Jak rozwijać Teorię Umysłu za pomocą prostych ćwiczeń, które angażują i uczą empatii.
Rozwijanie umiejętności społecznych, takich jak rozumienie emocji i intencji innych osób, jest kluczowym elementem pracy z uczniami ze spektrum autyzmu (ASD). Teoria Umysłu, czyli zdolność do rozumienia, że inni mają myśli, emocje i przekonania różne od naszych, bywa trudnym obszarem dla dzieci z ASD. Oto lista gier i zabaw, które wspierają rozwój tych umiejętności, dostosowana do potrzeb dzieci w różnym wieku.
1. Zabawa w „Co czuje postać?”
Cel: Rozwijanie zdolności do identyfikacji emocji na podstawie mimiki i sytuacji.
- Przygotuj zestaw obrazków przedstawiających osoby w różnych sytuacjach (np. ktoś trzyma prezent, ktoś stoi w deszczu).
- Zapytaj dziecko, co może czuć dana postać i dlaczego.
- Rozszerz ćwiczenie, prosząc dziecko o podanie przykładów sytuacji, w których samo czuło podobne emocje.
Wariant: Użyj zdjęć z gazet, książek lub stwórz własne rysunki.
2. Gra „Zgadnij, co myślę”
Cel: Ćwiczenie przewidywania intencji innych.
- Jedna osoba opisuje sytuację, np. „Kasia patrzy na cukierki na stole.”
- Dziecko zgaduje, co może myśleć Kasia (np. „Chce zjeść cukierka”).
- Rozmawiajcie o różnych możliwych interpretacjach.
Wskazówka: Stopniowo wprowadzaj bardziej złożone scenariusze, które wymagają uwzględnienia kontekstu.
3. „Teatralne emocje”
Cel: Rozwijanie empatii i rozpoznawania emocji poprzez odgrywanie ról.
- Przygotuj karty z nazwami emocji (np. radość, smutek, złość, zaskoczenie).
- Dziecko losuje kartę i odgrywa scenkę ilustrującą daną emocję.
- Pozostali uczestnicy zgadują, jaka to emocja, i dyskutują, w jakiej sytuacji mogłaby wystąpić.
Wariant: Użyj lustra, aby dziecko mogło obserwować swoją mimikę.
4. Komiksowe historie
Cel: Ćwiczenie rozumienia intencji i ciągu przyczynowo-skutkowego.
- Stwórz prosty komiks z niedokończonymi dialogami lub brakującymi kadrami.
- Dziecko uzupełnia historie, odpowiadając na pytania: „Co mogło się stać?”, „Co postać chciała osiągnąć?”
Przykład: Postać A daje balon Postaci B, ale balon pęka. Co teraz czują i myślą bohaterowie?
5. Zabawa „Lustro”
Cel: Rozwijanie świadomości własnej mimiki i odczytywania emocji innych.
- Stań naprzeciw dziecka i pokaż wyraz twarzy ilustrujący emocję.
- Dziecko musi Cię „naśladować w lustrze” i odgadnąć, co czujesz.
Wariant: Zamieńcie role – dziecko pokazuje emocje, a Ty zgadujesz.
6. „Dlaczego tak się stało?”
Cel: Zrozumienie przyczyn emocji i zachowań.
- Opowiedz krótką historię, np. „Piotrek zgubił ulubioną zabawkę.”
- Zapytaj dziecko: „Dlaczego Piotrek jest smutny?”, „Co może zrobić, żeby poczuć się lepiej?”
Rozszerzenie: Włącz do historii pytania o inne postacie – jak ich emocje mogą wpływać na sytuację?
7. Gry planszowe wspierające Teorię Umysłu
Cel: Ćwiczenie współpracy, rozumienia perspektyw innych i reagowania na emocje.
- Wybierz gry, które wymagają negocjacji, zgadywania emocji lub myśli (np. „Dixit”, „Dobble Emocje”).
- Po każdej rundzie rozmawiaj o decyzjach uczestników: „Dlaczego wybrałeś tę kartę?”, „Co myślałeś, że inna osoba zrobi?”
8. „Skrzynka pytań”
Cel: Nauka zadawania pytań i analizowania uczuć.
- Przygotuj pudełko z pytaniami dotyczącymi emocji i intencji (np. „Jak czujesz się, gdy ktoś nie dzieli się zabawkami?”, „Co możesz zrobić, gdy widzisz, że ktoś płacze?”).
- Dziecko losuje pytanie, a następnie odpowiada, odgrywając scenkę lub opowiadając o własnych doświadczeniach.
Dlaczego warto?
Te gry i zabawy wspierają dzieci ze spektrum autyzmu w rozwijaniu umiejętności społecznych. Dzięki nim:
- uczą się rozpoznawania emocji i intencji w bezpiecznym środowisku,
- lepiej rozumieją relacje przyczynowo-skutkowe w interakcjach,
- rozwijają empatię i zdolność współpracy.
Najważniejsze wskazówki dla nauczycieli i rodziców
- Dostosuj poziom trudności do możliwości dziecka.
- Wykorzystuj konkretne przykłady z życia codziennego.
- Bądź cierpliwy – rozwój tych umiejętności wymaga czasu.
Czy Twoje dziecko lub uczniowie mieli okazję uczestniczyć w takich zabawach? Podziel się swoimi doświadczeniami w komentarzach!
Najczęściej zadawane pytania:
- Dlaczego dzieci z ASD mają trudności z rozumieniem emocji?
Dzieci z ASD często mają trudności z rozpoznawaniem niewerbalnych sygnałów, takich jak mimika czy ton głosu, co wpływa na ich zdolność do rozumienia emocji. - Czy można rozwijać Teorię Umysłu u dzieci z ASD?
Tak, odpowiednio dobrane ćwiczenia, gry i zabawy mogą skutecznie wspierać rozwój tych umiejętności. - Jakie materiały są potrzebne do opisanych zabaw?
Zdjęcia, karty emocji, komiksy, gry planszowe oraz codzienne sytuacje są doskonałymi narzędziami.
Zapraszam do odwiedzenia strony autyzmwszkole.com po więcej materiałów i inspiracji!
autyzmwszkole.com 