Jak tworzyć przyjazne przestrzenie publiczne, jakie narzędzia komunikacyjne i aplikacje wspierają dorosłych z ASD, oraz jak dbać o rozwój osobisty.
Dorosłe osoby z zaburzeniami ze spektrum autyzmu (ASD) napotykają różnorodne wyzwania, które mogą obejmować trudności w komunikacji, nawiązywaniu relacji społecznych, czy radzeniu sobie z codziennymi zadaniami. W Polsce dostępnych jest wiele form wsparcia, które pomagają dorosłym osobom z ASD w funkcjonowaniu na co dzień. Wsparcie to obejmuje terapie behawioralne, zajęcia terapeutyczne, programy rehabilitacyjne, wsparcie psychologiczne i psychiatryczne oraz tworzenie przyjaznych przestrzeni w miejscach publicznych. Poniżej przedstawiamy najważniejsze formy pomocy dostępne dla dorosłych osób z ASD oraz inspiracje do samorozwoju.
1. Terapie behawioralne
Jednym z najważniejszych narzędzi wspierających osoby z ASD są terapie behawioralne, takie jak terapia behawioralno-poznawcza (CBT), która pomaga w radzeniu sobie z lękami, depresją czy trudnościami emocjonalnymi. CBT może być skuteczna w nauce radzenia sobie z wyzwaniami życia codziennego i poprawie umiejętności komunikacyjnych.
Terapia ABA (Applied Behavior Analysis) to kolejna skuteczna metoda, stosowana u dorosłych w celu kształtowania pożądanych zachowań społecznych oraz uczenia nowych umiejętności. Terapeuci ABA pomagają dorosłym osobom z ASD w rozwoju niezależności oraz poprawie jakości życia.
2. Zajęcia terapeutyczne i programy rehabilitacyjne
Dla dorosłych osób z ASD oferowane są również różnorodne programy rehabilitacyjne, które koncentrują się na rozwijaniu umiejętności społecznych, komunikacyjnych i zawodowych. Zajęcia terapeutyczne obejmują warsztaty umiejętności społecznych, treningi samodzielności oraz zajęcia z zakresu organizacji czasu.
Programy rehabilitacyjne, takie jak te oferowane przez fundację Synapsis, pomagają dorosłym osobom z ASD w integrowaniu się ze społeczeństwem poprzez naukę praktycznych umiejętności, takich jak planowanie codziennych zadań, zarządzanie budżetem czy obsługa technologii.
3. Wsparcie psychologiczne i psychiatryczne
Wsparcie psychologiczne jest kluczowe dla dorosłych osób z ASD, które często zmagają się z lękiem, depresją czy trudnościami emocjonalnymi. Psychoterapia indywidualna może pomóc w zrozumieniu i radzeniu sobie z emocjami, rozwijaniu umiejętności interpersonalnych oraz zwiększeniu pewności siebie.
Osoby z ASD mogą także wymagać wsparcia psychiatrycznego, szczególnie w przypadku współistniejących zaburzeń, takich jak depresja czy zaburzenia lękowe. Psychiatra może wspomóc farmakoterapię, która pomaga w regulacji nastroju i redukcji objawów związanych z ASD.
4. Tworzenie przyjaznych przestrzeni publicznych
Dostęp do przyjaznych przestrzeni publicznych, które uwzględniają potrzeby dorosłych osób z ASD, jest niezwykle ważny. Miejsca takie jak sklepy, urzędy czy środki transportu publicznego powinny być dostosowane do osób z nadwrażliwościami sensorycznymi.
Doskonałym przykładem są programy wprowadzające ciche godziny zakupów, kiedy to poziom hałasu i światła w sklepach jest zmniejszony, aby osoby z ASD mogły komfortowo korzystać z przestrzeni publicznych.
5. Informacja wizualna i wsparcie komunikacyjne
Osoby z ASD często korzystają z pomocy informacji wizualnej, która ułatwia zrozumienie otaczającego ich świata. Tablice informacyjne, schematy dnia oraz infografiki w miejscach publicznych mogą wspierać osoby z ASD w nawigacji i planowaniu codziennych zadań.
Aplikacje wspomagające komunikację to narzędzia, które umożliwiają dorosłym osobom z ASD łatwiejsze porozumiewanie się z otoczeniem. Przykłady aplikacji to Proloquo2Go i Grid3, które oferują interfejsy wspierające alternatywną komunikację, co jest szczególnie ważne dla osób z trudnościami w mówieniu.
Najczęściej zadawane pytania:
1. Jakie terapie są dostępne dla dorosłych osób z ASD?
Dostępne są terapie behawioralne, takie jak terapia ABA i terapia poznawczo-behawioralna, które pomagają w rozwoju umiejętności społecznych oraz radzeniu sobie z trudnościami emocjonalnymi.
2. Czy dorosłe osoby z ASD mogą korzystać z programów rehabilitacyjnych?
Tak, istnieją specjalne programy rehabilitacyjne, które wspierają dorosłych w nauce samodzielności, organizacji codziennych zadań oraz integracji społecznej.
3. Jakie wsparcie psychologiczne jest dostępne dla dorosłych osób z ASD?
Dostępne jest wsparcie w postaci psychoterapii indywidualnej oraz opieki psychiatrycznej, która może obejmować leczenie farmakologiczne.
4. Czy miejsca publiczne są dostosowane do potrzeb dorosłych osób z ASD?
Coraz więcej miejsc wprowadza udogodnienia, takie jak ciche godziny zakupów, ograniczenie bodźców sensorycznych oraz wizualne informacje ułatwiające nawigację.
5. Jakie aplikacje mogą pomóc dorosłym osobom z ASD w komunikacji?
Aplikacje takie jak Proloquo2Go i Grid3 wspierają alternatywną komunikację, co jest szczególnie przydatne dla osób z trudnościami w mówieniu.
Tworzenie przyjaznego środowiska dla dorosłych osób z ASD jest kluczowe dla ich integracji społecznej i poprawy jakości życia. Dzięki różnorodnym formom wsparcia – od terapii po technologie wspomagające komunikację – osoby z ASD mogą z powodzeniem radzić sobie w codziennym życiu. Poniżej umieściliśmy listę programów wspomagających.
Programy
Dorosłe osoby z ASD mogą korzystać z różnych programów rehabilitacyjnych, które pomagają w nauce samodzielności, organizacji codziennych zadań oraz w integracji społecznej. W Polsce istnieje kilka organizacji i fundacji, które oferują takie programy.
- Fundacja Synapsis – oferuje programy rehabilitacyjne, w tym Trening Umiejętności Społecznych (TUS), które pomagają osobom dorosłym z ASD w nauce funkcjonowania w społeczeństwie. Programy te wspierają rozwój kompetencji społecznych, poprawę komunikacji, a także radzenie sobie w sytuacjach codziennych, takich jak robienie zakupów, planowanie zadań czy zarządzanie czasem. Więcej o ich działalności znajdziesz na stronie Fundacji Synapsis: Fundacja Synapsis.
- Centrum Terapii i Rehabilitacji Autyzm w Polsce – oferuje programy rehabilitacyjne i terapeutyczne, które skupiają się na indywidualnych potrzebach osób dorosłych z ASD. Zajęcia te mogą obejmować terapie sensoryczne, treningi funkcjonowania w społeczeństwie oraz wsparcie w integracji na rynku pracy. Organizacja wspiera dorosłe osoby z ASD w rozwijaniu umiejętności potrzebnych do samodzielnego życia. Więcej o tych programach można dowiedzieć się tutaj: Autyzm w Polsce.
- Warsztaty Terapii Zajęciowej (WTZ) – to forma rehabilitacji społecznej i zawodowej, dostępna dla dorosłych osób z ASD. WTZ wspiera uczestników w rozwijaniu umiejętności zawodowych, co umożliwia im lepsze funkcjonowanie w życiu codziennym i przygotowanie do podjęcia pracy zawodowej. WTZ funkcjonują na terenie całego kraju i są dostępne dla osób dorosłych posiadających orzeczenie o niepełnosprawności.
- Zakłady Aktywności Zawodowej (ZAZ) – to miejsca, które umożliwiają osobom z ASD rozwijanie umiejętności zawodowych i zdobywanie doświadczenia zawodowego. ZAZ oferują wsparcie rehabilitacyjne oraz przygotowanie do pracy w chronionych warunkach, pomagając w budowaniu samodzielności i integracji zawodowej. Więcej informacji można znaleźć na stronach organizacji prowadzących ZAZ w różnych regionach Polski.
Programy te wspierają dorosłych z ASD w zwiększaniu samodzielności, radzeniu sobie z codziennymi wyzwaniami oraz rozwijaniu umiejętności potrzebnych do lepszego funkcjonowania społecznego i zawodowego.
Rozwój osobisty
Kilka pomysłów i inspiracji wspierających samorozwój, rozwój osobisty i poprawę nastroju:
1. Zajęcia artystyczne i kreatywne
Sztuka, rysowanie, malowanie, rękodzieło czy tworzenie biżuterii to wspaniałe formy wyrażania emocji oraz rozwijania umiejętności manualnych. Tego typu działania mogą pomóc w relaksacji, wyrażaniu uczuć i emocji, a także w budowaniu pewności siebie. Często osoby z ASD odnajdują spokój w artystycznej pracy, co pozytywnie wpływa na ich samopoczucie.
2. Joga i medytacja
Ćwiczenia z zakresu jogi oraz medytacja to doskonałe narzędzia do pracy nad koncentracją, relaksacją oraz równowagą emocjonalną. Osoby z ASD mogą korzystać z zajęć grupowych lub indywidualnych, a także z dostępnych w internecie kursów, które pozwolą im zredukować stres i poprawić ogólne samopoczucie.
3. Zajęcia sportowe
Aktywność fizyczna, taka jak spacery, pływanie, bieganie czy jazda na rowerze, może mieć ogromny wpływ na poprawę nastroju oraz samopoczucie. Regularne ćwiczenia fizyczne nie tylko wspierają zdrowie fizyczne, ale również pomagają w regulacji emocji i redukcji stresu.
4. Kursy online i rozwój zawodowy
Internet oferuje wiele kursów online, które mogą pomóc w rozwijaniu umiejętności zawodowych i osobistych. Kursy programowania, fotografii, edycji wideo, czy zarządzania czasem, finansami mogą być doskonałym sposobem na rozwój osobisty. Rozwijanie nowych kompetencji może poprawić poczucie własnej wartości i wzmocnić motywację.
5. Czytanie książek o samorozwoju
Osoby z ASD mogą czerpać inspirację z książek na temat rozwoju osobistego, radzenia sobie z emocjami i budowania pozytywnego nastawienia. Książki o tematyce mindfulness, inteligencji emocjonalnej, a także poradniki na temat zarządzania czasem mogą być bardzo pomocne.
6. Programy i aplikacje wspierające rozwój osobisty
Na rynku istnieje wiele aplikacji, które wspierają rozwój osobisty, np. Headspace do medytacji, Calm do relaksacji i snu, a także Todoist do zarządzania czasem. Takie narzędzia mogą wspomagać codzienną organizację oraz pozytywnie wpływać na zdrowie psychiczne.
7. Praca nad umiejętnościami społecznymi
Treningi umiejętności społecznych (np. w formie kursów lub warsztatów) mogą pomóc w rozwijaniu komunikacji, budowaniu relacji interpersonalnych i rozwoju emocjonalnym. Takie zajęcia mogą poprawić pewność siebie oraz umożliwić lepsze funkcjonowanie w grupach społecznych.
8. Warsztaty kulinarne
Gotowanie to nie tylko praktyczna umiejętność, ale również doskonały sposób na relaksację i twórcze wyrażanie siebie. Warsztaty kulinarne mogą pomóc w rozwijaniu zdolności planowania, organizacji, a także budować pewność siebie, zwłaszcza w przypadku przygotowywania posiłków dla innych.
9. Wolontariat
Zaangażowanie w wolontariat może być świetnym sposobem na rozwijanie empatii, naukę współpracy oraz integrację społeczną. Wolontariat w lokalnej społeczności, organizacjach charytatywnych, schroniskach dla zwierząt czy centrach pomocy to doskonały sposób na samorozwój i budowanie poczucia przynależności.
10. Zajęcia muzyczne
Nauka gry na instrumencie, śpiewanie czy udział w grupach muzycznych mogą pomóc w wyrażaniu emocji i rozwijaniu kreatywności. Muzyka może także działać terapeutycznie, pomagając zredukować stres i poprawić nastrój. Udział w zajęciach muzycznych może również wspierać rozwój umiejętności słuchowych oraz koncentracji.
11. Fotografia i filmowanie
Fotografia i tworzenie filmów to kolejne formy wyrażania siebie. Dokumentowanie codziennego życia, przyrody lub podróży może być satysfakcjonującym hobby. Nauka podstaw fotografii, edycji zdjęć i filmów to doskonałe narzędzie do rozwijania technicznych umiejętności oraz kreatywności.
12. Hodowla roślin i ogrodnictwo
Opieka nad roślinami i praca w ogrodzie to czynności, które pomagają redukować stres i wyciszać umysł. Ogrodnictwo, nawet na niewielką skalę (np. uprawa ziół na balkonie), może być doskonałą formą terapii i sposobem na rozwój samodzielności.
13. Pisanie i dziennikarstwo
Pisanie to doskonała metoda wyrażania swoich myśli, emocji i obserwacji. Prowadzenie dziennika, bloga, czy nawet próba pisania opowiadań lub poezji mogą rozwijać umiejętności językowe oraz pomagać w refleksji nad sobą i otaczającym światem. Regularne pisanie może być także sposobem na uporządkowanie myśli i kontrolowanie emocji.
14. Nauka języków obcych
Nauka nowego języka to doskonały sposób na rozwijanie pamięci, koncentracji i umiejętności komunikacyjnych. Możliwość nauki online sprawia, że jest to dostępne dla każdego. Znajomość obcych języków otwiera również drzwi do poznania nowych kultur i nawiązywania nowych znajomości.
15. Tworzenie własnych projektów DIY
Rękodzieło i projekty typu DIY (Do It Yourself) to kreatywny sposób na samorozwój i realizację własnych pomysłów. Można tworzyć dekoracje, naprawiać przedmioty domowe czy majsterkować. DIY rozwija cierpliwość, zdolności manualne i wprowadza poczucie satysfakcji z wykonanego projektu.
16. Nauka technik mindfulness
Techniki mindfulness, czyli uważności, pomagają w skupianiu się na chwili obecnej i redukowaniu stresu. Regularna praktyka medytacji mindfulness wspiera rozwój emocjonalny, poprawia zdolność radzenia sobie z trudnymi sytuacjami i uczy akceptacji własnych emocji.
17. Podróżowanie i odkrywanie nowych miejsc
Podróżowanie, zarówno bliskie, jak i dalekie, to okazja do odkrywania nowych kultur, miejsc i ludzi. Może pomóc w rozwoju samodzielności, elastyczności i radzenia sobie w nieznanych sytuacjach. Nawet krótkie wycieczki do pobliskich miejsc mogą być cennym doświadczeniem dla osób z ASD.
18. Udział w społecznościach online
Społeczności online skupiające osoby o podobnych zainteresowaniach mogą być świetnym miejscem do wymiany doświadczeń, wsparcia i rozwoju. Grupy tematyczne dotyczące hobby, samorozwoju, czy zdrowia psychicznego są doskonałym miejscem do nauki nowych rzeczy i dzielenia się swoimi osiągnięciami.
19. Samodzielne projekty i realizacja marzeń
Każda osoba ma unikalne marzenia i pasje. Zachęcanie do realizacji projektów, które są bliskie sercu – niezależnie czy to napisanie książki, stworzenie kolekcji prac plastycznych, czy założenie własnego biznesu – może być potężnym narzędziem do rozwijania pewności siebie i poczucia spełnienia.
Te pomysły mogą pomóc w rozwijaniu swoich talentów, poprawie samopoczucia oraz budowaniu poczucia wartości. Samorozwój nie tylko wspiera lepsze funkcjonowanie, ale także daje poczucie sensu i satysfakcji z życia.
Lista platform, kursów i aplikacji
Lista platform, kursów i aplikacji, które mogą wspierać dorosłe osoby z ASD w samorozwoju, nauce i poprawie nastroju:
Platformy z kursami online
- Udemy
Platforma z szeroką gamą kursów online, od programowania, przez fotografię, po rozwój osobisty i mindfulness. Udemy oferuje zarówno płatne, jak i darmowe kursy dostępne dla każdego.
Udemy – Kursy online - Coursera
Coursera oferuje dostęp do kursów prowadzonych przez renomowane uniwersytety i instytucje. Można znaleźć kursy związane z psychologią, zarządzaniem czasem, umiejętnościami społecznymi, a także kursy z zakresu zdrowia psychicznego i rozwoju osobistego.
Coursera – Kursy uniwersyteckie online - Skillshare
Platforma z kursami kreatywnymi, takimi jak fotografia, design, pisanie, malarstwo czy rozwój osobisty. Skillshare skupia się na praktycznych umiejętnościach, które mogą być rozwijane przez osoby z ASD.
Skillshare – Kreatywne kursy online - FutureLearn
FutureLearn oferuje kursy z różnych dziedzin, w tym zdrowia psychicznego, mindfulness, zarządzania stresem i umiejętności społecznych. Współpracuje z uniwersytetami i instytucjami na całym świecie.
FutureLearn – Kursy online
Aplikacje wspierające rozwój osobisty i komunikację
- Headspace
Aplikacja do medytacji i mindfulness, która pomaga w redukcji stresu, poprawie snu oraz lepszym zarządzaniu emocjami.
Headspace – Medytacja i Mindfulness - Calm
Popularna aplikacja do relaksacji i medytacji, która oferuje sesje mindfulness, treningi oddechowe oraz techniki wspomagające sen. Idealna dla osób z ASD w celu redukcji stresu i poprawy samopoczucia.
Calm – Relaksacja i Medytacja - Todoist
Aplikacja do zarządzania czasem i zadaniami, która pomaga w organizacji dnia, ustawianiu priorytetów oraz planowaniu codziennych zadań. Świetna dla osób potrzebujących wsparcia w organizacji.
Todoist – Zarządzanie zadaniami - Proloquo2Go
Aplikacja wspomagająca komunikację, szczególnie dla osób z trudnościami w mówieniu. Proloquo2Go jest intuicyjnym narzędziem, które umożliwia komunikację za pomocą obrazów i prostych fraz.
Proloquo2Go – Komunikacja alternatywna - Grid3
Aplikacja wspierająca alternatywną komunikację (AAC), pomagająca osobom z trudnościami w komunikacji w porozumiewaniu się poprzez prosty, wizualny interfejs.
Grid3 – Narzędzie do komunikacji - Insight Timer
Bezpłatna aplikacja do medytacji z ogromną biblioteką sesji prowadzonych przez nauczycieli z całego świata. Insight Timer oferuje również programy mindfulness i relaksacyjne, które mogą pomóc w redukcji stresu.
Insight Timer – Medytacja
Inne platformy wspierające rozwój osobisty
- Mindvalley
Platforma z kursami z zakresu samorozwoju, psychologii, zdrowia i zarządzania emocjami. Oferuje szeroki wybór materiałów, które pomagają w rozwoju osobistym.
Mindvalley – Kursy samorozwoju - Brilliant
Platforma edukacyjna skupiająca się na naukach ścisłych, matematyce i logice. Kursy są interaktywne i mogą pomóc w rozwijaniu zdolności analitycznych oraz logicznego myślenia.
Brilliant – Nauka przez zabawę
Te platformy, kursy i aplikacje mogą stanowić wsparcie w rozwoju osobistym, poprawie nastroju oraz w lepszym zarządzaniu codziennymi wyzwaniami. Korzystanie z nich może pozytywnie wpłynąć na samopoczucie, dając narzędzia do samodzielnego rozwoju.
Lista bardzo dobrych książek, które mogą wspierać dorosłe osoby z ASD w rozwoju osobistym, samorozwoju i poprawie nastroju:
1. „Niezwykłe umysły: Nadzieja, pomoc i zrozumienie dla osób z zespołem Aspergera i autyzmem” – Temple Grandin
Temple Grandin, znana na całym świecie osoba z autyzmem, dzieli się swoimi doświadczeniami, pomagając dorosłym z ASD zrozumieć siebie i odnaleźć swoje miejsce w społeczeństwie. To inspirująca książka dla osób z ASD, która pokazuje, jak radzić sobie z wyzwaniami i rozwijać swoje talenty.
2. „Jak mniej myśleć. Dla analizujących bez końca i wysoko wrażliwych” – Christel Petitcollin
Ta książka, choć nie bezpośrednio związana z ASD, może być niezwykle pomocna dla osób z tendencją do nadmiernej analizy i wrażliwości emocjonalnej, co często dotyczy dorosłych z ASD. Autor pomaga w nauce zarządzania myślami, lepszym zrozumieniu swoich emocji i unikania przytłoczenia.
3. „Mindfulness: Trening uważności” – Mark Williams, Danny Penman
Książka wprowadza czytelnika w techniki mindfulness, które pomagają w redukcji stresu i poprawie samopoczucia. To świetna propozycja dla osób z ASD, które chcą nauczyć się uważności i lepszego radzenia sobie z trudnymi emocjami.
4. „The Complete Guide to Asperger’s Syndrome” – Tony Attwood
Klasyczna pozycja dla osób z zespołem Aspergera i ich rodzin. Książka zawiera szczegółowe informacje na temat tego, jak funkcjonują osoby z ASD, jakie mogą mieć trudności i jak mogą pracować nad swoim rozwojem osobistym oraz społecznym.
5. „Samowspółczucie. Jak lepiej o siebie zadbać” – Kristin Neff
Książka o samowspółczuciu może pomóc osobom z ASD rozwijać zdrowe nawyki emocjonalne, ucząc je, jak być dla siebie wyrozumiałym i jak radzić sobie z negatywnymi myślami. Samowspółczucie jest kluczowe w budowaniu dobrego samopoczucia i pewności siebie.
6. „The Autistic Brain: Helping Different Kinds of Minds Succeed” – Temple Grandin
Kolejna książka Temple Grandin, która skupia się na neurobiologii autyzmu i pokazuje, jak różne rodzaje umysłów mogą rozwijać swoje unikalne talenty. To doskonała lektura dla dorosłych z ASD, szukających wskazówek, jak wykorzystać swoje mocne strony.
7. „Moje życie w spektrum. Autobiografia osoby z autyzmem” – Daniel Tammet
Autobiografia Daniela Tammeta, który żyje z zespołem Aspergera, pokazuje, jak można odnaleźć sens i sukces w życiu pomimo wyzwań związanych z ASD. Książka inspiruje i daje nadzieję na to, że można rozwijać się pomimo ograniczeń.
8. „Praca z osobami z autyzmem: Podręcznik terapeutyczny” – Tony Attwood
Książka oferuje praktyczne porady i strategie wspierania dorosłych osób z ASD w ich codziennym funkcjonowaniu. Skierowana do terapeutów, ale przydatna również dla dorosłych z ASD, którzy chcą lepiej zrozumieć procesy terapii.
9. „Rozwój wewnętrzny: Jak lepiej zrozumieć siebie i świat” – Osho
Książka o rozwoju duchowym i osobistym, która może pomóc w refleksji nad sobą, zrozumieniu swoich emocji i odkryciu drogi do wewnętrznego spokoju. Dla osób z ASD, które chcą pracować nad swoim rozwojem wewnętrznym, może to być wartościowa lektura.
10. „Zrozumieć autyzm” – Simon Baron-Cohen
Książka dostarcza wnikliwych informacji na temat autyzmu, pomagając zrozumieć, jak autystyczne mózgi przetwarzają świat. To kompendium wiedzy dla osób z ASD, które chcą zgłębić swoje zrozumienie samego siebie i znaleźć sposoby na rozwój.
Te książki mogą stanowić doskonałe wsparcie dla dorosłych osób z ASD, pomagając im w rozwoju osobistym, lepszym zrozumieniu siebie oraz poprawie jakości życia.
autyzmwszkole.com 