Wstęp
W ostatnich dniach media informowały o dronach naruszających przestrzeń powietrzną Polski — zdarzenia te mogą wzbudzać niepokój, zwłaszcza u dzieci z ASD, które często są bardziej wrażliwe na zmiany i komunikaty o zagrożeniach. Jako pedagodzy i rodzice mamy zadanie, by dać im poczucie bezpieczeństwa, zrozumienia i wsparcia.
Poniżej znajdziesz propozycje, jak prowadzić rozmowy w klasie i w domu, by pomóc dzieciom z ASD przetworzyć takie wydarzenia, zredukować lęk i budować resiliencję.
Rozmowa w klasie – propozycje dla pedagogów
1. Przygotuj przestrzeń i język przystosowany do potrzeb
- Używaj prostego, jasnego języka. Unikaj metafor, które mogą być mylące („niebo spadło”, „atak” itp.). Lepiej: „słyszeliśmy, że w niektórych miejscach drony były, wojsko sprawdza, co się dzieje, żeby zapewnić bezpieczeństwo”.
- Zastosuj pomoc wizualną, ilustracje, schematy, tablice, której dziecko może zobaczyć co, jak i dlaczego. Dzieci z ASD często lepiej odbierają informacje wizualne niż długie wyjaśnienia werbalne.
2. Użyj „social stories” lub scenariuszy społecznych
- Stwórz prostą historię społeczną („story”), która pokazuje, co można zrobić, jeśli usłyszymy coś niepokojącego — np. hałas, dźwięk drona — i co mówią wtedy dorośli: rodzice, nauczyciele.
- W tej historii uwzględnij, kto jest odpowiedzialny za bezpieczeństwo: np. nauczyciel, wojsko, służby, rodzice, szkoła.
3. Odpowiedz na pytania, daj możliwość wyrażenia emocji
- Daj czas na pytania i wysłuchaj, co dzieci myślą, co czują. Często milczenie lub zachowania ucieczkowe maskują lęk.
- Normalizuj emocje: „To jest w porządku, że jesteś przestraszony / zaniepokojony. Wiele osób też się boi, nawet dorośli.”
4. Podkreśl to, co jest bezpieczne i co robimy
- Wytłumacz dzieciom, jakie kroki są podejmowane, aby zapewnić bezpieczeństwo: służby, monitoring, reagowanie.
- Mów, co szkoła robi: wyciszanie alarmów, komunikaty, procedury ewakuacyjne, informowanie rodziców.
5. Współpraca ze szkołą i rodziną
- Pedagog może skontaktować się z rodzicami, aby dowiedzieć się, jakie są reakcje dziecka w domu i jak wsparcie szkolne może być dostosowane.
- Wymiana informacji: rodzic może powiedzieć, jakie słowa lub historie pomagają, a czego warto unikać.
6. Nauka bezpieczeństwa w praktyce – dane i sieć kontaktów
Oprócz rozmów o emocjach i zagrożeniach warto uczyć dzieci konkretnych, praktycznych umiejętności, które mogą im pomóc, jeśli kiedykolwiek znajdą się w trudnej sytuacji (np. rozdzielenie od rodziców).
- Znajomość podstawowych danych
Dziecko powinno znać swoje imię i nazwisko, imiona rodziców oraz adres zamieszkania.
👉 W przypadku dzieci niemówiących lub mających trudności z pamięcią warto przygotować kartę bezpieczeństwa (np. plastikową zawieszkę, bransoletkę medyczną, karteczkę w plecaku) z tymi danymi. - Mapa najbliższych kontaktów
Razem z dzieckiem można stworzyć prostą, wizualną mapę – kto należy do jego „kręgu bezpieczeństwa”: rodzice, rodzeństwo, dziadkowie, wychowawca, pedagog, sąsiad, zaufany kolega.
👉 Dziecko wie, do kogo może się zwrócić o pomoc w różnych sytuacjach. - Co zrobić, gdy straci kontakt z rodzicem
Należy przećwiczyć proste kroki:- Zostań w jednym miejscu i nie oddalaj się.
- Zadzwoń do rodzica (jeśli dziecko ma telefon, naucz je wybierać numer).
- Poproś o pomoc zaufaną osobę dorosłą – policjanta, pracownika szkoły, sprzedawcę w sklepie.
- Pokaż kartę bezpieczeństwa z danymi.
📖 Przykład: Mama Jasia stworzyła prostą „książeczkę kontaktów” z obrazkami – zdjęcie mamy, taty, babci, wychowawczyni. Dzięki temu Jaś wiedział, że jeśli poczuje się zagubiony, może poprosić o kontakt z jedną z tych osób.
Rozmowa w domu – propozycje dla rodziców
1. Rozpocznij od poczucia bezpieczeństwa
- Przypomnij dziecku, że jesteś/zawsze jesteście razem, że dbacie o nie. („Jestem z Tobą, a dorośli pracują, by było bezpiecznie.”)
- Pozwól dziecku zauważyć, że to naturalne mieć lęk, że nie wszystkie wiadomości muszą oznaczać bezpośrednie zagrożenie dla niego/osoby bliskiej.
2. Dopasuj rozmowę do wieku, poziomu komunikacji i możliwości
- Jeśli dziecko mówi niewiele lub nie potrzeba zbyt skomplikowanych zdań – używaj krótkich, prostych zdań: „Słyszałeś o dronach? One są zbadane. Są ludzie, którzy pilnują, żeby nam nic się nie stało.”
- Zastosuj pomoce wizualne: obrazki, social stories w wersji domowej, np. „Jeśli usłyszę głośny dźwięk – udam się w bezpieczne miejsce” (np. przedsionek, pokój).
3. Użyj rytuałów i przewidywalności
- Rutyna daje poczucie bezpieczeństwa — np. zwyczaj rano lub wieczorem porozmawiać o tym, co się dzieje na świecie (tylko to, co jest naprawdę potrzebne), co się zrobi w razie czego.
- Przygotuj wspólnie plan bezpieczeństwa, który dziecko zna: co robić, gdzie się schronić, komu ufa (np. nauczyciel, policjant, mama / tata).
4. Wsparcie emocjonalne i regulacja
- Naucz prostych strategii relaksacyjnych: oddech – „wciągnąć powietrze przez nos, policzyć do 4, wypuścić powietrze przez usta”.
- Zastosuj techniki sensoryczne, jeśli dziecko ich wymaga – np. przytulanka, ulubiony kocyk, muzyka, chwila ciszy.
5. Cel rozmowy – nie zastraszać, ale informować
- Rozmowa nie ma służyć by budzić strachu, ale by zwiększyć poczucie kontroli: „Wiemy co się dzieje, wiemy, co robić.”
- Podkreśl, że dziecko ma prawo pytać, mówić, że się boi. Zachęcaj, by dzieliło się swoimi uczuciami.
Przykładowy scenariusz rozmowy
Mama / Tata: „Słyszałem/słyszałam, że w telewizji i radiu mówili o dronach, które były nad Polską. To może brzmieć strasznie. Chciałbym/chciałabym porozmawiać z Tobą o tym, co to oznacza.”
Dziecko: pytania mogą być: „Dlaczego drony? Czy jestem w niebezpieczeństwie?”
Rodzic odpowiada prostym językiem: „Drony to urządzenia latające, czasem używane przez wojsko, żeby sprawdzić, czy wszystko jest w porządku. W naszym kraju mamy ludzi, którzy dbają o to, żeby chronić przestrzeń — wojsko, służby. W większości miejsc nie ma zagrożenia bezpośrednio dla nas.”
Rodzic może zapytać: „Co czujesz, gdy myślisz o tych wiadomościach?” – daje przestrzeń, by dziecko wyraziło emocję.
Rodzic kończy rozmowę: „Jeśli będziesz się bać, mów — porozmawiam z Tobą, razem poszukamy, co nam pomoże się uspokoić.”
Co jest ważne, by pamiętać
- Dzieci z ASD często mają trudności z generalizowaniem — to, że coś złego się wydarzyło gdzieś daleko, nie oznacza, że u nich w domu coś będzie.
- Ich poczucie bezpieczeństwa mocno zależy od stabilności otoczenia – przewidywalność, jasność komunikacji, wsparcie dorosłych.
- Niektóre dzieci mogą reagować intensywniej – dźwięki, zobaczenie obrazów, wiadomości – warto dostosować to, co i ile przekazujesz.
Poniżej przykładowy wzór Karty Bezpieczeństwa:
🛡️ Karta Bezpieczeństwa – wzór do druku
Moje dane
- Imię i nazwisko: …………………………………………….
- Imię mamy: ……………………………………………………
- Imię taty: ……………………………………………………….
- Adres: …………………………………………………………..
- Numer telefonu do mamy: ……………………………
- Numer telefonu do taty: ………………………………
Moja mapa kontaktów
👉 Osoby, do których mogę się zwrócić o pomoc:
- ……………………………………………………………………
- ……………………………………………………………………
- ……………………………………………………………………
Co zrobić, jeśli zgubię się lub nie mam kontaktu z rodzicami?
- Zostań w bezpiecznym miejscu.
- Zadzwoń do mamy lub taty.
- Poproś o pomoc osobę dorosłą, którą znasz (nauczyciel, wychowawca, dziadkowie).
- Jeśli nie ma bliskiej osoby – poproś o pomoc policjanta, pracownika sklepu, ochroniarza.
- Pokaż tę kartę.
Podsumowanie
Rozmowy o możliwych zagrożeniach, takich jak drony naruszające przestrzeń powietrzną, powinny być prowadzone z empatią i jasnością. Dla dzieci z ASD bardzo ważne jest:
- użycie prostego języka i wsparcie wizualne,
- stworzenie bezpiecznej przestrzeni do mówienia o emocjach,
- wsparcie ze strony dorosłych (nauczycieli i rodziców), by dziecko wiedziało, że nie jest samo,
- powtarzanie, rutyna, przewidywalność — to pomaga obniżać lęk.
#arkusz #ASD #Asperger #aspiepozytywni #AspieZaklinaczka #autyzm #czytanie #dostosowanie #edukacja #emocje #IPET #kolorowanie #komunikacja #lekcja #logopedia #metody #MikiLittleAspie #mindfulness #motoryka #mowa #pedagog #percepcja #pozytywnyprzekazwspektrum #premium #przedszkole #psycholog #rewalidacja #rozwój #scenariusz #sensoryka #SI #społeczne #SylwiaBagińska #szkoła #terapia #tus #uczeń #umiejętnościspołeczne #uwaga #uważność #zabawa #zajęcia #ZespółAspergera #zmysły #ćwiczenia
autyzmwszkole.com 