Komunikacja werbalna
Komunikacja werbalna to przekazywanie treści drugiej osobie za pomocą słów podczas konwersacji. Tony Attwood (2003), klinicysta, autor m.in. „Zespołu Aspergera, Kompletny przewodnik”, sporządził wykaz pragmatycznych aspektów konwersacji, opracowany specjalnie dla autystycznych osób, ponieważ napotykają one wiele trudności, w tym brak wzajemności, niestosowne uwagi, monologi, dosłowne interpretowanie wypowiedzi, parodiowanie, za dużą liczbę szczegółów technicznych, idiosynkrazje i neologizmy, gadulstwo, niewłaściwe wyrażanie myśli, nadwrażliwość słuchową.
Osoby autystyczne można nauczyć umiejętności komunikacyjnych, zachęcając je do uczestniczenia w aktywnościach, podczas których będą ćwiczyć swoje zdolności. Może to być pytanie o drogę, rozpoczynanie i prowadzenie rozmowy, komplementowanie, wyrażanie opinii na dany temat lub opowiadanie o planach na weekend. Interwencje indywidualne i grupowe mogą być przystosowane do ćwiczeń komunikacyjnych.
Cztery główne zasady komunikacji, które umożliwiają prowadzenie dobrej konwersacji, to: „wyrażam siebie”, „słucham”, „weryfikuję” i „zwracam uwagę na drugą osobę” (Boisvert i Beaudry, 1985).
- Wyrażam siebie. Mówię to, co myślę, w sposób jasny, precyzyjny i zwięzły. Wyrażam to, co czuję, w sposób nieoskarżający, ale bezpośredni i konstruktywny. Wyrażam swoje prośby w sposób pozytywny i nie odbiegam od tematu (przywołując stare rozmowy lub niezwiązane treści, jak na przykład moje szczególne zainteresowania). Szanuję drugą osobę. Unikam obrażania i wyrażania się pogardliwie. Dyskusja zawsze musi być pełna szacunku.
- Słucham. Pozwalam innym mówić i słucham aktywnie (uważam na to, co jest mówione).
- Weryfikuję. Aby uniknąć nieporozumień, wertyfikuję, czy dobrze rozumiem to, co powiedziała druga osoba (mówiąc to samo własnymi słowami). Upewniam się również, że druga osoba rozumie to, co ja mówię. Nie potrafię czytać w myślach drugiej osoby, a ona w moich, toteż sprawdzam, czy myśli ona i czuje to samo, co ja (na przykład zaczynam zdanie od słów „Czy myślisz, że…”).
- Zwracam uwagę na drugą osobę. Szanuję drugą osobę. Zauważam jej pozytywne zachowania (wysiłek włożony w wyrażanie siebie, otwartość na dyskusję, uważne słuchanie itd.). Kiedy zgadzam się z drugą osobą, mówię to szczerze (na przykład: „Zgadzam się z tym, co właśnie powiedziałeś…”). Ciągłe niezgadzanie się prowadzi do nieporozumień. Nawet jeżeli się nie zgadzam, nadal mogę docenić punkt widzenia drugiej osoby (na przykład: „Chociaż nie zgadzam się z tym, co właśnie powiedziałeś, szanuję twoje zdanie na temat…”).
Boisvert i Beaudry (1985) sugerują, że przydatne w rozwoju umiejętności komunikacyjnych autystycznych osób będą praktyczne ćwiczenia i odgrywanie scenek. Odgrywanie scenek oraz prowadzenie prób pomagają przećwiczyć na żywo wcześniej opisane zasady komunikacji werbalnej. Może się to odbywać w małych grupkach lub pojedynczo, przy czym rozmowy powinny przypominać te z codziennego życia – z rówieśnikami, rodziną, sprzedawcą i tak dalej – aby pomóc autystycznym osobom poznać komunikację i przeanalizować obecność lub brak 4 zasad, o których jest mowa. Niektóre z takich rozmów można nagrać, aby potem analizować jej elementy. Należy zachęcać uczestników, aby w kolejnych rozmowach próbowali zastosować to, czego już się nauczyli w innych sytuacjach – może to się odbywać w formie scenek w grupie lub ćwiczenia z przyjaciółmi czy rodziną. Należy zachęcić osoby z ASD do rozpoczynania rozmowy z kimś, kogo już znają. Ważne, aby wspierać każdą próbę: opór często jest wynikiem poczucia niedoskonałości lub strachu przed odrzuceniem, a opór autystycznej osoby będzie mniejszy, jeżeli z pozytywnych doświadczeń wyciągnie ona pewność siebie (Henault, 2015).
źródło: I. Henault, Zespół Aspergera a seksualność…, Harmonia Universalis, Gdańsk 2015
fot. sylwiaiwan.com
sylwiaiwan
Skomentuj