Słowiańskie Boże Narodzenie. Czym były Szczodre Gody?
Większość z nas może nie zdawać sobie sprawy, że wiele polskich tradycji chrześcijańskich pochodzi z wierzeń i obrzędów słowiańskich. Szczodre Gody to święto, podczas którego celebrowano przesilenie zimowe oraz zwycięstwo światła nad ciemnością. Jak wyglądało słowiańskie Boże Narodzenie?
Słowianie, którzy zamieszkiwali polskie ziemie przed przyjęciem chrztu przez Mieszka w 966 roku, byli ludem rolniczym, który szanował i wielbił przyrodę. Do tego stopnia, że ich kalendarz i wierzenia były jej podporządkowane. Chrześcijanie nazywali ich wówczas poganami. Z resztą jak wszystkich, którzy wierzyli wówczas w innych Bogów.
Wiara Słowian była bowiem politeistyczna. Większość z bóstw była swoistą personifikacją zjawisk i żywiołów natury. Tak Swarożyc był bogiem ognia, a Dadźbóg – słońca. Dziewanna była boginią dzikiej przyrody, księżyca i łowów, a Marzanna uosabiała wegetację, śmierć i zimę. Dla Słowian najważniejszymi bogami był Perun, władca gromowładny i Weles, który panował nad podziemiami.
Czym są Szczodre Gody?
Jednak nie o różnicę w wierzeniach tu chodzi, lecz podobieństwa tradycji. A tych jest wiele. Dawni Słowianie również kolędowali, żeby życzyć innym rolnikom pomyślności w Nowym Roku. Obchodzili również Śmigus-Dyngus, jako pożegnanie zimy i przywitanie wiosny. Co więcej, nasi przodkowie praktykowali święto, które do złudzenia przypomina Boże Narodzenie, drugie po Wielkanocy najważniejsze święto Chrześcijan.
Ponieważ Słowianie zajmowali się rolnictwem, byli uważnymi obserwatorami pogody, natury i kosmosu. Zwracali uwagę na to, jak przyroda wpływa na ich życie. Chociaż (prawdopodobnie) nie znali się na fizyce i astronomii, to z uwagą i pokorą patrzyli w niebo. Na tej podstawie potrafili zidentyfikować niektóre gwiazdy i planety oraz określić ich położenie na niebie i dopasować to do cyklu rocznego. W zależności od pory roku, składali modły różnym bóstwom i dziękowali im za dary ziemi, wody i światła.
Pierwszym punktem obchodów był Szczodry Wieczór, który odbywał sięw nocy z 21 na 22 grudnia. Spożywano wówczas 12 różnych potraw, które symbolizowały 12 miesięcy w roku. W tym dniu rozpoczynano również wróżby na kolejny rok. Bogiem, którego czczono w tym czasie, był Weles, opiekun bogactwa i magii. Ludzie w tym czasie dzielili się chlebem.
Z siana lub słomy pod nakryciami robiono przepowiednie. Każdy losował słomkę, a im ładniejsza i dłuższa była słomka, tym lepszy miał być następny rok. Dawano sobie również drobne podarunki – najczęściej były to orzechy i jabłka, ale także drożdżowe placki, które nazywano „szczodrakami”.
Obchody Szczodrych Godów trwały nawet kilkanaście dni
Świętowanie Szczodrych Godów trwało przez kilkanaście dni, aż do 6 stycznia. Warto zwrócić uwagę na symbolikę Trzech Króli, którzy w tradycji chrześcijańskiej mieli podążać za gwiazdą betlejemską, w kierunku miejsca narodzin Jezusa. W tradycji Słowian, ową gwiazdą był Syriusz. To ciało niebieskie, które najjaśniej rozświetla niebo i leży w jednej linii z trzema jasnymi gwiazdami Pasu Oriona.
Szczodre Gody miały również wymiar upamiętnienia tych, którzy odeszli. W trakcie dni celebracji, na cmentarzach rozpalano ogniska na cześć zmarłych i organizowano uczty na ich cześć. Słowianie kładli również na stołach dodatkowy talerz, który miał czekać na ducha jednego ze zmarłych członków z rodziny. Palenie ognisk w trakcie świętowania miało również wymiar magiczny.
Słowianie chcieli w ten sposób pomóc Dadźbogowi w walce z mrokiem. Co ciekawe, Słowianie również mieli swoją choinkę. Wyglądała jednak zupełnie inaczej. W domach stawiano snopki zboża lub jemiołę, które miały symbolizować życie.
Szczodre Gody przypominają Boże Narodzenie
Podobieństw Godowych Świąt do chrześcijańskiego Bożego Narodzenia jest bardzo dużo. Największą różnicą jest zaś termin rozpoczęcia celebracji. Wyznawcy Chrześcijaństwa rozpoczynają świętowanie cztery dni później. Dlaczego? Prawdopodobnie chodziło o kompromis jeszcze z czasów starożytnego Rzymu.
Cesarz Konstantyn przyjmując Chrześcijaństwo, próbował pogodzić głęboką jeszcze wiarę „pogańską” z nowo przyjętą religią. Warto zwrócić uwagę na fakt, że Szczodre Gody są obchodzone do dziś przez niektóre związki wyznaniowe, czasem również jako wspomnienie folkloru i tradycji naszych przodków.
Niezależnie od tego w co wierzymy, warto pamiętać o tym, co ukształtowało współczesną rzeczywistość. Szczególnie, że kluczem do zrozumienia świata jest nie tylko nauka, ale i wiedza o przeszłości.
źródło: Leszek Matela „Tajemnice Słowian”, Barbara Ogrodowska „Polskie obrzędy i zwyczaje doroczne.”, Ziemisław Grzegorzewic „O bogach i ludziach. Praktyka i teoria Rodzimowierstwa Słowiańskiego.”
Podłaźniczka – polska i słowacka ozdoba świąteczna. Na ogół podłaźniczkę robiono z wierzchołka choinki odwróconego do góry nogami, który następnie zostawał przyozdabiany bibułą, cukierkami, jabłkami, orzechami, czy typowo polskimi światami, lub ze słomy. Taką ozdobę wieszano następnie nad stołem wigilijnym, lub w kącie. Podłaźniczka miała zapewniać domownikom szczęście i dobrobyt. Podłaźniczka wywodzi się z tradycji podłazów.
Trzymano go w domu do Trzech Króli, a następnie rytualnie palono. W niektórych tradycjach (por. informacje w artykule Święto Godowe) trzymano go do wiosny, młócono i z jego ziaren dokonywano pierwszego wiosennego zasiewu.
Na Lubelszczyźnie zwany też królem. Na południu Małopolski w Gorcach i okolicy zwany w gwarze Białych Górali łokótem (staropolski okłót/okłot).
Zwyczaj ustawiania snopa w chacie na Święto Godowe wywodzi się jeszcze z czasów przedchrześcijańskich i związany był z kultem przodków. Symbolizował ducha opiekuńczego domu. Został zaadaptowany przez chrześcijaństwo na terenie Ukrainy jako zwyczaj bożonarodzeniowy.
źródło: national-geographic.pl, pl.wikipedia.org
#arkusz #ASD #Asperger #AspieZaklinaczka #autyzm #dostosowanie #edukacja #emocje #grupa #IPET #komunikacja #lekcja #logopedia #metody #MikiLittleAspie #motoryka #mowa #pedagog #percepcja #premium #program #przedszkolak #przedszkole #psycholog #rewalidacja #scenariusz #scenariusze #sensoryka #SI #sposoby #społeczne #SylwiaBagińska #szkoła #terapia #uczeń #umiejętnościspołeczne #uwaga #uważność #zabawa #zaburzenia #zajęcia #ZespółAspergera #zmysły #ćwiczenia Autyzm
autyzmwszkole.com 