Aparat mowy zbudowany jest z aparatu oddechowego, fonacyjnego i artykulacyjnego. Każdy z nich musi być sprawny i rozgrzany, czyli przygotowany do funkcjonowania. Jak sportowiec przed zawodami, tak dziecko przed ćwiczeniami mowy musi rozruszać aparat mowy. Właśnie dlatego powinno wykonać proponowane ćwiczenia samodzielnie lub powtarzając po logopedzie, czy opiekunie.

Ćwiczenia aparatu oddechowego

• Dmuchanie przez wargi – ryjek (dzióbek).
• Dmuchanie raz ustami, raz nosem lub przez słomkę na wiatraczek, papierek, piórko, listki, piłeczkę pingpongową, czy kuleczki z waty.
• Powolne nadmuchiwanie balonów.
• Puszczanie baniek mydlanych.
• Dmuchanie do pustej butelki plastikowej.
• Gra na trąbce, fujarce, flecie, czy harmonijce ustnej.
• Spuszczanie powietrza nosem ze zrobionego z policzków balonika.
• Gwizdanie przez wargi lub gwizdek.
• Śpiewanie ulubionych piosenek.
• Gimnastyka – unoszenie rąk (wdech) i ich powolne opuszczanie (wydech).
• Leżenie na plecach – unoszenie zabawki pluszowej (wdech) i jej opuszczanie (wydech).
• Dmuchanie przez wargi na zmianę: długo i krótko, jak najdłużej i jak najkrócej.
• Wciąganie powietrza jedną dziurką nosa, a wypuszczanie drugą (na przemian zaciskając palcami skrzydełka nosa).
• Zabawa w wąchanie kwiatka (wciąganie zapachu i zatrzymywanie go jak najdłużej, potem wydmuchiwanie).
• Zabawa w chuchanie na zmarznięte dłonie (Chyyyyyy, chyyyyyy).
• Dmuchanie przez zrobiony z języka rulonik (rynienkę).
• Parskanie jak konik (drżenie warg).
• Naśladowanie odgłosu śmiechu (Ha-ha-ha, Ho-ho-ho, Hu-hu-hu, He-he-he, Hi-hi-hi).

Ćwiczenia aparatu fonacyjnego

• Mruczenie misia (Mmmm).
• Przedłużanie samogłosek ustnych – długo, na jednym tonie (u, i, a, e, o, y).
• Łączenie płynne samogłosek:

• Łączenie głosek m i n z samogłoskami (powoli i bez wysiłku):

• Śpiewanie piosenek – zastępowanie słów głoską l (jeżeli dziecko ją wymawia) w połączeniu z samogłoskami ustnymi (u, i, a, e, o, y), na przykład: La-la-la, Le-le-le, Lo-lo-lo, Lu-lu-lu, Ly-ly-ly, Li-li-li.

Ćwiczenia Aparatu Artykulacyjnego

• Nadymanie policzków (balonik).
• Mocne, silne zaciskanie warg.
• Wciąganie policzków do wewnątrz (chuda buzia).
• Wysuwanie języka w stronę nosa, na brodę, do lewego i do prawego ucha.
• Poruszanie językiem między kącikami ust.
• Energiczne wysuwanie i chowanie języka (żmijka).
• Otwieranie i zamykanie ust przy przymkniętych zębach (rybka).
• Oblizywanie językiem warg w jedną i w drugą stronę.
• Mlaskanie językiem przy prawie złączonych zębach.
• Nagryzanie zębami na przemian wargi górnej i dolnej.
• Kląskanie (konik).
• Trzymanie języka luźno, płasko nad zębami dolnymi (łopata).
• Unoszenie brzegów języka bez dotykania podniebienia (łyżeczka).
• Cmokanie wargami (całowanie).
• Nagryzanie języka.
• Układanie języka w rulonik (rynienka).
• Dmuchanie przez rulonik.
• Wysuwanie i chowanie rulonika.
• Dotykanie czubkiem języka wargi górnej i dolnej.
• Oblizywanie górnych i dolnych dziąseł w jedną i drugą stronę przy złączonych wargach.
• Przesuwanie czubka języka po dziąśle za zębami górnymi i dolnymi.

autor: Elżbieta Kowalik

źródło: Pomagamy Dziecku z Opóźnionym Rozwojem Mowy … Harmonia, Gdańsk 2021