silberman
   • Silberman przedstawia historię diagnozy autyzmu, zaczynając od Aspergera i kontynuując przez inne kluczowe postacie oraz współczesne badania.
3. „Kompletny przewodnik po zespole Aspergera” – Tony Attwood
   • Tony Attwood, światowej sławy ekspert w dziedzinie autyzmu, oferuje wszechstronne spojrzenie na Aspergera i spektrum autyzmu.
4. „Według innego klucza – Opowieść o autyzmie” – John Donvan, Caren Zucker
   • Ta książka prezentuje historię diagnozy autyzmu, w tym badania Hansa Aspergera i ich wpływ na dzisiejsze zrozumienie autyzmu.
5. „Mózg autystyczny: Myślenie na spektrum” – Temple Grandin, Richard Panek
   • Temple Grandin, samemu będąca osobą z autyzmem, bada koncepcje autyzmu, w tym te wprowadzone przez Hansa Aspergera, i łączy je z nowoczesnymi odkryciami naukowymi.

Artykuły:

1. „Zrozumienie zespołu Aspergera i autyzmu wysokofunkcjonującego” – Tony Attwood (2006), Magazyn Autyzm
   • Ten artykuł jest artykułem klasyka w dziedzinie, w którym Attwood opisuje cechy Aspergera i ich znaczenie dla diagnozy autyzmu.
2. „Zespół Aspergera i autyzm: Argument za połączeniem” – Uta Frith (1991), Rozwój Społeczny i Komunikacyjny w Autyzmie: Wczesne Rozpoznanie, Diagnoza i Interwencja
   • Uta Frith, brytyjska psycholog, analizuje związek między diagnozami autyzmu i Aspergera.
3. „Zespół Aspergera: Opis kliniczny” – Lorna Wing (1981), Medycyna Psychologiczna
   • Lorna Wing, psychiatra i badaczka autyzmu, opisuje kliniczne aspekty Aspergera i jego znaczenie dla diagnozy autyzmu.
4. „Zaburzenie Aspergera: Przegląd historii i znaczenia” – Lorna Wing (1996), Kanadyjski Magazyn Psychiatryczny
   • W tym artykule Wing ponownie analizuje historię diagnozy Aspergera i jego wpływ na współczesne zrozumienie autyzmu.
5. „Połączenie autyzmu: Narracyjny przegląd” – Uta Frith (1991), Europejska Psychiatria Dziecięca i Młodzieżowa
   • Frith prezentuje ewolucję diagnozy autyzmu, w tym wkład Hansa Aspergera i jego kontynuatorów.

Ta lista zawiera zarówno klasyki w dziedzinie, jak i nowsze pozycje, które rzucają światło na ewolucję diagnozy autyzmu od czasów Hansa Aspergera do współczesności.

Pakiet „Uczucia i emocje” dla uczniów ze spektrum autyzmu. Scenariusze zajęć 15 zł

Arkusze, karty pracy, materiały dla dzieci i młodzieży ze spektrum autyzmu