Światowy Dzień Książki w pracy z uczniami ze spektrum autyzmu
Czy książka może leczyć? Czy bajka może pomóc dziecku zrozumieć, czym jest przyjaźń? Tak! Światowy Dzień Książki to doskonała okazja, by wykorzystać biblioterapię jako narzędzie wspierające rozwój społeczny i emocjonalny uczniów ze spektrum autyzmu. Poniżej znajdziesz inspirujący scenariusz zajęć rewalidacyjnych oparty na bajce terapeutycznej o przyjaźni, który łączy czytanie, rozmowę i działania rozwijające kompetencje społeczne.
📘 Dlaczego biblioterapia?
Biblioterapia to metoda terapeutyczna, która wykorzystuje odpowiednio dobrane teksty literackie do wspierania rozwoju emocjonalnego i społecznego dzieci. Dla uczniów z ASD bajka może stać się bezpieczną przestrzenią do rozmowy o emocjach, relacjach i wyzwaniach, z jakimi mierzą się na co dzień.
✨ Scenariusz zajęć: Bajka o przyjaźni
Tytuł zajęć: „Bajka o Małym Jeżu, który szukał przyjaciela”
Cele zajęć:
- rozwijanie umiejętności rozpoznawania i nazywania emocji,
- budowanie świadomości znaczenia relacji i przyjaźni,
- rozwijanie umiejętności komunikacyjnych,
- kształtowanie empatii i zrozumienia dla drugiego człowieka.
📖 Część 1: Czytanie bajki terapeutycznej
Bajka „Mały Jeż szuka przyjaciela”
Mały Jeż bardzo chciał mieć przyjaciela, ale bał się zbliżać do innych. Gdy próbował się zaprzyjaźnić z Zajączkiem, jego kolce przestraszyły szaraczka. Jeż był smutny i myślał, że nie nadaje się do przyjaźni. Aż pewnego dnia spotkał Krecika, który nie zwracał uwagi na wygląd Jeżyka i nie bał się jego kolców. Krecik powiedział: „Nie boję się Twoich kolców, bo widzę Twoje dobre serce”. Od tego dnia byli nierozłączni.
Poniżej znajduje się przykładowa, prosta karta pracy do zajęć pt. „Bajka o Małym Jeżu, który szukał przyjaciela”, stworzona z myślą o uczniach ze spektrum autyzmu.
🦔 KARTA PRACY – Bajka o przyjaźni
Imię dziecka: _______________________
Data: ___________________________
1. Kto był bohaterem bajki?
Zaznacz obrazek:
☐ Jeż
☐ Kaczka
☐ Kot
(Wstaw obrazki: jeża, kaczki, kota)
2. Co czuł Mały Jeż, gdy nie mógł znaleźć przyjaciela?
Połącz słowo z buźką:
😞 → smutek
😊 → radość
😡 → złość
3. Dokończ zdanie (można dorysować lub nakleić piktogramy):
Dobry przyjaciel to ktoś, kto…
(np. pomaga, słucha, bawi się, mówi „proszę” i „dziękuję”)
4. Narysuj swojego przyjaciela 🖍️
(Dowolny rysunek lub kolorowanka)
5. Jak możesz zaprosić kogoś do zabawy?
Zaznacz zdanie, które wybierasz:
☐ „Chcesz się pobawić?”
☐ „Idź sobie!”
☐ „Nie możesz się bawić!”
6. Moje magiczne słowo na dziś:
(Wybierz i zaznacz):
☐ proszę
☐ dziękuję
☐ przepraszam
☐ chcę się pobawić
🌟 Nagroda za udział w zajęciach:
(Dorysuj gwiazdkę lub daj naklejkę)
⭐ ⭐ ⭐ ⭐ ⭐
💬 Część 2: Rozmowa – Co czuje Mały Jeż?
Zadaj uczniom pytania:
- Dlaczego Mały Jeż był smutny?
- Co to znaczy być przyjacielem?
- Czy każdy może mieć przyjaciela?
- Jak można pokazać komuś, że chcemy się zaprzyjaźnić?
Dostosuj pytania do poziomu funkcjonowania uczniów. W razie potrzeby użyj kart emocji, piktogramów lub gestów.
🎨 Część 3: Twórcza ekspresja – Moja mapa przyjaźni
Dzieci rysują swoją „mapę przyjaźni” – mogą zaznaczyć na niej:
- kto jest ich przyjacielem (osoba, zwierzę, postać z bajki),
- co lubią robić z przyjaciółmi,
- jakie cechy ma dobry przyjaciel.
Dla uczniów niemówiących można zaproponować układanie obrazków lub wybieranie z gotowych ilustracji.
🧩 Część 4: Ćwiczenie społeczne – „Magiczne słowa przyjaźni”
Dzieci odgrywają scenki z wykorzystaniem zwrotów:
- „Czy chcesz się pobawić?”
- „Potrzebujesz pomocy?”
- „Dziękuję, że jesteś moim przyjacielem.”
Można wykorzystać pacynki, lalki lub ilustracje z bajki.
🌟 Podsumowanie zajęć
Porozmawiaj z uczniami:
- Czego się dziś dowiedzieliśmy?
- Jak możemy być dobrym przyjacielem?
- Czy chcielibyśmy stworzyć książeczkę o przyjaźni?
Zajęcia zakończ krótkim ćwiczeniem relaksacyjnym – np. głębokim oddechem lub masażykiem dłoni.
📌 Wskazówki dla nauczycieli i terapeutów:
- Używaj prostego języka i wizualnego wsparcia (piktogramy, obrazki).
- Daj dzieciom czas na odpowiedź i wyrażenie emocji.
- Zajęcia mogą być prowadzone indywidualnie lub w małych grupach.
- Bajka może być również nagrana i odsłuchiwana z odpowiednią pauzą na rozmowę.
❓ Najczęściej zadawane pytania
Czy bajkoterapia jest skuteczna dla dzieci z ASD?
Tak, jeśli bajki są odpowiednio dobrane i osadzone w znanych dziecku kontekstach. Ważna jest prostota przekazu i emocjonalna czytelność postaci.
Jak dobrać bajkę terapeutyczną?
Szukaj bajek o tematyce bliskiej codziennym trudnościom dziecka – przyjaźń, złość, nieśmiałość, relacje społeczne. Możesz też stworzyć własną bajkę!
Ile czasu powinny trwać zajęcia?
Optymalnie 30–45 minut, z uwzględnieniem przerw sensorycznych i indywidualnego tempa ucznia.
📚 Podsumowanie
Dzień Książki to nie tylko okazja do promowania czytelnictwa, ale również do wzmacniania więzi, rozwoju emocji i nauki relacji. Dzięki bajce terapeutycznej dziecko może odnaleźć cząstkę siebie w bohaterze i poczuć, że nie jest samo. Bo każda historia – nawet ta z jeżem i krecikiem – może być początkiem wielkiej zmiany w małym sercu.
Chcesz więcej scenariuszy zajęć terapeutycznych i rewalidacyjnych? Zajrzyj na naszą stronę: autyzmwszkole.com i świętuj z nami Światowy Dzień Książki – z empatią, czułością i siłą opowieści.
autyzmwszkole.com 