Jak wspierać rozwój językowy dziecka ze spektrum autyzmu w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym
📘 „Pierwsze kroki w nauce pisania i czytania – Ćwiczenia językowe dla dzieci z ASD”
Praktyczny e-book dla nauczycieli, terapeutów i rodziców dzieci ze spektrum autyzmu. Zawiera proste, skuteczne i angażujące ćwiczenia rozwijające mowę, rozumienie, świadomość fonemową oraz gotowość do nauki czytania i pisania.
💬 Komunikacja wspomagająca (AAC) • ✏️ Litery i głoski • 🧠 Zabawy sensoryczne • 📄 Scenariusze zajęć plus przykładowe materiały
➡️ Idealny do pracy w domu, przedszkolu i w klasie!
🎯 Grupa docelowa:
- Rodzice, nauczyciele, terapeuci pracujący z dziećmi z ASD (wiek 4–8 lat)
- Dzieci niemówiące, słabo mówiące, z opóźnionym rozwojem mowy i komunikacji
- Dzieci potrzebujące wspomagającej komunikacji (AAC), struktury i powtórzeń
🧩 Spis treści:
✅ Wstęp
- Krótkie wyjaśnienie specyfiki rozwoju językowego dzieci z ASD
- Rola rutyny, przewidywalności, powtórzeń i komunikacji wspomagającej
- Znaczenie pracy etapami: od dźwięków do sylab i słów
📖 Rozdział 1: Budowanie uwagi i gotowości do komunikacji
🎯 Cele:
- Rozwijanie kontaktu wzrokowego i wspólnego pola uwagi
- Nauka wskazywania, wybierania, komunikowania potrzeb
📌 Ćwiczenia:
- „Co wybierasz?” – pokazywanie dwóch obrazków i wybór (np. picie/jedzenie)
- „Wspólna zabawa” – patrzenie na ten sam przedmiot, mówienie jego nazwy
- „Podążaj za mną” – proste zabawy naśladowcze dźwięków i gestów
📖 Rozdział 2: Od dźwięku do litery – zabawy fonemowe
🎯 Cele:
- Rozpoznawanie i naśladowanie dźwięków
- Rozróżnianie głosek, budowanie świadomości fonemicznej
📌 Ćwiczenia:
- „Powiedz jak kotek” – dźwięki zwierząt i rzeczy (onamatopeje)
- „Co słyszysz na początku?” – obrazki + głoska początkowa
- „Głoska w dłoni” – słuchanie i zaznaczanie dźwięków ruchem ręki
✅ Można włączyć symbole PCS lub gesty MAKATON jako wsparcie komunikacji.
📖 Rozdział 3: Litery i wyrazy – pierwsze kroki w czytaniu i pisaniu
🎯 Cele:
- Rozpoznawanie liter i łączenie ich z głoskami
- Układanie prostych słów i sylab
- Wzmacnianie pamięci wzrokowo-słuchowej
📌 Ćwiczenia:
- „Literowe memory” – dopasowywanie liter i obrazków
- „Zbuduj wyraz” – klocki literowe lub magnetyczne litery
- „Napisz w piasku” – rysowanie liter palcem po sensorycznym materiale
📖 Rozdział 4: Komunikacja alternatywna (AAC) w nauce czytania
🎯 Cele:
- Ułatwienie rozumienia i wyrażania słów i potrzeb
- Łączenie obrazków z tekstem
📌 Ćwiczenia:
- „Czytamy piktogramy” – historyjki z symbolami
- „Opowiedz z obrazka” – układanie zdań z pomocą kart AAC
- „Moja książka” – tworzenie książeczki z obrazkami i podpisami
✅ Idealne dla dzieci niemówiących lub na początku drogi językowej.
📖 Rozdział 5: Rytuały i struktury wspierające naukę
🎯 Cele:
- Tworzenie powtarzalnej struktury nauki
- Utrwalanie poprzez rytm, rymy i codzienne rutyny
📌 Ćwiczenia:
- „Piosenka z literą dnia” – codzienne rymowanki z jedną literą
- „Plan dnia z literami” – łączenie działań z dźwiękami (np. M – mycie, J – jedzenie)
- „Rytuał czytania” – stały czas i miejsce na czytanie z dorosłym
✅ Zakończenie
- Wskazówki, jak monitorować postępy
- Lista aplikacji wspomagających naukę czytania dla dzieci z ASD
- Dodatki
✅ Wstęp
Rozpoczęcie nauki czytania i pisania to ważny etap w życiu każdego dziecka. Dla dzieci ze spektrum autyzmu (ASD) ten proces bywa jednak bardziej złożony i wymaga indywidualnego podejścia. Celem tego e-booka jest wsparcie rodziców, nauczycieli i terapeutów w rozwoju umiejętności językowych dziecka z ASD poprzez zabawę, strukturę i dostosowane ćwiczenia.
🔍 Specyfika rozwoju językowego dzieci ze spektrum autyzmu
Rozwój mowy i języka u dzieci z ASD może przebiegać nietypowo. Niektóre dzieci mówią bardzo wcześnie, ale nie rozumieją znaczeń społecznych komunikatów. Inne – długo pozostają niemówiące, ale mają wyraźne potrzeby i emocje, które próbują wyrażać w inny sposób. Często obserwuje się:
- echolalię (powtarzanie usłyszanych słów lub zwrotów),
- trudności z rozumieniem mowy i instrukcji,
- ograniczony zasób słów i trudności z łączeniem wyrazów w zdania,
- problemy z inicjowaniem i podtrzymywaniem rozmowy.
Dlatego tak ważne jest, by nauka czytania i pisania była wsparta indywidualnym rytmem rozwoju dziecka, jego stylem komunikacji oraz aktualnymi możliwościami poznawczymi.
🔁 Rola rutyny, przewidywalności i komunikacji wspomagającej
Dzieci w spektrum autyzmu czują się bezpieczniej i uczą się skuteczniej, gdy:
- wiedzą, co będzie się działo (plan dnia, wizualizacja),
- wiedzą, czego się od nich oczekuje (jasne komunikaty, obrazki, gesty),
- uczą się w sposób powtarzalny i przewidywalny (np. ten sam rytuał nauki liter),
- mogą korzystać z alternatywnych form komunikacji, takich jak:
- obrazki (PCS),
- gesty MAKATON,
- proste aplikacje komunikacyjne,
- książeczki komunikacyjne (PECS).
Wprowadzając komunikację wspomagającą (AAC), wspieramy nie tylko rozumienie, ale i ekspresję językową – nawet u dzieci niemówiących.
🔡 Znaczenie pracy etapami: od dźwięków do sylab i słów
Rozwój umiejętności czytania i pisania u dzieci z ASD powinien opierać się na pracy krok po kroku, z dużą liczbą powtórzeń i multisensorycznym podejściem.
🔤 Etap 1: Dźwięki i głoski
Dziecko uczy się rozpoznawać i naśladować dźwięki otoczenia, a potem głoski – to fundament świadomości fonologicznej.
🔡 Etap 2: Sylaby i rytm mowy
Zabawy z rytmem, klaskanie sylab, łączenie dźwięków w proste słowa. To etap budowania umiejętności analizy i syntezy słuchowej.
📝 Etap 3: Litery i słowa
Poznawanie liter, układanie prostych słów z kartoników, pisanie palcem po sensorycznych powierzchniach, rysowanie liter.
📖 Etap 4: Czytanie globalne lub sylabowe
Dla dzieci w spektrum często skuteczne są metody globalne (czytanie całych wyrazów) lub sylabowe – w zależności od preferencji dziecka.
Zrozumienie tych etapów i ich logicznego następstwa pomaga tworzyć ćwiczenia, które nie przytłaczają, ale budują pewność, motywację i poczucie sprawczości u dziecka.
Ten e-book zawiera konkretne zabawy, techniki i pomoce, które możesz wdrożyć już dziś – w domu, w przedszkolu lub w klasie.
🎯 Bo każde dziecko ma prawo uczyć się we własnym rytmie – a język może rozkwitać wtedy, gdy jest pielęgnowany z czułością, zrozumieniem i cierpliwością. 🌱
Kup eBook
Ebooki znajdują się w zakładce „eBooki” i na głównym szablonie strony.
autyzmwszkole.com 