W zakładce KOMUNIKACJA I JĘZYK – ĆWICZENIA na stronie autyzmwszkole.com oraz autyzmschemat.life umieszczam ćwiczenia, gry i zabawy wspomagające umiejętności językowe. Jednak jeśli autystyczne dziecko ma spore trudności z komunikacją w tym m.in. motoryką oralną (brak pionizacji języka) plus często z jąkaniem i tikami nerwowymi powinniśmy odwiedzić gabinet dobrego neurologopedy.
Terapia mowy mojego syna z ASD (wcześniej autyzm) trwała 6 lat – jeśli nie dłużej, miał wszystkie wyżej wymienione dysfunkcje. Pod opieką czujnej neurologopedki i ciągłych ćwiczeń powielanych w domu jego mowa oprócz charakterystycznej maniery osiągnęła poziom perfekcyjny. Ale na naszej drodze w trakcie terapii, co miesiąc pojawiały się utrudnienia, np. katar, ciągły kaszel, zapalenie oskrzeli – typowe przy spadku odporności u dzieci z zaburzeniami neurologicznymi, – jąkanie, zacinanie, zastój po chorobach i nieobecnościach w szkole… Stres, stres, stres… Odczuwałam ciągłą presję i parcie na szkło, czasem przesadzaliśmy z ćwiczeniami. Stres wymuszał działanie. Efekty były słabe i mało widoczne – ale jednak były. Do tego nauka „wymowy” a nauka „mowy” to dwie inne historie u dziecka z ASD. Nie zgodziłam się usunąć syna z masowej szkoły, ponieważ intuicja podpowiadała mi, że prawidłowego posługiwania się językiem nauczy się tylko wśród rówieśników, którzy posługują się „mową spontaniczną” w normalnych warunkach przy ciągłej walce o siebie… i o swoje… bez ciągłej ingerencji dorosłych.
Wbrew złym prognozom wyrósł na „wyszczekanego” nastolatka. Oczywiście nie jest typowym chłopcem, wyróżnia się w tłumie, za co nie raz obrywał – ale daje sobie już z tym „tłumem” radę – a zdobycie takiej umiejętności nie umożliwi bezkontaktowe życie, a zwłaszcza samotne dorastanie.
Rozwój językowy
Tara Delaney – terapeutka zajęciowa autystycznych dzieci dzieli się swoimi spostrzeżeniami. „Z mojego doświadczenia oraz ze współpracy z logopedami wynika, że dzieci najlepiej uczą się języka wtedy gdy są aktywne. Jak udowodniono, we wczesnym okresie życia ponad 90% czasowników uczymy się podczas wykonywania danej czynności.
Gdy dzieci uczą się podczas danego działania, dużo częściej rozwijają pamięć motoryczną dotyczącą akcji powiązanej z konkretnym czasownikiem. Na przykład o wiele lepiej zrozumieją słowo „skakać” podczas wykonywania tej czynności. Co więcej, najlepszym sposobem na nauczenie się fizycznych właściwości danych przedmiotów jest interakcja z nimi. Zatem jeśli chcemy nauczyć dziecko słowa „miękki”, najlepiej podać mu np. poduszkę.
Pojęcia przestrzenne najlepiej poznawać w trójwymiarowym świecie (duży, mały, na górze itd.), w sytuacji umożliwiającej zrozumienie ich znaczenia.
Jak pomóc dziecku w wykorzystywaniu języka?
Aby pomóc dziecku w tworzeniu werbalnej odpowiedzi, w trakcie zabawy bądź aktywności można wykorzystać następujące strategie:
- Najpierw zainteresuj dziecko puszczaniem baniek mydlanych lub nakręcaniem zabawki, a potem przerwij te czynności i poczekaj, aż poprosi o pomoc lub powie „jeszcze raz” albo „więcej”.
- Na sygnały werbalne zawsze reaguj natychmiast.
- Jeśli kilka razy bawiłeś się z dzieckiem w konkretny sposób, kolejny raz rozpocznij tę samą zabawę. Opuść jednak pewne etapy i poczekaj, aż dziecko zacznie o nie pytać.
- Ułóż elementy zabawy w nieprawidłowy sposób i poczekaj aż dziecko cię poprawi (korzystaj z tego sposobu tylko wtedy, gdy masz pewność, że podopieczny zna prawidłowe ułożenie elementów).
- Aby zwiększyć stopień komunikacji werbalnej, wykorzystaj muzykę i ruch. Na przykład kilka razy zaśpiewaj Płyń, płyń łódką swą, bujając dziecko na huśtawce, a potem omiń kilka słów piosenki i poczekaj, aż dziecko je dopowie bądź dośpiewa.
- Pobujaj dziecko na huśtawce, następnie ją zatrzymaj i podpowiedz dziecku, by powiedziało: „dalej”, „pchaj” lub „jeszcze raz”.
Zawsze mów, mów i mów, a podczas zabawy z dzieckiem mów jeszcze więcej. W wypadku dzieci z zaburzeniami neurologicznymi najważniejsze jest to, by przekaz był jasny i zwięzły. W razie konieczności należy łączyć wyrazy z obrazkami. Upewnij się, że to, co mówisz, jest związane z bieżącą aktywnością, co oznacza również, że musisz się skupić na zadaniu.
Jeśli w trakcie zabawy rozmawiasz z kimś o czymś zupełnie innym dziecko może być bardzo zdezorientowane. Zawsze wtrącaj tyle powiązanych słów, ile się da!
Głównym celem wielu zabaw jest nauczenie dziecka konkretnych zachowań językowych. Pamiętaj: aby doskonalić jego umiejętności językowe oraz poszerzyć zakres słownictwa, język, którym się posługujesz, musi być prosty i zwięzły, inaczej dziecko może być zdezorientowane” (Delaney, 2016).
źródło: T. Delaney: 101 ćwiczeń, gier i zabaw…”, HARMONIA UNIVERSALIS, Gdańsk 2016
sylwiaiwan
Skomentuj