Scenariusz zajęć dla dzieci ze spektrum autyzmu
Wprowadzenie
Dzień Czekolady to idealna okazja, by połączyć przyjemność smakowania z nauką o emocjach. Dzieci ze spektrum autyzmu często mają trudności z rozpoznawaniem, nazywaniem i wyrażaniem uczuć – dlatego stworzyliśmy zajęcia sensoryczno-emocjonalne, które wspierają rozwój świadomości emocjonalnej poprzez zabawę i smak.
🎯 Cele zajęć:
- Rozpoznawanie i nazywanie podstawowych emocji (radość, smutek, złość, strach)
- Rozwijanie komunikacji wspomagającej i alternatywnej (np. PECS, piktogramy)
- Stymulacja zmysłu smaku, węchu i dotyku (integracja sensoryczna)
- Kształtowanie skojarzeń między smakami a emocjami
- Budowanie pozytywnych doświadczeń społecznych
🧒 Grupa wiekowa:
Dzieci w wieku 5–10 lat ze spektrum autyzmu
⏱ Czas trwania:
30–45 minut
📍 Miejsce:
Sala terapeutyczna, klasa lub kuchnia dydaktyczna
🧰 Potrzebne materiały:
- Piktogramy emocji (radość, smutek, złość, strach)
- Wyjaśnienie podstawowych emocji w tym radości.
- Tablica emocji lub plansza do komunikacji
- Małe miseczki z różnymi smakami czekolady (np. mleczna, gorzka, biała, z dodatkiem chilli lub soli – w bezpiecznej ilości)
- Chusteczki higieniczne i woda
- Kartki z rysunkami buziek (radość = uśmiech, złość = marsowa mina itd.)
- Kolorowe kredki, plastelina lub inne materiały plastyczne
- Opcjonalnie: gotowe etykiety z nazwami emocji
😊 Czym jest radość? (dla dzieci)
Radość to uczucie, które pojawia się wtedy, gdy dzieje się coś miłego, przyjemnego albo kiedy jesteśmy z kimś, kogo lubimy.
Możemy czuć radość, gdy:
🍫 jemy pyszną czekoladę,
🎈 bawimy się z przyjaciółmi,
🎁 dostajemy prezent,
🌞 świeci słońce i jest piękny dzień.
Kiedy jesteśmy radośni, często się uśmiechamy, skaczemy, śmiejemy się albo chcemy się przytulić.
Radość jest jak ciepłe światło w środku nas, które sprawia, że wszystko wydaje się lepsze.
Krótkie, proste i przyjazne dla dzieci opisy czterech podstawowych emocji, które możesz wykorzystać podczas zajęć:
😊 Radość
Radość to uczucie, które pojawia się, gdy coś miłego się dzieje.
Czujemy radość, gdy się bawimy, śmiejemy się, jemy coś pysznego albo jesteśmy z kimś, kogo kochamy.
Radość to uśmiech i ciepło w sercu.
😢 Smutek
Smutek pojawia się, gdy coś nas zasmuci – na przykład gdy zgubimy zabawkę albo nie możemy się z kimś pobawić.
Czasem, kiedy jesteśmy smutni, mamy ochotę się przytulić albo być sami.
Smutek to ciężkie uczucie w sercu i czasem łzy.
😠 Złość
Złość to uczucie, które przychodzi, gdy coś nas denerwuje albo nie zgadzamy się na coś.
Możemy być źli, gdy ktoś zabierze nam zabawkę albo coś się nie udaje.
Złość to napięcie w ciele, ściśnięte pięści i czasem głośny głos.
😨 Strach
Strach to uczucie, które pomaga nam uważać, gdy coś może być niebezpieczne albo nowe.
Czujemy strach, gdy jesteśmy w ciemnym miejscu albo coś nagle hałasuje.
Strach to szybkie bicie serca i chęć schowania się.
📋 Przebieg zajęć:
1. Powitanie i wprowadzenie w temat (5 min)
Prowadzący pokazuje planszę z tablicą emocji i mówi:
„Dziś jest Dzień Czekolady. Będziemy badać, jak różne smaki wpływają na nasze emocje i jak można je wyrazić. Czy czekolada może smakować jak radość?”
📌 Użyj piktogramów do pokazania emocji i zapytaj: „Jak się dziś czujesz?”
2. Zabawa „Smakuj i zgadnij emocję” (15–20 min)
Każde dziecko otrzymuje małą próbkę różnych smaków czekolady (każdy w osobnej miseczce lub kubeczku). Po spróbowaniu każdego rodzaju dziecko:
- pokazuje na planszy, jaką emocję wywołał smak,
- rysuje buzię z emocją,
- mówi lub wskazuje (np. PECS): „lubię / nie lubię”, „to mnie rozśmieszyło / zezłościło” itd.
📌 Przykład:
Czekolada z solą → dziecko mówi: „To dziwne!” i pokazuje minę zaskoczenia.
📌 Adaptacja: Dzieci bardziej wrażliwe sensorycznie mogą tylko powąchać czekoladę lub obserwować.
3. Tworzymy „emocjonalne tabliczki” (10 min)
Dzieci rysują lub lepią plastelinowe „tabliczki czekolady”, przypisując im emocje:
- brązowa tabliczka = radość
- ciemna = złość
- biała = spokój
- kolorowa z dodatkami = ekscytacja
🖍️ Można ozdobić je buźkami, naklejkami lub piktogramami.
4. Relaksacja: „Czekoladowy oddech” (5 min)
Dzieci wyobrażają sobie, że wąchają ciepłe kakao. Wdech przez nos (3 sekundy), wydech przez usta (4 sekundy). Ćwiczenie na wyciszenie.
5. Zakończenie i podsumowanie (5 min)
Każde dziecko może wybrać swoją ulubioną czekoladę (obrazek lub smak) i powiedzieć, jak się po niej czuje.
📌 Zadaj pytania wspierające:
- „Który smak był dla ciebie radosny?”
- „Jaki smak cię zaskoczył?”
- „Który byś chciał jeszcze raz?”
✅ Wskazówki dla nauczyciela/terapeuty:
- Zachęcaj, ale nie zmuszaj do próbowania.
- Używaj prostych pytań i obrazków.
- Obserwuj reakcje sensoryczne – niektóre dzieci mogą być bardzo wrażliwe na zapachy, faktury czy smaki.
📌 Podsumowanie:
„Czekoladowy dzień emocji” to nie tylko smakowita zabawa, ale także wartościowe wsparcie rozwoju emocjonalnego i sensorycznego dzieci z ASD. Łączenie smaków z emocjami pomaga w tworzeniu połączeń, które dzieci lepiej rozumieją i zapamiętują.
❓ Najczęstsze pytania:
Czy każde dziecko powinno próbować czekolady?
Nie. Zajęcia są elastyczne – dziecko może tylko dotykać, wąchać lub obserwować, jeśli nie jest gotowe na smakowanie.
Czy można użyć zamienników?
Tak – zamiast prawdziwej czekolady można użyć np. aromatów spożywczych, plasteliny o zapachu kakao lub obrazków.
Czy to zajęcia tylko na Dzień Czekolady?
Nie – można je również wykorzystać w ramach zajęć o emocjach, zmysłach lub integracji sensorycznej.
autyzmwszkole.com 