Kluczowe różnice w rozwoju mowy, interakcjach społecznych, funkcjonowaniu poznawczym oraz zachowaniach stereotypowych.

Jak te zaburzenia różnią się w zakresie komunikacji, poziomu funkcjonowania oraz radzenia sobie z bodźcami sensorycznymi. Jakie strategie wsparcia są najskuteczniejsze dla dzieci z ASD i zespołem Aspergera.

Zmiany w kryteriach diagnostycznych – autyzm i zespół Aspergera w kontekście ASD

W przeszłości autyzm i zespół Aspergera były klasyfikowane jako odrębne zaburzenia w ramach spektrum autystycznego. Zespół Aspergera wyróżniał się przede wszystkim brakiem opóźnień w rozwoju mowy oraz wyższym poziomem funkcjonowania społecznego. Jednak w 2013 roku, wraz z wprowadzeniem DSM-5 (Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders), te zaburzenia zostały połączone pod wspólnym pojęciem ASD (Autism Spectrum Disorder). Aktualnie ASD obejmuje różne stopnie nasilenia trudności w obszarze komunikacji i interakcji społecznych, a także ograniczonych, powtarzalnych zachowań.

Decyzja o połączeniu autyzmu i zespołu Aspergera wynikała z trudności w precyzyjnym rozgraniczeniu tych zaburzeń oraz z potrzeby uproszczenia diagnostyki. Teraz zaburzenia są oceniane na kontinuum, co pozwala na indywidualne podejście do potrzeb każdego pacjenta. Mimo zmiany w klasyfikacji, osoby z dawną diagnozą zespołu Aspergera często wciąż używają tego terminu, ponieważ odnosi się on do specyficznego profilu ich trudności, zwłaszcza w obszarze umiejętności społecznych i specyficznych zainteresowań.

Autyzm i zespół Aspergera to zaburzenia rozwoju ze wspólnego spektrum autyzmu, ale różnią się między sobą na kilku kluczowych poziomach, szczególnie w zakresie funkcjonowania społecznego i językowego. Choć oba zaburzenia obejmują trudności w komunikacji i interakcjach społecznych, istnieją istotne różnice, które pomagają je rozróżnić.

1. Poziom rozwoju językowego i komunikacyjnego

Jedną z głównych różnic między autyzmem a zespołem Aspergera jest poziom rozwoju mowy i komunikacji. U osób z klasycznym autyzmem rozwój języka może być opóźniony lub nawet nie rozwija się w pełni. Dzieci z autyzmem często mają trudności z rozumieniem języka oraz z ekspresją werbalną. Mogą korzystać z alternatywnych form komunikacji, takich jak PECS czy komunikacja niewerbalna.

W przypadku zespołu Aspergera rozwój mowy zazwyczaj nie jest opóźniony – dzieci z Aspergerem rozwijają mowę w typowym czasie, a często ich umiejętności językowe są wręcz zaawansowane. Jednak mimo prawidłowego rozwoju języka, osoby z zespołem Aspergera mają trudności z komunikacją społeczną. Często wykazują ograniczoną umiejętność prowadzenia rozmowy, mogą mówić w sposób monotoniczny, a ich sposób wyrażania się może być formalny lub nadmiernie szczegółowy.

2. Interakcje społeczne

Trudności w nawiązywaniu i utrzymywaniu relacji społecznych są charakterystyczne dla obu schorzeń, jednak objawy te mogą manifestować się inaczej. U osób z autyzmem trudności społeczne często wynikają z braku rozumienia zasad interakcji społecznych, co może prowadzić do wycofania się i ograniczonych kontaktów z otoczeniem. Dzieci z autyzmem mogą nie zwracać uwagi na innych lub unikać kontaktu wzrokowego.

Z kolei osoby z zespołem Aspergera mają silne zainteresowanie nawiązywaniem relacji, jednak często robią to w sposób nieadekwatny do sytuacji. Ich trudności polegają bardziej na interpretacji subtelnych sygnałów społecznych, takich jak mimika czy ton głosu, co sprawia, że ich interakcje mogą wydawać się nieodpowiednie. Często są postrzegani jako osoby „dziwne” lub „niezrozumiałe” społecznie, ponieważ ich zachowanie może być sztywne lub schematyczne.

3. Poziom funkcjonowania poznawczego i zachowania

Osoby z autyzmem mogą wykazywać różnorodne poziomy funkcjonowania intelektualnego – od głębokiej niepełnosprawności intelektualnej po wyjątkowe zdolności w wybranych dziedzinach (tzw. sawantyzm). Dzieci z autyzmem mogą mieć również ograniczoną zdolność do samodzielnego funkcjonowania i potrzebować intensywnej opieki.

Natomiast osoby z zespołem Aspergera zwykle prezentują przeciętny lub powyżej przeciętnej poziom inteligencji. Ich trudności wynikają głównie z problemów społecznych, a nie z opóźnienia intelektualnego. Często rozwijają one bardzo silne, wręcz obsesyjne zainteresowania określonymi tematami, co prowadzi do ich głębokiej wiedzy w tych dziedzinach.

4. Zachowania stereotypowe i sensoryczne

Zachowania powtarzalne oraz nietypowe reakcje sensoryczne są częste w autyzmie i zespole Aspergera, choć ich natężenie może się różnić. Osoby z autyzmem częściej wykazują silniejsze reakcje na bodźce sensoryczne, takie jak hałas, dotyk czy światło, co może prowadzić do przeciążenia sensorycznego i zachowań obronnych.

W przypadku zespołu Aspergera, choć występują podobne reakcje, są one zazwyczaj łagodniejsze. Często osoby z Aspergerem wykazują mniej intensywne zachowania stereotypowe, ale mogą koncentrować się na specyficznych zainteresowaniach i angażować się w powtarzalne działania z nimi związane.

Najczęściej zadawane pytania:

Czy zespół Aspergera jest łagodniejszą formą autyzmu?
Zespół Aspergera nie jest „łagodniejszą” formą autyzmu, lecz odrębnym zaburzeniem z tego samego spektrum. Różni się przede wszystkim w zakresie komunikacji językowej oraz funkcjonowania społecznego.

Jakie są najważniejsze różnice w rozwoju mowy między autyzmem a zespołem Aspergera?
Dzieci z autyzmem mogą mieć znaczne opóźnienia w rozwoju mowy, a niektóre mogą nie rozwinąć języka werbalnego. Dzieci z zespołem Aspergera rozwijają mowę prawidłowo, ale mają trudności z komunikacją społeczną.

Czy osoby z zespołem Aspergera potrzebują specjalistycznej pomocy?
Tak, osoby z zespołem Aspergera mogą potrzebować wsparcia, szczególnie w obszarze umiejętności społecznych, integracji sensorycznej oraz w radzeniu sobie ze stresem wynikającym z trudności społecznych.