Wypowiedzi pisemne – ćwiczenia

Program zajęć korekcyjno-kompensacyjnych dla uczniów z trudnościami w czytaniu i pisaniu realizowany w ramach zajęć korekcyjno-kompensacyjnych zorganizowanych na terenie szkoły, opracowany pod kątem specyficznych potrzeb ucznia wynikających z badań, obserwacji i zaleceń terapeutycznych dla II etapu nauczania uczniów:

• posiadających orzeczenie o potrzebie indywidualnego nauczania;
• posiadających IPET (Indywidualny Program Edukacyjno-Terapeutyczny) tworzony dla uczniów posiadających orzeczenie o niepełnosprawności w stopniu lekkim;
• posiadających opinię poradni psychologiczno-pedagogicznej, w tym poradni specjalistycznej;
• trudnościami w nauce wynikającymi z deficytów rozwojowych typu dysleksja, dysortografia, dysgrafia;
• ze specyficznym przyswajaniem wiedzy: autyzm, Zespół Aspergera, ASD i pokrewne;
• z deficytem uwagi,nadpobudliwością ruchową, ADHD, ADD i pokrewne;
• słabowidzących i słabosłyszących oraz z niedosłuchem;
• przewlekle chorych (cukrzyca, epilepsja, porażenie mózgowe);
• w stosunku do których stwierdzono potrzebę udzielenia pomocy psychologiczno-pedagogicznej (nieposiadających ani opinii, ani orzeczenia).

Cele terapeutyczne:

• „poznanie reguł rządzących tekstem pisanym;
• dostrzeganie różnic pomiędzy językiem mówionym a pisanym;
• wzbogacenie sposobu słownictwa ucznia, zwracanie uwagi na bogactwo form językowych:
• umiejętność sporządzania notatek, zwięzłego formułowania wypowiedzi, przestrzeganie graficznego układu wypowiedzi;
• doskonalenie umiejętności w zakresie poprawnej budowy zdań, stosowania znaków interpunkcyjnych;
• rozwijanie świadomości stylistycznej, stosowanie różnych struktur składniowych;
• doskonalenie umiejętności analizowania, syntezy i wyjaśniania treści;
• rozwijanie umiejętności zamykania myśli w granicach zdania;
• stosowanie środków językowych ożywiających narrację, umiejętność wprowadzania dialogu;
• kształcenie umiejętności opowiadania tekstu z punktu widzenia różnych postaci;
• doskonalenie formy wypowiedzi na podstawie własnych przeżyć;
• stosowanie wyrazów wprowadzających mowę niezależną, wskazujących na sposób i okoliczności mówienia oraz uczucia i postawę mówiącego;
• używanie formuł grzecznościowych w wypowiedziach stanowiących rozmowy, prośbę o informację bądź uprzejme polecenie;
• kształcenie umiejętności obserwowania ludzi i oceniania ich na podstawie postępowania;
• wyrabianie nawyku posługiwania się cytatami;
• wypracowanie nawyku zdobywania wiedzy z różnych źródeł oraz korzystania ze słowników: ortograficznego, poprawnej polszczyzny, wyrazów bliskoznacznych, frazeologicznego.

Symptomy wskazujące na występowanie trudności w sporządzaniu wypowiedzi pisemnych:

Problemy z:

• rozpoznaniem podstawowych form wypowiedzi (opis przedmiotu, opowiadanie, plan szczegółowy i ogólny);
• zachowaniem trójczłonowej kompozycji dłuższych form wypowiedzi (opowiadania, opisu, listu), np. brak wstępu lub zakończenia;
• wykorzystaniem w opowiadaniu wyrazów służących dynamizowaniu i ożywianiu akcji oraz słów określających następstwa czasowe, typu: najpierw, potem, w końcu;
• układaniem plany wydarzeń w formie równoważników zdań, zdań rozwiniętych lub pytań;
• redagowaniem opisu postaci lub przedmiotu z uwzględnieniem przymiotników jako wyrazów określających cechy osób lub przedmiotów;
• werbalizowaniem myśli i sądów, poleceń i dłuższych wypowiedzi.

Błędy stylistyczne, gramatyczne oraz wyrażenia potoczne w samodzielnie zredagowanych pracach.

Ubogie słownictwo, wadliwa struktura gramatyczna wypowiedzi ustnych i pisemnych.

Zakres ćwiczeń doskonalących umiejętność posługiwania się językiem pisanym

1. Dialog:

• zapis krótkiego dialogu;
• tworzenie krótkich wypowiedzi z użyciem dialogu;
• uzupełnienie brakującego fragmentu dialogu;
• wskazywanie dialogu w tekście literackim.

2. Pisma użytkowe:

• posługiwanie się skrótami wyrazowymi;
• redagowanie przepisu na wybraną potrawę według podanego planu;
• układanie zwięzłej i jednoznacznej treści komunikatu (ogłoszenia);
• redagowanie zaproszenia, życzeń okolicznościowych, krótkich życzeń dla kolegi z zachowaniem prawidłowego układu graficznego.

3. List, kartka pocztowa

• adresowanie listu lub kartki pocztowej;
• rozróżnianie nadawcy i adresata;
• stosowanie zwrotów grzecznościowych;
• znajomość zasad kompozycji listu;
• układanie krótkiego listu do kolegi, koleżanki;
• wykorzystywanie skrótów wyrazowych stosowanych w korespondencji.

4. Plan wydarzeń:

• porządkowanie punktów planu według kolejności wydarzeń;
• redagowanie ramowego planu krótkiego tekstu literackiego;
• układanie planu wydarzeń w formie zdań lub ich równoważników.

5. Opis:

• dostrzeganie różnic między opisem postaci a opisem przedmiotu;
• nazywanie cech charakteru i wyglądu bohatera;
• opisywanie postaci literackiej lub prawdziwej osoby z wykorzystaniem zgromadzonego słownictwa;
• wskazywanie pozytywnych i negatywnych zachowań bohaterów;
• wypowiadanie się na temat postaci literackiej, jej zachowania i działania;
• tworzenie słowniczka tematycznego związanego z opisywanym przedmiotem;
• opisywanie przedmiotów, zwierząt z wykorzystaniem słowniczka tematycznego oraz ułożonego planu;
• układanie kilkuzdaniowego opisu na podstawie bezpośredniej lub pośredniej obserwacji.

7. Sprawozdanie:

• składanie ustnego sprawozdania z wykonanej pracy;
• uczestniczenie w zbiorowym układaniu sprawozdania” (Naprawa, Tanajewska, Mach, Szczepańska 2017).

źródło: R. Naprawa, A. Tanajewska, C. Mach, K. Szczepańska: „Dostosowanie wymagań edukacyjnych do indywidualnych potrzeb rozwojowych…”, HARMONIA UNIVERSALIS, Gdańsk 2017