Formanty
Formanty – to cząstki słowotwórcze, za pomocą których tworzy się nowe wyrazy o zmodyfikowanym znaczeniu w stosunku do znaczenia ich podstawy słowotwórczej. Poprzez użycie formantów powstają na przykład zdrobnienia (np. -ek w wyrazach domek, kotek, maczek) lub zgrubienia (np. -isko w wyrazach bucisko, domisko). Dzięki formantom wyrazy te zyskały inne znaczenie w stosunku do znaczenia ich podstawy słowotwórczej. Cząstki -ek / -isko mówią o ‘małości’ i ‘wielkości’ czegoś, a także przekazują informacje o emocjach i ocenach: pierwszy pojawia się w wyrazach nacechowanych pozytywnie, a drugi – w wyrazach nacechowanych negatywnie lub ironicznie.
Maksymy
Maksymy to zwięźle sformułowane zdanie wyrażające pewną zasadę postępowania lub prawdę o życiu.
Wnoś swój wkład do konwersacji tak, jak tego w danym jej stadium wymaga przyjęty cel czy kierunek wymiany słów, w której bierzesz udział ~Paul Grice, Logika i konwersacja
Z tej ogólnej zasady wynikają kolejne maksymy które można grupować w czterech kategoriach:
- ilości (informować w ilości stosownej do celu konwersacji)
- jakości (podawać informacje prawdziwe; „nie mów tego, o czym sądzisz, że nie jest prawdą”)
- stosunku (mówić to co istotne dla tematu rozmowy)
- sposobu (mówić jasno i zrozumiale; „unikaj wieloznaczności, wypowiadaj się zwięźle”)
Inni autorzy rozwinęli teorię Grice’a i proponowali dłuższe listy reguł, dodając do wyżej wymienionych np. maksymę grzeczności czy maksymę informatywności.
Ćwiczenia
Zapisz odpowiednie formanty rzeczowników:
| Forma Podstawowa | Zdrobnienie |
|---|---|
| prosiak | prosiaczek |
| zabawka | |
| gwiazda | |
| jezioro | |
| szalik | |
| jabłko | |
| kaszel | |
| samochód | |
| kubek | |
| wazon | |
| koszyk | |
| lodówka | |
| zeszyt | |
| miska | |
| ołówek |
Zapisz formanty tak, żeby powstały odpowiednie przydawki:
| Kto?/Co? | Kogo?/Czego? |
|---|---|
| pan | pana |
| pani | |
| świnia | |
| kot | |
| pies | |
| koń | |
| krowa | |
| bocian | |
| babcia | |
| żyrafa | |
| sowa | |
| gęś | |
| niedźwiedź |
Zapisz dni tygodnia według współczesnej maksymy:
| Pierwszy dzień to | |
| Drugi dzień to | |
| Trzeci dzień to | |
| Czwarty dzień to | |
| Piąty dzień to | |
| Szósty dzień to | |
| Siódmy dzień to |
Określ pozycje dni tygodnia według współczesnej maksymy:
| Wtorek – który z kolei? | |
| Piątek – który z kolei? | |
| Czwartek – który z kolei? | |
| Środa – która z kolei? | |
| Sobota – która z kolei? |
Pokoloruj osobnym kolorem każdą poprawną parę części maksymy:
| Uparty jak | wół |
| Wierny jak | lis |
| Odważny jak | osioł |
| Silny jak | mrówka |
| Zdrów jak | paw |
| Zwinny jak | pies |
| Chytry jak | kot |
| Pracowity jak | ryba |
| Dumny jak | lew |
autor: Marta Wiśniewska
źródło: Ćwiczenia Językowe … Harmonia, Gdańsk 2015, wikipedia.org i inni
#arkusz #ASD #Asperger #AspieZaklinaczka #autyzm #dostosowanie #edukacja #emocje #grupa #IPET #komunikacja #lekcja #logopedia #metody #MikiLittleAspie #motoryka #mowa #pedagog #percepcja #program #przedszkolak #przedszkole #psycholog #rewalidacja #scenariusz #scenariusze #sensoryka #SI #sposoby #społeczne #szkoła #terapia #uczeń #umiejętnościspołeczne #uwaga #uważność #wskazówki #ZA #zabawa #zaburzenia #zajęcia #ZespółAspergera #zmysły #ćwiczenia Autyzm
autyzmwszkole.com 