Czym się różnią, jakie są najnowsze badania w tej dziedzinie i jak wspierać osoby ze spektrum autyzmu.

Autyzm i zespół Aspergera to dwa zaburzenia neurorozwojowe, które należą do spektrum autyzmu (ASD). Choć mają wiele cech wspólnych, istnieją między nimi istotne różnice. W artykule wyjaśnimy, czym różnią się te dwie diagnozy, jak wpływają na codzienne funkcjonowanie oraz jakie są najnowsze badania w tym obszarze.

Co to jest autyzm?

Autyzm to zaburzenie rozwojowe charakteryzujące się trudnościami w komunikacji, interakcjach społecznych oraz występowaniem powtarzalnych wzorców zachowań. Objawy autyzmu mogą mieć różne nasilenie – od łagodnych po bardzo głębokie, co powoduje, że nie ma jednego uniwersalnego obrazu tej diagnozy.

Objawy autyzmu:

• Trudności w nawiązywaniu i utrzymywaniu relacji społecznych.
• Ograniczone zdolności komunikacyjne – zarówno werbalne, jak i niewerbalne.
• Powtarzalne zachowania (np. machanie rękami, układanie przedmiotów w określonym porządku).
• Nadwrażliwość lub niedowrażliwość na bodźce sensoryczne.
• Stereotypowe zainteresowania i sztywne przywiązanie do rutyny.

Czym jest zespół Aspergera?

Zespół Aspergera (ZA) był przez wiele lat traktowany jako odrębna jednostka diagnostyczna, jednak w 2013 roku został włączony do spektrum autyzmu w klasyfikacji DSM-5 (Diagnostyczny i Statystyczny Podręcznik Zaburzeń Psychicznych). Osoby z zespołem Aspergera zazwyczaj nie mają opóźnień w rozwoju mowy i inteligencji, ale wykazują trudności w zakresie relacji społecznych i elastycznego myślenia.

Objawy zespołu Aspergera:

• Trudności w rozumieniu norm społecznych i emocji innych osób.
• Sztywne, intensywne zainteresowania, często wąskie i specjalistyczne.
• Dosłowne rozumienie języka i trudności z interpretacją metafor oraz ironii.
• Niechęć do zmian, potrzeba przewidywalności i rutyny.
• Nieprawidłowa intonacja i sposób mówienia (np. zbyt formalny, monotonny).

Kluczowe różnice między autyzmem a zespołem Aspergera

Jak diagnozować autyzm i zespół Aspergera?

Diagnoza zarówno autyzmu, jak i zespołu Aspergera wymaga szczegółowej oceny przeprowadzonej przez specjalistów, takich jak psycholodzy, psychiatrzy i terapeuci zajęciowi. Proces diagnostyczny obejmuje:

• Wywiad z rodzicami lub opiekunami.
• Obserwację zachowania dziecka.
• Testy psychologiczne oceniające zdolności komunikacyjne i społeczne.
• Analizę rozwoju mowy i inteligencji.

Najnowsze badania i podejście do spektrum autyzmu

W ostatnich latach coraz więcej badań podkreśla, że różnice między autyzmem a zespołem Aspergera mogą wynikać nie tylko z poziomu funkcjonowania, ale także z indywidualnych cech danej osoby. W 2013 roku, wraz z wprowadzeniem DSM-5, zespół Aspergera przestał być traktowany jako odrębna jednostka diagnostyczna, a jego cechy zostały włączone do spektrum autyzmu (ASD). Nie oznacza to jednak, że różnice między osobami z ZA a osobami z innymi formami autyzmu zniknęły – w praktyce terapeutycznej nadal uwzględnia się indywidualne potrzeby każdej osoby.

Wspieranie osób ze spektrum autyzmu

Osoby zarówno z autyzmem, jak i zespołem Aspergera mogą korzystać z różnych form wsparcia, w tym:

• Terapia behawioralna – np. terapia stosowanej analizy zachowania (ABA), wspierająca rozwój umiejętności społecznych i komunikacyjnych.
• Trening umiejętności społecznych (TUS) – nauka interpretacji norm społecznych, rozwijanie empatii i nawiązywania relacji.
• Wsparcie edukacyjne – dostosowanie metod nauczania, wprowadzenie narzędzi ułatwiających naukę, np. wizualnych harmonogramów.
• Integracja sensoryczna (SI) – pomoc w regulacji nadwrażliwości lub niedowrażliwości na bodźce zewnętrzne.

Podsumowanie

Chociaż autyzm i zespół Aspergera należą do spektrum autyzmu, istnieją między nimi istotne różnice, szczególnie w zakresie rozwoju mowy, funkcjonowania społecznego i poziomu inteligencji. Najnowsze badania podkreślają, że każda osoba ze spektrum autyzmu jest unikalna, dlatego podejście diagnostyczne i terapeutyczne powinno być indywidualnie dopasowane do jej potrzeb.

Najczęściej zadawane pytania

1. Czy zespół Aspergera to łagodniejsza forma autyzmu?

Nie do końca. Zespół Aspergera charakteryzuje się specyficznym profilem funkcjonowania, ale nie oznacza, że trudności osób z ZA są mniejsze niż u osób z autyzmem.

2. Czy można „wyrosnąć” z autyzmu lub zespołu Aspergera?

Nie, autyzm i ZA to zaburzenia neurorozwojowe, które trwają przez całe życie, jednak odpowiednie wsparcie może znacząco poprawić funkcjonowanie.

3. Jakie są największe wyzwania dla osób z zespołem Aspergera?

Najczęściej są to trudności w relacjach społecznych, adaptacja do zmian oraz interpretacja komunikacji niewerbalnej.