Zespół Aspergera wiąże się z wieloma trudnościami w szkole ale bywa i tak, że jest dla nauczycieli niewidoczny. Wszystko zależy od stopnia nasilenia zaburzeń komunikacyjnych i sensorycznych u ucznia.
Zaburzenia komunikacyjne
- nieumiejętność komunikowania się w sposób niewerbalny: językiem ciała tonem głosu i gestem przy braku opóźnienia w rozwoju mowy, a czasem wyjątkowo dobrym jej rozwoju;
- widoczne ograniczenia w zakresie zdolności do inicjowania i/lub podtrzymywania rozmowy, monotonny, mentorski sposób mówienia – nie występuje typowa „melodyka”wypowiedzi;
- sztywność wypowiedzi;
- dosłowne, literalne rozumienie i używanie języka, upośledzona zdolność rozumienia ironii i innych elementów „podteksty” obecnych komunikacji;
- niekiedy bardzo bogate słownictwo, ale bez zrozumienia wypowiedzi, częste czytanie bez zrozumienia treści;
- perfekcjonizm wypowiedzi – posługiwanie się językiem literackim, staranne dobieranie słów (takich, których znaczenia sam uczeń czasem nie rozumie), używanie „kwiecistego języka” nawet podczas luźnej rozmowy z rówieśnikami; sprawianie przez to wrażenia osoby przemądrzałej (mały profesrek) ;
- wypowiadanie się sloganami, charakterystycznymi sformułowaniami zaczerpniętymi z ulubionego filmu czy reklamy;
- używanie słów wymyślonych przez siebie (neologizmów), z myślą, że lepiej określają one dane przedmioty czy sytuacje;
- niezwracanie uwagi na to, czy rozmówca w danym momencie słucha; uczeń z ZA musi powiedzieć to, co chce, bez względu na kontekst społeczny;
- zaburzenia prozodii – nienadawanie wypowiedziom barwy i tonu; mowa monotonna – jakby pozbawiona emocji, nadmiernie przyspieszona bądź zwolniona, bez akcentu na koniec zdania czy zdania pytającego;
- wypowiedzi arytmiczne, przerywane, z nieprawidłową intonacją, często wykrzyczane lub mówione zbyt cicho;
- zaburzenia kompetencji dialogowych – nieumiejętność odczytywania mimiki twarzy i gestów rozmówcy;
- zasypywanie nawet nowo poznanej osoby wieloma pytaniami lub opowiadanie bez końca o swoich potrzebach, pasjach, zainteresowaniach, nawet gdy rozmówca próbuje zmienić temat;
- uczeń z ZA podczas rozmowy stwarza wrażenie, jakby nie był zainteresowany tym, co mówi jego rozmówca (np. obraca się plecami, wykonuje inne czynności, nie patrzy w oczy, patrzy w okno, przerywa, zmienia temat. Bywa w związku z tym odbierany jako arogant. Czasem pojawia się małomówność i zamknięcie w sobie. Osoba, która mu się zwierza, nie może liczyć na wsparcie czy radę, ponieważ sprawy emocjonalne i związane z empatią nie są dla niego zrozumiałe. Może być z tego względu odbierany jako egoistyczny, wpatrzony w siebie. Nadmiernie konkretnie rozumie język – ma problemy z rozumieniem kontekstów i podtekstów (ironi). Na pytanie „Czy masz ołówek?” (w podtekście „Czy możesz go pożyczyć?”) odpowie, że ma, nie rozumiejąc intencji pytającego. Mówi dokładnie to, co myśli – nie przebiera w słowach, więc może uchodzić za grubianina (np. „Ale pani przytyła po wakacjach!”).
Zaburzenia rozwoju społecznego
- trudności w inicjowaniu i podejmowaniu udanych interakcji rówieśniczych; nieumiejętność nawiązywania znajomości czy zainicjowania rozmowy – cierpienie z tego powodu;
- nadmierna ufność, łatwowierność, naiwność – łatwa ofiara żartów innych dzieci;
- brak wylewności i odwzajemniania emocji;
- trudności z rozpoznawaniem zarówno swoich, jak i cudzych stanów emocjonalnych (Teoria Umysłu); niezdolność do uczuciowego utożsamiania się z inną osobą;
- nadmierny infantylizm lub, przeciwnie, zbytnia – zazwyczaj pozorna – dojrzałość związana np. z pedantyczną mową, specyficznymi i bardzo wąskimi zainteresowaniami;
- koncentrowanie się przede wszystkim na sobie i swoich sprawach;
- trudności z przestrzeganiem dystansu fizycznego i nadmierna nachalność lub przeciwnie – nieśmiałość i wycofanie się;
- problematyczne zachowania związane z agresją wobec innych i/lub siebie; mogą manifestować się pewne cechy nadpobudliwości, impulsywności, wpadania w podobne stany, jakie obserwuje się w ADHD (ADHD zwykle jest zaburzeniem towarzyszącym);
- może pojawiać się agresja w stosunku do rówieśników i dorosłych, spowodowanych zazwyczaj frustracją, gniewem, niesprawiedliwością i zdawaniem sobie sprawy z własnej odmienności. Szczególną uwagę należy zwrócić na autoagresję (zanieczyszczanie się, samookaleczenia, uderzanie głowa o ścianę czy podłogę lub rozdrapywanie małych ranek, przygryzanie wewnętrznych skórek w jamie ustnej (zaburzenia integracji sensorycznej). W starszym wieku dominuje autoagresja werbalna, czyli obciążanie się winą, obrzucanie wyzwiskami (przyczyna – ciągła krytyka bliskiego otoczenia), depresja, lęki, myśli samobójcze włącznie.
Niekontrolowane, specyficzne zachowania i współruchy
- tiki i ruchy mimowolne;
- wachlowanie dłońmi przed twarzą, mruganie oczyma, współruchy rąk, nóg, głowy itp.;
- mimiczne czy złożone manieryzmy ruchowe całego ciała (plus zacinanie, jąkanie, echolalia itp.).
Specyficzny wygląd zewnętrzny
- ekscentryczny, niechlujny ubiór;
- nieprzywiązywanie wagi do mody i trendów;
- trudności z utrzymywaniem higieny osobistej;
- niezgrabność ruchowa (sztywność), zaburzenia koordynacji, wady postawy, duża gibkość, wiotkość ciała albo wzmożone napięcie mięśniowe (Słupek, 2018).
źródło: K. Słupek, UCZNIOWIE ZE SPECJALNYMI POTRZEBAMI EDUKACYJNYMI…, HARMONIA, Gdańsk 2018
Reklamy
sylwiaiwan
Skomentuj