Kreatywność i pomysłowość to cechy, które bez żadnej przesady można uznać za kluczowe dla rozwoju człowieka jako gatunku zajmującego szczególne miejsce wśród zwierząt. Przez całe tysiąclecia to właśnie dzięki tym cechom ludzie przekształcali świat wokół siebie, dokonywali odkryć i konstruowali mechanizmy. To one leżą u podstaw przełomowych wynalazków, literatury, sztuki, medycyny czy teorii społecznych. Jednak o ile dawniej twórcze myślenie było raczej domeną wybitnych jednostek, dziś staje się nieodzowne w codziennym życiu każdego człowieka: pracownika korporacji i sektora społecznego, nauczyciela, terapeuty, animatora kultury czy studenta.

Płynność i elastyczność myślenia, oryginalność i zdolność dopracowania pomysłu można w pewnym stopniu wyćwiczyć — tak jak ćwiczy się pamięć i szlifuje inteligencję. Spróbuj wykorzystać poniższe ćwiczenia na swoich lekcjach.

Ćwiczenie: Recepta

A teraz zachęcamy do myślenia oryginalnego, a więc unikania schematów, posługiwania się znanymi rozwiązaniami, czerpania z tego, co już inni wymyślili. Zadaniem jest sformułowanie kilku recept na dość nietypowe stany psychiki człowieka lub udany przebieg aktywności. Należy przestrzegać zasady pisania recepty, a więc posługiwać się sformułowaniami w trybie rozkazującym, w punktach i bez dyskusji!

Napisz receptę na udane wakacje.
Napisz receptę na trwałą przyjaźń.
Napisz receptę na szczęście w kartach.
Napisz receptę na udaną imprezę urodzinową.
Napisz receptę na dobry nastrój w jesienne wieczory.

Ćwiczenie: Dodaj i dokończ

Elaboracja to, jak pamiętamy, staranne dopracowanie pomysłów i duża ekspresja włożona w ich prezentację. To właściwość myślenia twórczego, bardzo ceniona przez nauczycieli literatury, którzy lubią starannie wykończone i dopracowane uczniowskie wypracowania.
Zacznijmy od naszego podpisu, który składamy często na różnych dokumentach i który rzadko jest estetyczny i dopracowany. Dodajmy do tego zwyczajnego podpisu jakieś nowe elementy, ale tak, żeby był interesujący, pełen ekspresji i różnił się znacznie od codziennego zawijasa.

Dokończ następujące porównania:

Życzenia, jak motyle, …
Uczciwość jest jak grunt…
Starość jest jak piasek…
Fantazja jest jak wiatr…

Sława jest jak woda…

Napisz jednostronicowe opowiadanie na jeden z wybranych tematów:

Za dużo zachodu.
Bez niej, bez niego.
Przodem.
Zwyczajny cud.
Nigdy więcej.

Dodaj własne pomysły do rozpoczętego rysunku, tak by stał się o wiele bogatszy i bardziej interesujący.

Bierzemy kilka nagłówków z prasy codziennej. Zadaniem jest dokończenie artykułu na wybrany temat nagłówkowy:

„Wizja letniego wypoczynku jest jak narkotyk”.
„Samosąd na złodzieju rowerów”.

„Chińszczyzna z piekła rodem”.
„Walentynki to też zysk”.
„Okulary idealne na żagle”.

Ćwiczenie: Rzecz

Twórcy nowej metody heurystycznej nazwanej SCAMPER, Bob Eberle i Bob Stanish (1996), dla pobudzenia zdolności tworzenia pomysłów wymyślili ciekawe ćwiczenie, w którym wychodzi się od następującego założenia. Oto pomysłowy, ale lekko szalony wynalazca wymyślił „Rzecz”, lecz nie bardzo wie on, do czego można jej używać. Naszym zadaniem jest pomóc wynalazcy i wymyślić różnorodne sposoby użytkowania tej „Rzeczy”. Im więcej i bardziej różnorodnych zastosowań, tym lepiej.
A oto ta „Rzecz” (tym razem wymyślona przeze mnie):

Ćwiczenie: Piękny wykres

A oto trzy dosyć proste i nieciekawe linie jakiegoś wykresu. Nie wiadomo, co one ilustrują. Znam ludzi, którzy uwielbiają oglądać wykresy, statystyki, tablice z wynikami, znam też takich uczonych, którzy wykresy, statystyki i tablice uwielbiają tworzyć i bez których nie wyobrażają sobie prezentacji wyników badań naukowych, nawet jakościowych. Cóż, tym wyznawcom psychometrii mogę zadedykować myśl znanego nam już Neila Postmana (2002, s. 45): „Wielu naszych psychologów, socjologów, ekonomistów i innych współczesnych kabalistów, aby poznać prawdę, ma do dyspozycji liczby albo nic”.
Ponieważ ćwiczymy zdolność dopracowywania i estetycznego (ekspresyjnego) uzupełniania pomysłów, naszym zadaniem w tym przypadku nie będzie ustalenie, co ten wykres rzeczywiście przedstawia, ale jak najładniejsze i najbogatsze uzupełnienie tych linii przez dodanie (dorysowanie) czegokolwiek, co naszym zdaniem upiększy go i ozdobi. Możemy na koniec rzeczywiście wymyślić, co ten wykres ilustruje i jaką prawidłowość lub rozwój (regres) jakiego zjawiska obrazuje.

Ćwiczenie: Opowiedz mi o niebie

Na koniec rozgrzewki dywergencyjnej proponuję ćwiczenie o charakterze literacko-oratorskim, które ma zachęcić uczestników sesji pomysłowości do jak najpiękniejszego, oryginalnego, ale i szczegółowego oraz plastycznego opowiadania o wybranym zjawisku. Można je wybrać z listy zamieszczonej poniżej. Opowiadać można na forum całej grupy, w parach bądź trójkach — ważne, żeby opowiadało na zmianę kilka osób.

Opowiedz mi o niebie.
Opowiedz mi o letniej burzy.
Opowiedz mi o świcie w górach.
Opowiedz mi o majowej łące.
Opowiedz mi o odlocie bocianów.
Opowiedz mi o jesiennym lesie.
Opowiedz mi o sztormie.
Opowiedz mi o nocy listopadowej.
Opowiedz mi o pierwszym śniegu.
Opowiedz mi o najzabawniejszej, Twoim zdaniem, komedii świata.

prof. Krzysztof J. Szmidt

źródło: