Zajęcia rozwijające uważność, zachwyt i koncentrację uwagi dla uczniów ze spektrum autyzmu w wieku 7-12 lat, inspirowane jesienią. W programie spacer zmysłów, tworzenie jesiennego kolażu oraz medytacja uważności czyli jak skutecznie wspierać rozwój umiejętności koncentracji i doceniania natury w jesiennym kontekście.

Grupa docelowa: Uczniowie ze spektrum autyzmu Wiek uczniów: 7-12 lat
Czas trwania: 45 minut
Cel główny: Rozwijanie umiejętności uważności, wzmacnianie zdolności do zachwytu nad otoczeniem oraz koncentracji uwagi w jesiennym kontekście.
Miejsce: Sala lekcyjna, teren szkolny lub park

Cele szczegółowe:

1. Wzmacnianie zdolności obserwacji zmian w przyrodzie związanych z jesienią.
2. Kształtowanie umiejętności koncentracji na bodźcach zewnętrznych (kolory, zapachy, dźwięki).
3. Rozwijanie uważności poprzez skupianie się na detalach otaczającego środowiska.
4. Wzbudzanie zachwytu nad pięknem natury poprzez kreatywne działania.

Przebieg zajęć:

1. Wprowadzenie – Jesienne zmiany w przyrodzie (10 minut)

• Nauczyciel rozpoczyna zajęcia od krótkiej rozmowy na temat jesieni, zachęcając uczniów do dzielenia się swoimi obserwacjami na temat tego, co zmienia się w ich otoczeniu.
• Uczniowie wspólnie wymieniają cechy jesieni, takie jak kolor liści, zapach ziemi, krótsze dni, chłodniejsze powietrze.
• Propozycja zadania: Nauczyciel pokazuje ilustracje przedstawiające różne aspekty jesieni i prosi uczniów, aby opowiedzieli, co widzą, słyszą, czują, kiedy myślą o jesieni.

2. Ćwiczenie uważności – „Spacer zmysłów” (15 minut)

• Jeśli to możliwe, zajęcia przenoszą się na zewnątrz (do parku lub na teren szkolny), gdzie uczniowie przechodzą przez „spacer zmysłów.”
• Nauczyciel zachęca uczniów do skupienia się na różnych aspektach otoczenia: dźwiękach liści pod stopami, szumie wiatru, kolorach liści, zapachach powietrza.
• Każdy uczeń ma za zadanie skupić się na jednym zmysłowym wrażeniu: na przykład przez kilka minut koncentrują się tylko na tym, co słyszą lub widzą.

3. Ćwiczenie zachwytu – Tworzenie jesiennego kolażu (10 minut)

• Po spacerze, uczniowie zbierają naturalne elementy (liście, kasztany, żołędzie, szyszki), które zwróciły ich uwagę.
• W sali lekcyjnej tworzą z zebranych materiałów jesienne kolaże na kartkach papieru, rozwijając swoją kreatywność i wyrażając zachwyt nad pięknem przyrody.
• Każdy uczeń może opowiedzieć o swoim kolażu, wskazując, dlaczego wybrał właśnie te elementy i co w nich go zachwyciło.

4. Ćwiczenie koncentracji – „Jesienne detale” (10 minut)

• Nauczyciel przygotowuje zestaw zdjęć przedstawiających jesienne krajobrazy lub detale (np. liście, krople rosy, drzewa).
• Uczniowie mają za zadanie przez kilka minut obserwować wybrane zdjęcie, koncentrując się na jego szczegółach, po czym opisują, co najbardziej przykuło ich uwagę.
• Następnie nauczyciel może zadać pytania wspomagające koncentrację: „Ile kolorów widzisz na liściu?”, „Co jeszcze zauważasz w tle zdjęcia?”.

5. Podsumowanie zajęć – Dzielenie się wrażeniami (5 minut)

• Na zakończenie uczniowie siadają w kręgu i dzielą się swoimi wrażeniami z zajęć. Nauczyciel zachęca do mówienia o tym, co najbardziej ich zachwyciło, jak czuli się podczas ćwiczeń uważności.
• Uczniowie mogą również zastanowić się, jak mogą praktykować uważność i koncentrację w codziennym życiu, nie tylko w szkole.

Podsumowanie

Zajęcia rozwijające uważność, zachwyt i koncentrację uwagi u uczniów ze spektrum autyzmu, związane z jesienią, mają na celu wzmocnienie umiejętności skupienia się na otoczeniu, doceniania jego piękna i lepszego rozumienia zmysłowych doświadczeń. Ćwiczenia pomagają uczniom rozwijać koncentrację oraz umiejętność wyrażania emocji i zachwytu w sposób kreatywny.

Jesienna medytacja uważności

Czas trwania: 5-10 minut
Cel: Wyciszenie, rozwijanie uważności, koncentracja na zmysłach i otoczeniu.

Instrukcja dla nauczyciela/terapeuty:

1. Wprowadzenie:
   • Poproś uczniów, aby usiedli wygodnie na krzesłach lub na podłodze, w pozycji, która jest dla nich komfortowa.
   • Wyjaśnij, że teraz spróbujemy skupić się na sobie i otoczeniu, zwracając uwagę na to, co odczuwamy i słyszymy.
2. Początek medytacji:
   • Zachęć uczniów, aby zamknęli oczy lub skupili wzrok na jednym punkcie przed sobą.
   • Powiedz: „Zacznijmy od wzięcia kilku głębokich oddechów. Weź wdech przez nos, poczuj, jak powietrze wypełnia twoje płuca, a potem wypuść powoli powietrze ustami.”
   • Powtórz ćwiczenie oddechowe kilka razy, pomagając uczniom uspokoić oddech.
3. Skupienie na dźwiękach:
   • Powiedz: „Teraz spróbuj skupić się na dźwiękach wokół ciebie. Może słyszysz szelest liści za oknem, może dźwięki wiatru. Nie musisz robić nic innego, tylko słuchaj.”
   • Pozwól uczniom przez chwilę skoncentrować się na dźwiękach otoczenia.
4. Skupienie na odczuciach:
   • Powiedz: „Teraz zwróć uwagę na swoje ciało. Jak czujesz swoje stopy na podłodze? Jak czujesz ubranie, które dotyka twojej skóry? Może jest ci ciepło, może chłodno? Po prostu obserwuj te odczucia.”
   • Daj uczniom chwilę na skupienie się na ich zmysłowych doznaniach.
5. Wyobrażenie jesieni:
   • Powiedz: „Wyobraź sobie, że jesteś w lesie jesienią. Widzisz drzewa pełne kolorowych liści: czerwonych, pomarańczowych, żółtych. Czujesz chłodne, świeże powietrze na twarzy. Słyszysz delikatny szum liści pod stopami. Jakie kolory widzisz? Jakie zapachy czujesz?”
   • Daj uczniom chwilę na wyobrażenie sobie jesiennego krajobrazu i zachęć ich do odczuwania spokoju i piękna przyrody.
6. Powrót do rzeczywistości:
   • Powiedz: „Powoli weź głęboki oddech. Zwróć uwagę na to, gdzie jesteś, co czujesz w tej chwili. Gdy będziesz gotowy, powoli otwórz oczy.”
   • Zachęć uczniów, aby dzielili się swoimi odczuciami po medytacji.

Podsumowanie: Medytacja jesienna dla dzieci ze spektrum autyzmu pomaga im wyciszyć się, skupić na otaczających bodźcach i rozwijać uważność w sposób dostosowany do ich potrzeb. Regularna praktyka takiej medytacji wspiera ich umiejętności koncentracji oraz pozwala cieszyć się chwilą i otoczeniem.