„Nie jesteśmy pewni, dlaczego niektóre dzieci z autyzmem osiągają wysokie wyniki w testach czytania, wiemy jednak, że mogą uzyskiwać wysokie oceny w testach osiągnięć  szkolnych ze względu na stosunkowo zaawansowaną umiejętność uczenia się z materiałów pisemnych (Grigorenko i in., 2002). Dobra umiejętność czytania to w szkole niewątpliwie duża zaleta. Nie jesteśmy więc pewni, dlaczego niektóre dzieci z autyzmem/ZA/ASD mają problemy z czytaniem. Wiemy jednak, że dzieci te mogą mieć specyficzne problemy z percepcją i językiem, które niekorzystnie wpływają na ich umiejętność czytania. Pewien chłopiec z zespołem Aspergera powiedział mi, że choć potrafi przeczytać konkretne słowo, to jeśli jest ono zapisane inną czcionką, postrzega je jako zupełnie nowe (Attwood, 2013) […] Problemy związane z percepcją, poznaniem i przetwarzaniem językowym oraz historia rodzinna mogą sugerować, że niektóre z tych cech mają związek z dysleksją […]

Z mojego doświadczenia klinicznego wynika, że zwykłe programy wyrównawcze w przypadku dzieci z zespołem Aspergera nie są wystarczająco skuteczne (Attwood, 2013). Dziecko może wymagać dogłębnej diagnozy neuropsychologa lub specjalisty od czytania, na podstawie której można by dokładnie określić, dlaczego ma ono problemy z nauką czytania. Być może trzeba będzie opracować dla takich dzieci nowe strategie, a jednocześnie obserwować, jaki wpływ na ich poczucie własnej wartości mają ewentualne problemy z czytaniem w wyższych klasach szkoły podstawowej. Jednym z interesujących aspektów zespołu Aspergera jest to, że niektóre dzieci, u których stwierdzono znaczne opóźnienie w nauce czytania, potrafią w ciągu kilku dni opanować tę umiejętność na poziomie swych rówieśników.

Luke

Luke Jackson z ZA, napisał poradnik dla rówieśników dotkniętych tym zaburzeniem, w którym pisze: „W szkole dostarczano mi wszelkiego rodzaju dodatkowej pomocy przy nauce czytania a ja nawet nie potrafiłem odróżnić jednej litery od drugiej. Ile czasu ktoś by mnie nie uczył, to po prostu mi nie wychodziło” (Jackson, 2002/2010, s. 86). W wieku siedmiu lat niemal w ciągu jednej nocy nabył umiejętności czytania. W swojej książce napisał: „Mam nadzieję, że zachęci to rodziców, by nigdy nie rezygnowali ze starań w odniesieniu do dziecka, które wydaje się niezdolne opanować czytanie. Powiedziałem Mamie i w szkole, że ktoś „zapalił mi światełko w głowie” (s. 86)

Ciche czytanie

Niektóre dzieci z zespołem Aspergera, które jak się zdaje, dobrze opanowały umiejętność czytania, maja specyficzne problemy z cichym i niezależnym czytaniem, a więc z takim poziomem tej umiejętności, na którym każde dziecko potrafi bez trudu czytać dla siebie (Smith – Myles i in., 2002). Warto zauważyć, że dzieci z ZA, u których występowało opóźnienie w rozwoju umiejętności cichego czytania, osiągały wyższy poziom czytania ze zrozumieniem, gdy czytały głośno (Smith – Myles i in., 2002).

Hiperleksja

Analiza 74 przypadków klinicznych osób z zespołem Aspergera wykazała, że 23% osób było niezwykle uzdolnionych matematycznie, 12%  miało wybitny talent artystyczny, ale 17% miało znaczne problemy z czytaniem i pisaniem (Hippler i Klicpera, 2004). Wśród dzieci z ZA częściej niż byśmy oczekiwali występują przypadki hiperleksji (wysoko rozwinięta umiejętność czytania słów przy stosunkowo słabym rozumieniu czytanych wyrazów lub wątku opowiadania; Grigorenko i in., 2002; Tirosh i Canby, 1993). Badania dotyczące osiągnięć szkolnych sugerują, że jedno na pięcioro dzieci z ZA ma problemy z czytaniem, a niemal połowa z matematyką (Reitzel i Szatmari, 2003). Tak więc konkretne dziecko z zespołem Aspergera z większym prawdopodobieństwem niż jego rówieśnicy będzie miało albo duże osiągnięcia w czytaniu i matematyce, albo też nie będzie miało w tych obszarach żadnych osiągnięć „(Attwood, 2013).

źródło: Tonny Attwood: „Zespół Aspergera…”, Harmonia Universalis, Gdańsk 2013