Kontekstualna terapia schematów

Reklamy

Kontekstualna terapia schematów to przełomowa książka integrująca terapię schematów z nurtami trzeciej fali terapii poznawczo-behawioralnych. Do podstawowego modelu Jeffreya E. Younga autorzy włączyli koncepcje i metody interwencji zaczerpnięte z terapii akceptacji i zaangażowania, terapii skoncentrowanej na współczuciu i psychoterapii opartej na analizie funkcjonalnej.

Pomagają one klientowi rozpoznać niezdrowe style radzenia sobie i wzorce zachowań oraz zwiększyć elastyczność psychologiczną. W zaktualizowanym modelu rolą terapeuty jest już nie tylko pomaganie w opracowaniu bardziej adaptacyjnej treści schematów, lecz również pogłębianie świadomości trybów, jako podstawowego mechanizmu zmiany. W książce opisano także techniki doświadczeniowe i skoncentrowane na emocjach.
Zasady pracy psychoterapeutycznej zostały objaśnione za pomocą opisów przypadków i dialogów z klientem, które szczegółowo ilustrują etap konceptualizacji i stosowanie poszczególnych strategii terapeutycznych. Ta ważna książka zawiera przejrzysty, kompleksowy plan postępowania, który ułatwi terapeucie opracowanie interwencji i pomoże skroić ją na miarę z wykorzystaniem skutecznych technik osadzonych w pełnej troski relacji terapeutycznej.

Rewalidacja scenariusze programy inspiracje dla uczniów ze spektrum autyzmu

Majstersztyk! Ta wnikliwa, lecz przystępna książka autorstwa wiodących specjalistów w swej dziedzinie to lektura obowiązkowa dla praktyków terapii schematów. Autorzy, zgłębiwszy zasady współczesnych terapii trzeciej fali, proponują innowacyjną, zaawansowaną wersję modelu Jeffreya E. Younga. Główną wartość książki stanowi bogactwo narzędzi służących konceptualizacji, budowaniu i wzmacnianiu trybu Zdrowego Dorosłego. Autorzy zgrabnie prowadzą czytelnika skomplikowaną drogą przez samo sedno terapii schematów, pokazując, jak znaleźć zdrową równowagę między potencjalnie konkurencyjnymi potrzebami więzi i autonomii.

dr n. med. Poul Perris
założyciel i były przewodniczący International Society of Schema Therapy,
dyrektor Swedish Cognitive Therapy Institute

„Kontekstualna terapia schematów” to inspirująca lektura. Jej autorzy jako jedni z pierwszych podjęli próbę integracji filarów tak zwanej trzeciej fali CBT:: terapii schematu i nurtów kontekstualnych. W twórczy, a zarazem praktyczny sposób starają się pokazać, jak łączyć w myśleniu i prowadzeniu terapii pracę ze schematami i trybami z podejściem terapii akceptacji i zaangażowania, a także z innymi modelami dotyczącymi rozwijania uważności, modyfikacji kontekstu i relacji z bolesnymi przeżyciami.

dr hab. n. med. Paweł Holas
psychiatra, psychoterapeuta trzeciej fali, superwizor terapii poznawczo-behawioralnej,
Wydział Psychologii Uniwersytetu Warszawskiego

Trudności w relacjach lub chęć zmiany sposobu reagowania w określonych sytuacjach to częste problemy sprowadzające klientów do gabinetu psychoterapeuty. „Chciałbym reagować inaczej, ale nie potrafię”, „Nie wiem, dlaczego się tak złoszczę”, „Nic się nie stało, a ja czuję, że się rozpadam” są sformułowaniami odzwierciedlającymi wewnętrzne wyzwania związane z codziennym funkcjonowaniem. Towarzyszące im poczucie „utknięcia” we własnych wzorcach zachowań lub pozostawania w „pułapce” przeżyć emocjonalnych, powoduje dyskomfort i uniemożliwia satysfakcjonujące życie. Źródeł nieadaptacyjnych sposobów działania szukać możemy w przeszłości i wczesnych doświadczeniach, mimo że zwykle nie jesteśmy świadomi ich znaczenia i zgubnego wpływu na bieżące wydarzenia. Gdy nieadaptacyjne wzorce reagowania są silne i mimo prób nie poddają się modyfikacji, możemy mówić o rysach lub zaburzeniach osobowości i rozważyć podjęcie pracy terapeutycznej.

Terapia schematów

Terapia schematów powstała jako podejście terapeutyczne stawiające sobie za wyzwanie pracę w obszarze zaburzeń osobowości i trudności w relacjach. Jeffrey E. Young, twórca metody, stworzył integracyjny model terapeutyczny silnie zakorzeniony w terapii poznawczej, ale czerpiący również z innych koncepcji psychoterapeutycznych takich jak terapia psychodynamiczna, Gestalt czy terapia skoncentrowana na emocjach. Osią wczesnego modelu Younga było wyróżnienie i opisanie osiemnastu wczesnych nieadaptacyjnych schematów, rozumianych jako zbiór przekonań, emocji i doświadczeń zakorzenionych w historii klienta i stanowiących stabilny wzorzec reagowania uruchamiany przez bieżące trudności. Terapia schematów szybko zyskała na popularności jako metoda łącząca ze sobą pracę na bieżących doświadczeniach przy uwzględnieniu historii klienta i odwołaniu się do przeżyć emocjonalnych. Niewątpliwą jej zaletą jest udowodniona w badaniach klinicznych skuteczność oraz spójność – wprowadzane interwencje mają swoje naukowe uzasadnienie, co stanowi o integracyjności podejścia w przeciwieństwie do stosowania zbioru pojedynczych technik „wyrwanych” z różnych metod terapeutycznych.

Tryby schematów

W początkowym kształcie terapia schematów koncentrowała się wokół wyróżniania wczesnych nieadaptacyjnych schematów, które mają swoje źródła w niezaspokojonych potrzebach w dzieciństwie. Zauważono jednak, że poza zbiorem doświadczeń i sposobów reagowania (schematy) człowiek przeżywa różne stany „tu i teraz” – innymi słowy może doświadczać siebie samego na różne sposoby. Czasem możemy czuć się spokojni i zrelaksowani, w innej sytuacji bezsilni i smutni, a jeszcze w innej „odcięci”, zdystansowani. Każda z tych cech opisuje tryb, w którym się znajdujemy i to właśnie praca nad trybami stała się główną osią terapii schematów. Identyfikowanie trybów i strategii radzenia sobie (trybów radzenia sobie) umożliwia wspólne stworzenie „mapy osobowości” i konceptualizacji, czyli zrozumienia funkcjonowania klienta i mechanizmów rządzących zachowaniem. Model trybów daje „przyjazne” narzędzia do opisu rzeczywistości psychicznej klienta, odwołując się do metafory teatru – dzieli tryby na te widoczne bezpośrednio „na scenie” (tryby radzenia sobie) i te schowane „za kulisami” czyli niejako głębiej w psychice. Metafora teatru otwiera również drzwi do charakterystycznej dla terapii schematów pracy z krzesłami – rozumienie funkcjonowania psychicznego przedstawia się poprzez przestrzenne ustawianie krzeseł reprezentujących poszczególne tryby (widoczne na scenie lub „za kulisami”).

Kontekstualność terapii schematu

Rozwój rodziny terapii poznawczo-behawioralnych (CBT), a w szczególności pojawienie się podejść z tzw. „3 fali” CBT, umożliwił rozszerzenie dotychczasowego modelu terapii schematów. Okazało się, że metody uważności (mindfulness) oraz terapii akceptacji i zaangażowania (ACT) z powodzeniem mogą być stosowane w pracy nad zmianą schematów i w modelu trybów. Akcent pracy terapeutycznej przesunął się z interwencji nakierowanych na modyfikację treści schematu na zmianę sposobu, w jaki odnosimy się do własnych doświadczeń i jak sobie z nimi radzimy. Szczególnie ważnym aspektem zaawansowanej wersji terapii schematów jest praca nad wzmacnianiem trybu Zdrowego Dorosłego. Jest on reprezentacją dojrzałości, zdrowia psychicznego i zrównoważonego sposobu myślenia. Wiele trudności w relacjach czy w przełamywaniu starych wzorców zachowań wynika właśnie z deficytów w zakresie tego trybu. Roediger, Stevens oraz Brockman pokazują, że tryb Zdrowego Dorosłego przekłada się na ACT-owe pojęcie elastyczności psychologicznej oraz daje się opisać za pomocą podstawowych procesów terapii akceptacji i zaangażowania – defuzji poznawczej, akceptacji, uważności, Ja jako kontekstu, wartości i zaangażowanego działania.

Mindfulness w spektrum autyzmu

Dla kogo jest ta książka?

„Kontekstualna terapia schematów” to pozycja wyjątkowa. Autorzy podjęli się trudnego zadania przedstawienia modelu terapii schematów w ujęciu kontekstualnym, z uwzględnieniem wpływu współczesnych interwencji zaczerpniętych z terapii akceptacji i zaangażowania, terapii skoncentrowanej na współczuciu, terapii opartej na analizie funkcjonalnej i metod uważności. Jednocześnie pozostali wierni wyjściowej teorii schematów stworzonej przez J. E. Younga. Podręcznik w jasny sposób tłumaczy zawiłości zasad pracy psychoterapeutycznej. Autorzy opisują strukturę zaawansowanej terapii schematów, poświęcają dużo przestrzeni na podkreślenie metod i wagi konceptualizacji trudności klienta, opisują interwencje pracy z trybami oraz budowania trybu Zdrowego Dorosłego. Niezwykle cenne są informacje dotyczące pracy wyobrażeniowej, relacji terapeutycznej oraz współpracy z trudnymi klientami. Poza dokładnymi opisami przedstawionych technik, pozycja zawiera przykładowe dialogi z pacjentami, ćwiczenia oraz praktyczne wskazówki dotyczące ich stosowania. Podsumowując, „Kontekstualna terapia schematów” to niezbędne wsparcie dla terapeutów czerpiących z podejścia terapii schematów oraz pozostałych podejść „trzeciej fali” terapii poznawczo-behawioralnych.

Autorka:

Karolina Ziegart-Sadowska – psycholog, absolwentka Uniwersytetu Warszawskiego, psychoterapeutka poznawczo-behawioralna, neurobiolog z wykształcenia i zamiłowania. Prowadzi psychoterapię dorosłych, dzieci i młodzieży w podejściu poznawczo-behawioralnym z wykorzystaniem technik “trzeciej fali” (ACT, Terapia Schematów, Mindfulness). Wspiera również rodziców w pokonywaniu trudności wychowawczych i kształtowaniu kompetencji rodzicielskich. W swojej pracy szczególną wagę przypisuje tworzeniu bezpiecznej, pełnej szacunku i otwartości relacji terapeutycznej. Ceni metody oparte o dowody naukowe. Prowadzi prywatną praktykę i tworzy portal nietylkopsycholog.pl.