Rytuały na specjalne okazje a rutyny

W kontekście życia codziennego, zarówno rytuały, jak i rutyny odgrywają istotne role, pomagając w tworzeniu porządku, przewidywalności i komfortu. Mimo że oba te pojęcia często są używane zamiennie, mają subtelne różnice w znaczeniu.

Rytuały na specjalne okazje:
Rytuały to szczególne sekwencje działań, ceremonie lub nawyki związane z konkretnymi wydarzeniami bądź sytuacjami. Charakteryzują się one symbolicznym znaczeniem, które nadaje im wyjątkowy charakter. Rytuały mają tendencję do wywoływania pozytywnych emocji, integrując uczestników w określony sposób i nadając danemu momentowi specjalny wymiar. Przykłady rytuałów mogą obejmować rodzinne śniadania w niedzielę, tradycyjne zwyczaje związane z określonym świętem, czy też ceremonie związane z osiągnięciami życiowymi.

Rutyny:
Rutyny to regularne, powtarzalne sekwencje działań lub czynności, które charakteryzują codzienne życie. Stanowią one stały porządek, który pomaga w zorganizowaniu dnia, co wprowadza element przewidywalności. Rutyny często pomagają w wykonywaniu codziennych obowiązków bez konieczności podejmowania świadomych decyzji, co przyczynia się do poczucia bezpieczeństwa i komfortu. Przykłady rutyn mogą obejmować poranne przygotowania do szkoły, określone godziny posiłków czy standardowy wieczorny rytuał przed snem.

Podczas gdy rytuały na specjalne okazje mają charakter symboliczny, wprowadzając wyjątkowy wymiar do konkretnych wydarzeń, rutyny koncentrują się na codziennym utrzymaniu porządku i przewidywalności. Obydwa te elementy odgrywają istotną rolę w życiu osób, szczególnie dla jednostek ze spektrum autyzmu, gdzie elementy rutynowe i rytualne mogą wpływać pozytywnie na samopoczucie oraz komfort w codziennym funkcjonowaniu.

Rozpoczęcie (5 minut):

1. Serdeczne przywitanie: Na początku zajęć, terapeuta serdecznie witając ucznia, może użyć stałego gestu powitalnego, na przykład uścisku dłoni, skinienia głowy lub migania. Konsystencja tego gestu może pomóc uczniowi w poczuciu bezpieczeństwa.
2. Tworzenie bezpiecznej atmosfery: Terapeuta powinien zadbać o stworzenie spokojnej i bezpiecznej przestrzeni, eliminując zbędne bodźce dźwiękowe czy wizualne, które mogą sprawić uczniowi dyskomfort.
3. Personalizacja przywitania: W zależności od zainteresowań ucznia, można dostosować formę przywitania. Na przykład, jeśli uczeń lubi konkretne zwierzę, terapeuta może przywitać go dźwiękiem tego zwierzęcia.
4. Przywołanie rutyny: Włączenie stałej, znanej rutyny na początku sesji może pomóc uczniowi w łagodnym przejściu do zajęć. To może być krótka piosenka powitalna, wspólny gest lub pytanie o to, jak się czuje.
5. Dostosowanie wymagań wizualnych: Można użyć tablicy z symbolami lub obrazkami przedstawiającymi etapy powitania, co pomoże uczniowi w zrozumieniu, co się dzieje i co się spodziewać.
6. Uczucie akceptacji: Terapeuta powinien wyrazić akceptację i zrozumienie, bez oceniania zachowań. Wyrażenie pozytywnego nastawienia wobec ucznia zawsze na początku spotkania może zbudować zaufanie.

Przykład: „Cześć [imię ucznia], witam cię bardzo serdecznie! Dziś mamy razem wspaniałą przygodę. Jak się dzisiaj czujesz? Chciałem cię powitać naszym specjalnym uściskiem dłoni, który oznacza, że dzisiaj czeka nas coś wyjątkowego.”

Zajęcia terapeutyczne: Rytuały na specjalne okazje dla ucznia ze spektrum autyzmu

1. Rozpoczęcie (5 minut):

• Serdeczne przywitanie ucznia i stworzenie bezpiecznej atmosfery.
• Krótka rozmowa na temat rytuałów, co to dla niego znaczy i czy ma jakieś ulubione rytuały.

2. Odkrywanie ulubionych rytuałów (15 minut):

• Poproszenie ucznia o wymienienie kilku sytuacji lub okoliczności, które uważa za wyjątkowe.
• Razem z uczniem zastanowienie się, czy już stosuje jakieś rytuały związane z tymi momentami.
• Stworzenie listy ulubionych rytuałów na specjalne okazje.

3. Tworzenie nowych rytuałów (20 minut):

• Zachęcanie ucznia do wymyślenia nowych rytuałów, które mogą dodatkowo urozmaicić specjalne okazje.
• Pomoc w określeniu kroków składających się na każdy rytuał.
• Razem z uczniem zapisanie nowych rytuałów na specjalne okazje.

4. Wizualizacja rytuałów (10 minut):

• Wykorzystanie narzędzi wizualnych, takich jak zdjęcia, rysunki czy symbole, aby przedstawić ulubione i nowo stworzone rytuały.
• Stworzenie specjalnej planszy wizualnej z rytuałami.

5. Próba nowych rytuałów (15 minut):

• Wypróbowanie jednego lub dwóch nowo stworzonych rytuałów w kontrolowanej i spokojnej przestrzeni.
• Obserwacja reakcji ucznia i zapisanie, jakie emocje wywołują nowe rytuały.

6. Rozmowa i refleksja (10 minut):

• Rozmowa na temat doświadczeń z próbowania nowych rytuałów.
• Pytanie, czy uczniowi podobało się wprowadzenie nowych elementów do specjalnych okazji.
• Wspólne zastanowienie się, jak rytuały mogą wpływać na samopoczucie i komfort ucznia.

7. Podsumowanie (5 minut):

• Podkreślenie znaczenia rytuałów jako narzędzi wsparcia i komfortu.
• Zachęta do kontynuowania praktyki nowo wprowadzonych rytuałów na co dzień.
• Serdeczne pożegnanie ucznia i wyrażenie radości z dzielenia tego czasu razem.

Zajęcia te mają na celu wsparcie ucznia ze spektrum autyzmu w identyfikacji, tworzeniu i eksplorowaniu rytuałów, które mogą wprowadzić poczucie bezpieczeństwa i przewidywalności w jego życiu.